Fructus Aurantii immaturus et Exocarpium Aurantii – niedojrzałe owoce pomarańczy i owocnia pomarańczy jako amaro-aromatica

Surowce gorzko aromatyczne – amaro-aromatica mają za zadanie pobudzać wydzielanie śliny, soku żołądkowego, trzustkowego i jelitowego, wzmagać apetyt, stymulować trawienie. Wiele z nich działa wiatropędnie. Olejki eteryczne i gorzkie substancje zawarte w ziołach amaro-aromatica wywierają synergistyczny wpływ na czynności sekrecyjno-absorpcyjne układu pokarmowego. Należą tutaj Herba Absinthii – ziele piołunu, Herba millefolii – ziele krwawnika, Radix Archangelicae – korzeń arcydzięgla, Rhizoma Calami – kłącze tataraku, Folium Menthae – liść mięty, Flos Naphae (Aurantii) – kwiat pomarańczy, Radix Colombo, Cortex Cascarillae, Fructus Aurantii immaturus i in.

Niedojrzałe owoce pomarańczy – Fructus Aurantii immaturus i owocnia pomarańczy – Exocarpium Aurantii zawierają olejek eteryczny, ok. 1% (bogaty w d-limonen), goryczki (auranti-amaryna), flawonoidy (hesperydyna, naryngina), karoteny, kwasy organiczne (cytrynowy, jabłkowy).

W użyciu jest nalewka pomarańczowa – Tinctura Aurantii: 3 razy dziennie po 30-50 kropel. Stosowany jest także syrop pomarańczowy – Sirupus Aurantii jako corrigens, czyli środek poprawiający smak i zapach leków.

Tinctura Aurantii – nalewka pomarańczowa wg FP III. Nalewkę pomarańczową przyrządza się przez 7-dniową macerację rozcieńczonym spirytusem. Proporcje i składniki: owocnia pomarańczy Exocarpium Aurantii 200 cz., spiritus 95% 676 cz., woda 324 części. Ciężar właściwy 0,908-0,923; sucha pozostałość 5,4-7,2%; popiół 0,07-0,18; zawartość alkoholu 62-67%.

Sirupus Aurantii exocarpi wg FP III. Grubo rozdrobnioną naowocnię pomarańczy gorzkiej (50 części) macerować przez 24 h mieszaniną 250 części wody i 50 części spirytusu 95%, często mieszając, po czym zlać płyn, pozostałość wycisnąć. Wyciśniętą naowocnię przepłukać jeszcze wodą. Wodą tą uzupełnić otrzymane poprzednio ciecze do masy 310 części. Przesączyć, dodać 640 części cukru. Cukier rozpuścić ogrzewając do zagotowania. Po ostudzeniu dodać nalewkę pomarańczową (50 części) i uzupełnić wodą przegotowaną do 1000 części. Stosować dla poprawienia smaku do kropli i syropów na nieżyty układu oddechowego, dla poprawienia apetytu i trawienia, dla wzmocnienia.

W Farmakopei Polskiej VI jest surowiec o nazwie Aurantii Amari Pericarpium, czyli owocnia pomarańczy gorzkiej, który pochodzi z dojrzałych owoców Citrus aurantium Linne subspecies amara Linne  z rodziny Rutaceae. Owocnia jest suszona w temperaturze do 35 stopni C, nie wyższej. Surowiec powinien zawierać nie mniej niż 1,5% olejku eterycznego (v/m); wskaźnik goryczy nie niższy niż 1000. Strata masy po suszeniu nie większa niż 10%. Popiół – nie więcej niż 6%. Fragmentów owocni o niewłaściwym zabarwieniu – nie więcej niż 1%. Zanieczyszczeń organicznych nie więcej niż 0,3%. Zanieczyszczeń mineralnych nie więcej niż 0,3%. Jest to surowiec pobudzający łaknienie i poprawiający smak leków. Dawki dobowe zwykle stosowane 4-6 g. Do naparów. W składzie owocni stwierdzić można flawonoidy: hesperydynę i narynginę.

Olejek pomarańczowy gorzki (Bitter Orange Oil) zawiera głównie monoterpeny (d-limonen, mircen, kamfen, pinen, ocymen, p-cymen), alkohole: linalol, terpineol, nerol, farnezol, nerolidol, oktanol; aldehydy (dekanal, nonalal, dodekanal, citronelala, neral), ketony (karwon, alfa-ionon, jasmon), wolne kwasy (octowy, pelargonowy, cynamonowy), estry (octan linalylu, pelargonian decylu = decyl pelargonate, octyl acetate = octan oktylu, geranyl acetate = octan geranylu); kumaryny (auraptenol, ostol).

Olejek pomarańczowy gorzki otrzymywany jest z Citrus aurantium L. ssp. amara (L.) Engler = Citrus bigaradia Risso. W handlu jest także olejek pomarańczowy słodki (Sweet Orange Oil) uzyskiwany z Citrus aurantium L. var. dulcis Persoon = Citrus aurantium L. ssp. dulcis L. = Citrus sinensis L. = Citrus aurantium Risso ssp. sinensis Engler.