Kolendra – Coriandrum

Kolendra znana jest głównie jako roślina przyprawowa. Ja dodaję cały owoc kolendry do rosołu, zup jarzynowych i mięs, natomiast mielony do mięsa, bowiem w zupie gubi się dośc szybko. Świeża kolendra zielona jest dobrym dodatkiem do sałatek, serów, mięs, ryb i sosów. Owoc kolendry można dodawać również do piernika i chleba (wypieki), którym nadaje korzenny smak i aromat. Ma właściwości konserwujące, stąd składnik marynat. Jadłem także doskonałe pasztety i kiełbasy z dodatkiem owoców kolendry. Dobra jest takze nalewka z zielonej kolendry jak i z owocu kolendry. W tym celu należy zalać świeże ziele lub pogniecone owoce suche kolendry alkoholem 40-60% (1 część surowca na 3-5 części alkoholu, np. wódki). Nalewkę można stosować do celów leczniczych wewnętrznie (3-5 ml 1-3 razy dziennie) jak i zewnętrznie (przemywanie skóry, pędzlowanie błon śluzowych, wcieranie we włosy). Olejek kolendrowy przyjmować 3-4 razy dziennie po 4-6 kropli na miodzie lub cukrze lub w mleku. Owoc kolendry można parzyć w mleku z dodatkiem miodu i pić kilka razy dziennie przy złym samopoczuciu, kaszlu, przeziębieniu, grypie, depresji i osłabieniu. Mleko kolendrowe jest bezpieczne także dla dzieci.
Kolendra w czasie suszenia nabiera przyjemnego zapachu. Świeża, dzika, naturalna kolendra ma nieco pluskwiakowy zapach z nutą lemongrasu. Obecnie są jednak odmiany kolendry, nie wydzielające pluskwianego zapachu przy roztarciu.  Zresztą zmienia sie on podczas suszenia i podgrzewania.
Owoc jest zbierany z gatunku kolendra siewna – Coriandrum sativum Linne (rodzina baldaszkowate – Umbelliferae). Możemy kupić świeżą zieloną kolendrę oraz owoc kolendry cały i mielony. Rzadko jest w Polsce dostępny olejek kolendrowy Oleum Coriandrii, za granicą łatwiejszy do zdobycia. Owoc kolendry w medycynie oficjalnej jest uznawany za środek wiatropędny i poprawiający trawienie. Dawniej (XVIII-XIX w) w lekospisach figurował pod nazwą polską kolender i łacińską Fructus Coriandrii. Zmielony owoc, nalewkę jak i olejek kolendrowy stanowił składnik poprawiający smak i zapach leków. Dodawany był także do powidełek z liści senesu (Folia Sennae alexandrinae). W Europie Południowej w naturze można spotkać zdziczały kolender. W Polsce uprawiany.
W starych księgach zielarskich czytamy: ” wspiera trawienie, roztwarza śluzy piersiowe, wypędza gazy (wiatry).” „Użytek w cierpieniach żołądka i febrze z nasienia suszonego i proszkowanego lub z olejku nasiennego.” (…). „Jako środek do pędzenia wiatrów miesza się kolender też z anyżem i karolkiem.”
Dla wyjaśnienia podam, że pod nazwą „karolek” kryje się kminek.
Owoc kolendry zawiera olejek eteryczny (1-2%), białko (13-17%), olej tłusty bogaty w kwasy tłuszczowe nienasycone (15-25%), flawonoidy, kumarynowce (bergapten, imperatoryna, ksantotoksyna), fitosterole, sole mineralne (cynk, magnez, zelazo, wapń, potas, fosfor). Olejek eteryczny z kolendry bogaty jest w linalol = koriandrol = coriandrol (70%), geraniol, borneol, kamforę, felandren, cytral, cytronelol.
Olejek kolendrowy jest ważnym składnikiem wód kosmetycznych, perfum, likierów i niektórych wódek aromatycznych. Zarówno ekstrakt jak i olejek kolendorwy są używane do aromatyzowania ginu, whisky i tytoniu. Kandyzowane owoce kolendry (zagotowane w syropie cukrowym) są smaczne i prolecznicze, zapobiegają wzdęciom, poprawiają trawienie i samopoczucie, zwiększają laktację u kobiet.
Wyciagi wodne, alkoholowe i olejek kolendrowy zwiększają wydzielanie śliny, żółci, soku żołądkowego i jelitowego. Hamują rozwój bakterii, wirusów i grzybów patogennych. Rozszerzają drogi oddechowe i ułatwiają oczyszczanie błony sluzowej przewodu pokarmowego oraz układu oddechowego. Mają właściwości laktogenne (mlekopędne), wiatropędne, napotne, moczopędne, żółciopędne, rozkurczowe i pobudzające krążenie krwi. Olejek kolendrowy wcierany miejscowo działa odkażająco, rozgrzewająco i przeciwreumatycznie. Generalnie kolendra działa na układ trawienny, poprawiając czynności sekrecyjno-absorpcyjne układu pokarmowego. Kolendra stosowana dłuższy czas (około tygodnia) reguluje wypróżnienia.
Wskazania: zaburzenia trawienne, choroby przeziębieniowe, reumatyzm, osłabienie, nerwice przewodu pokarmowego, rozwój nieprawidłowej mikroflory w przewodzie pokarmowym.
Olejek i nalewka kolendrowa z miodem mają właściwości przeciwdepresyjne, przeciwnerwicowe i przeciwstresowe. W tym celu polecam nalewkę sporządzoną z pognieconych owoców kolendry (100 g owoców na 300 ml alkoholu 30-50%) wymieszać z miodem w proporcji 1:1 i zażywac po 1 łyżce 3-4 razy dziennie.
Napar: 1 łyżke pogniecionych (w moździerzu) owoców kolendry zalać 1 szklanką wrzącej wody lub mleka, przykryć i odstawić na 20 minut, przecedzić, osłodzić miodem naturalnym. Pić kilka razy dziennie po 100 ml. W chorobach nerwowych i przewodu pokarmowego 2-3 razy dziennie, w chorobach przeziębieniowych, przy kaszlu 4-6 razy dziennie.
Nalewka: 3-5 ml 2-3 razy dziennie; przy kaszlu i przeziębieniu na miodzie lub w mleku z miodem. Olejek 4-6 kropli, podobnie jak nalewkę kolendrową.
Nalewkę kolendrową wcierać we włosy przy łupieżu i wypadaniu włosów. Olejek wcierać w skórę (kolana, biodra, okolice kości krzyżowej, stawu barkowego) przy nerwo-, stawo- i mięśniobólach. Nalewką przemywać cerę bladą, łojotokową i trądzikową.