Aloë barbadensis i Aloë capensis w medycynie oficjalnej

W Farmakopei Polskiej VI z 2002 r. znaleźć można dwa rodzaje alony:

1. Aloë barbadensis – alona barbadoska jest to stwardniały sok z liści Aloë Barbadensis Miller, z rodziny liliowatych – Liliaceae. Alona powinna zawierać nie mniej niż 28% związków antranoidowych, w przeliczeniu na aloinę C21H22O9 o m. cz. 418,40. Alona ma postać grudek różnej wielkości, barwy ciemnobrunatnej, niemal czarnej, o zapachu swoistym. Strata masy po suszeniu nie większa niż 10%. Popiół – nie więcej niż 1,5%. Po podaniu doustnym działa przeczyszczająco. Dawki doustne jednorazowe zwykle stosowane 100 mg.

2. Aloë capensis – alona przylądkowa to stwardniały sok z liści różnych gatunków aloesu Aloë, głównie Aloë ferox Miller, z rodziny Liliaceae. Surowiec powinien zawierać nie mniej niż 18% związków antranoidowych, w przeliczeniu na aloinę C21H22O9, o masie cząsteczkowej 418,40. Ma postać brył nieregularnego kształtu i różnej wielkości, barwy zielonobrunatnej, niemal czarnej, zwykle pokryte zielonym pyłem; grudki przy ucisku rozpadają się na ostrokanciaste odłamki; przełam ich jest lśniący, muszlowy, zapach swoisty. Działanie farmakologiczne: przeczyszczające. Dawki zwykle stosowane doustne, jednorazowe 0,15 g (150 mg).

Aloe jest w Pharmacopoea Helvetica VI i pochodzi z Aloe barbadensis Miller, Aloe ferox Miller, Aloe africana Miller, Aloe spicata Baker, z rodziny Liliaceae. Surowiec powinien zawierać przynajmniej 18% antrachinonów, w przeliczeniu na aloinę (C21H22O9) o m.cz. 418,4. Smak gorzki, barwa brązowa, zielonawa lub żółta. Strata masy po suszeniu, najwyżej 12% (1 g próbki, 4 h przy 105 stopniach C). Popiół – najwyżej 4% (próbka 1 g). Oficjalny preparat: Extractum aloes siccum.  Farmakopea ta obejmuje również aloinę – Aloinum, czyli 1,8-dihydroksy-3-hydroksymetylo-10-glukozylo-9-antron, przynajmniej 90% (dawka jednorazowa doustna 5 mg; popiół najwyżej 0,3% (0,2 g); strata masy po suszeniu – najwyżej 10% (105 stopni C, 0,5 g).
Extractum Aloes siccum (Aloetrockenextract, Extrait sec d’aloes, Estratto secco di aloe) powinien zawierać 18-22% antrachinonów, w przeliczeniu na aloinę. Dawka jednorazowa 50 mg, dawka dzienna 100 mg. Jest higroskopijny, rozpuszczalny w alkoholu 63%. Służy do otrzymywania nalewki aloesowej oficjalnej – Tinctura Aloes (16 g ekstraktu suchego + 84 g etanolu 94%). Tinctura Aloes wg Ph. Helv. VI zawiera 2,7-3,3% antrachinonów w przeliczeniu na aloinę. Dawka jednorazowa 300 mg (18 kropli), dawka dzienna 600 mg (36 kropli).

W zachodniej literaturze spotkać można dwa terminy: Kap-Aloe i Curacao-Aloe. Kap-Aloe to wyschnięty sok z Aloe capensis, natomiast Curacao-Aloe to wysuszony sok z Aloe barbadensis. Oba surowce opisuje Farmakopea Europejska 5.

Kap-Aloe zawiera od 13 do 27% aloiny A i B, których mieszanina nosi nazwę barbaloiny, ponadto aloinozyd A i B (11-O-alfa-ramnozyd aloiny), 5-hydroksyaloina A, nieco aloe-emodyny i chryzofanolu; chromonoglukozyle (głównie aloerezyna A, B i I, ponadto C i D, glikozydy gorzkie (aloenina A i B).

Curacao-Aloe zawiera 25-40% aloiny A i B, 7-hydroksyaloinę A i B, 6’-O-p-kumaroilo-7hydroksyaloinę A i B, 8-O-metoksy-7hydroksyalonę A u B, aloe-emodynę, chryzofanol i ich glikozydy, chromonoglikozyle, szczególnie aloerezynę B (aloezyna), C, B i F.

Główne składniki czynne alony należą do antranoidów.

Alona w małych dawkach, do 50 mg działa pobudzająco na wydzielanie soków trawiennych. w Dawce powyżej 300 mg działa przeczyszczająco, choć oficjalnie działanie to powinno występować po przyjęciu niższych dawek. Alona w dawkach przeczyszczających zwiększa ukrwienie jamy brzusznej i miednicy mniejszej, dlatego nie może być polecana w czasie ciąży i miesiączki. Zażyta w czasie menstruacji może zwiększać krwawienia i nasilać bóle miesiączkowe. Zalecane jest łączenie alony z środkami rozkurczowymi, np. z pokrzykiem, lulkiem, maczkiem kalifornijskim, glistnikiem, które przeciwdziałają bolesnym skurczom jelit. Alona działa na jelito grube. Ulegają resorpcji do krwi, częściowo przechodzą do jelita grubego. Pobudzają sploty Auerbacha, zmagając skurcze jelita. Drażnią też śluzówkę jelita grubego. Efekt przeczyszczenia występuje po upływie 6-8 godzin od zażycia. Po zastosowaniu alony i pobudzenia defekacji dość często dochodzi do wywołania okresowej atonii jelita, przez co niemożliwe staje się samodzielne naturalne wypróżnienie, co znów składania pacjentów do sięgnięcia po środki przeczyszczające. Nie jest to korzystne dla zdrowia i samopoczucia (uzależnienie, przyzwyczajenie), dlatego polecam kojarzenie alony z różnymi innymi środkami przeczyszczającymi, o odmiennym punkcie działania. Nie można polecać wleczeniu i  zapobieganiu zaparcia stosowanie preparatów jednoskładnikowych, np. opartych tylko na alonie.

Aloe działa dodatkowo żółciopędnie i pobudza wydzielanie soku trzustkowego.

W XIX wieku podawano aloinum nie tylko doustnie w dawce 100-200 mg i większych, ale również podskórnie po uprzednim rozpuszczeniu w glicerynie (1:8) i wyjałowieniu, w dawce 150-200 mg. Rzadziej używano alonę i aloinę do pobudzania miesiączkowania (np. w połączeniu z siarczanem żelaza). Odradzano tego typu leki przy polipach i owrzodzeniu jelita grubego z uwagi na zagrożenie wywołania krwotoku. Przeciwwskazane przy zapaleniu jelita i ślepej kiszki (appendix, wyrostka). Dawka powyżej 0,6 g alony działa silnie czyszcząco.

Rp. Pigułki Morisona, przeczyszczające
Extractum Colocynthidis (wyciąg burzankowy, kolokwinty)
Pulv. r. rhei (korzeń rzewienia)
aloes
jalapae (jalapa)
Gumi Guti ana 1,0 (wszystko po 1 g) = gumiguta
Myrrhae 2,0 (mirra)
f. pil nr 50 (przygotować 50 pigułek)
S. od 1 do 4 pigułek w ciągu dnia przy obstrukcji.

Alona wchodzi w skład dostępnych gotowych leków, np. Boldaloin – tabletki i Boldovera – tabletki.