Kwiat jasnoty białej – Flos Lamii albi w fitoterapii

Jasnota biała – Lamium album Linne (niem. Weiße Taubnessel; fr. Lamier blanc; ital. Falsa ortica bianca; retorom. Uticla morta alva; ang. White Deadnettle) występuje pospolicie w naszym kraju. Rośnie w sadach, na przychaciach, w lasach śródpolnych i o glebach bogatych w azot, przy kompostach. Surowcem jest ziele i kwiat – Herba et Flos Lamii albi, przy czym dzisiaj omówię tylko kwiat. Kwiaty należy zbierać w czasie kwitnienia, suszyć w cieniu, w przewiewnym miejscu. Przechowywać w ciemnym miejscu, w szczelnych słojach. Jasnota należy do rodziny Lamiaceae = Labiatae.

Kwiaty jasnoty zawierają fenolokwasy (kwas cynamonowy, rozmarynowy, chlorogenowy, p-kumarowy, kwas kawoilochinowy), irydoidy, olejek eteryczny (ok. 0,5%), garbniki (w zielu do 10%), ksantofile, saponiny, śluzy, alkaloidy (lamiina), cholinę, flawonoidy (kwercetyna, kwercytryna, rutyna), lamalbozyd (fenylopropanoid), tyraminę. Liście zawierają do 280 mg% witaminy C i ok. 15 mg% prowitaminy A

Działanie: ściągające, przeciwkrwotoczne, wyraźnie przeciwzapalne, fungistatyczne, antybakteryjne, przeciwwysiękowe, żółciopędne, ochronne na miąższ wątroby, rozkurczowe, metaboliczne.

Wskazania (doustnie): nieżyty układu oddechowego i pokarmowego, białe upławy, bolesne miesiączkowanie, nadmierne krwawienia miesiączkowe; zaburzenia przemiany materii; przewlekłe choroby skóry na tle metabolicznym; kruchość naczyń krwionośnych; hemoroidy; niewydolność i uszkodzenie wątroby. Sałatki z młodych liści i wierzchołków z oliwą – do kuracji witaminizujących, wzmacniających, mineralizujących i oczyszczających wątrobę oraz skórę.

Zewnętrznie: do okładów na oczy przy zmęczeniu, opuchnięciu, cieniach pod oczami, podrażnieniu, stanach zapalnych; do przemywania oczu i skóry jako środek przeciwzapalny i antyseptyczny.

Fitoterapia dawna, XVIII-XIX wiek: czyszczące krew i moczopędne, wzmacniające, krwiotwórcze, wykrztuśne, poprawiające czynności śledziony i jelit. Jako środek przeciwkrwotoczny, przeciwbiegunkowy. W leczeniu upławów białych, skrofulozy, niedokrwistości, krwotoków. Młode pędy jadalne, spożywane z oliwą na surowo. Mielone lub siekane listki jasnoty przygotowywano też podobnie jak szpinak, z cebulką, z czosnkiem, mąką i śmietaną. W stanie świeżym i jako macerat na chłodnej wodzie – dobre źródło witamin, potasu i aminokwasów.

Dawkowanie i preparaty: z kwiatów świeżych lub suchych sporządzane są napary na wodzie lub mleku (1-2 łyżki na szklankę). Pić kilka razy dziennie. Środek bezpieczny, nie wywołuje zatrucia po zastosowaniu nawet 6 szklanek dziennie. Można podawać dzieciom. Przy przeziębieniu, kaszlu, zapaleniu oskrzeli i płuc – na mleku z miodem i sokiem malinowym.

 

Lamium album L.; Swarzędz; maj 2009 r.

Jasnota biała – Lamium album L.; Krosno, sierpień 2008 r.