Kumaryna w dawnej medycynie i dziś

Kumaryna (cumarin, coumarin) C8C6O2 jest laktonem o-hydroksycynamonowym, alfa-benzopironem, związkiem dwupierścieniowym heterocyklicznym. W postaci czystej przybiera formę igiełek krystalicznych o temp. topn. 71 stopni C. Kumaryna trudno rozpuszcza się w wodzie, nieco lepiej w gorącej, zresztą jest lotna z parą wodną. Dobrze rozpuszczalna w alkoholach, eterze i tłuszczach (oleje). Zapach  kumaryny przypomina wysuszone siano wymieszane z wanilią. W smaku jest piekąca. Pojawiły się rozmaite plotki o toksyczności kumaryny i jej rakotwórczości. Tymczasem LD50 dla kumaryny wynosi ponad 200 mg/kg masy ciała. Istnieje szereg wyników badań wykazujących przeciwnowotworowe właściwości kumaryny (antitumor activity) oraz nasilające działanie przeciwnowotworowe innych onkostatyków (np. taxolu) przy równoczesnym podawaniu kumaryny/dikumarolu.

źródło obrazka: http://www.giftpflanzen.com

Kumaryna podana doustnie łatwo ulega wchłonięciu z jelit do krwi i limfy. Pokarmy tłuste i alkohol przyspieszają wchłanianie kumaryny i jej dystrybucję w ustroju. Działa uspokajająco na ośrodkowy układ nerwowy, rozkurczowo na mięśnie gładkie, przeciwbólowo i przeciwobrzękowo. Może być stosowana z powodzeniem w leczeniu i profilaktyce stanów skurczowych, zaparcia spastycznego, kolek i nerwic wegetatywnych z objawami skurczu. Poprawia proces zasypiania, znosi stan zdenerwowania, szczególnie w postaci roztworu alkoholowego lub olejowego. Wspomaga wydzielanie żółci, przeciwdziała refluksowi, rozkurcza bankę wątrobowo-trzustkową, znosi objawy spastyczności przy oddawaniu moczu. Wzmaga diurezę. Poprawia krążenie krwi. Hamuje rozwój wszystkich bakterii, wirusów (hamuje HIV) i grzybów. Działa zabójczo na pierwotniaki i roztocze. Zapobiega wypadaniu włosów na tle autoagresji.

Dużą wrażliwość na kumarynę wykazują gryzonie, u których powoduje krwotoki wewnętrzne i śmierć, dlatego nie należy podawać ziół bogatych w kumaryny (tomka, marzanka, nostrzyk) gryzoniom, szczególnie gdy są naszymi pupilkami (np. chomiki, króliczki).

Kumaryna wcierana w skórę w postaci roztworu olejowego lub alkoholowego wywołuje uczucie rozgrzania i pieczenia, ale zarazem po pewnym czasie usuwa obrzęk i stan zapalny skóry oraz przyczynia się do szybszego ustępowania przebarwień, wyprysków i ropni. Wspomaga leczenie trądziku, szczególnie w połączeniu z antybiotykiem lub tlenkiem cynku. Hamuje stany autoagresji immunologicznej, dlatego nalewka kumarynowa wspomaga leczenie łuszczycy. Nalewka kumarynowa (3-5% na spirytusie, rozpuścić kumarynę krystaliczną) wcierana w obolałe i reumatycznie zmienione okolice przynosi szybką poprawę i ulgę. Nalewka kumarynowa 1% nadaje się do przemywania twarzy przy łojotoku, zaburzeniach detoksykacji skóry, bladości i licznych ropniach. W połączeniu z tlenkiem cynku (0,5-1%) szybko zasusza cerę łojotokową i przyspiesza gojenie wyprysków i ropnych pryszczy.

Nalewka kumarynowa 0,5-1% to dobry środek odwaniający, dezodorujący, antyseptyczny, szczególnie w połączeniu z kamforą lub wybranym olejkiem eterycznym, np. lawendowym, herbacianym (0,2-0,3%). Dobrym dezodorantem i antyseptykiem oraz środkiem przeciwłojotokowym i ściągającym jest także 2-3% roztwór wodny ałunu (może być siarczan glinowo-potasowy) wymieszany z nalewką kumarynową 0,3-0,5% z dodatkiem olejku eterycznego (Melaleuca, Lavandula, Salvia) 0,1-0,2%.

Dawki doustne: 50-100 mg kumaryny dziennie, najlepiej w kapsułkach lub na miodzie, w syropie.

Surowce kumarynowe:

1. Dipteryx odorata Willdenow = Coumarouna odorata Aublet

2. Anthoxantum odoratum L. – tomka wonna

3. Hierochloa odorata Wahlenberg = Holcus borealis Schrader = Holcus odoratus Linne = Hierochloe odorata (L.) Wahlenberg– turówka wonna, żubrówka

4. Melilotus officinalis (L.) Desrousseaux – nostrzyk żółty, Melilotus albus Desr. – nostrzyk biały

5. Galium odoratum (Linne) Scopoli – marzanka wonna

6. Trilisa odoratissima Cassini

Z wymienionych roślin można sporządzać nalewkę i intrakt w proporcji 1:5, na alkoholu 60-70%. Napary maja mniejsza zawartość kumaryny. Dawka nalewki doustna: 5 ml 2 razy dziennie. Nalewki i intrakty można stosować zewnętrznie, w tym również do wcierania we włosy. Do pielęgnacji włosów warto łączyć z wodą brzozową i/lub pokrzywową, nalewką z brzozy (kora, liście, sok ze spirytusem) lub pokrzywy (ziele).

Kumaryna jest używana jako substancja smakowo-zapachowa, ale nie we wszystkich krajach jest dopuszczona. Jest to również składnik preparatów do włosów, zapobiegających łysieniu, np. firmy IT Pharma.