Tlenek cynku, zwany dawniej również tlennikiem cynku (Zincum oxydatum, ZnO) jest obecnie znany głównie z występowania w składzie zasypek antyseptycznych, past i maści zasuszających oraz zawiesin ściągających i odkażających, o działaniu przeciwzapalnym. Wydawało się, że nie wróci już do stosowania doustnego, a tymczasem w aptekach można spotkać suplementy diety oraz preparaty mineralno-witaminowe zawierające tlenek cynku. Oczywiście błędne jest mniemanie, że tlenek cynku jest dobrym źródłem cynku dla organizmu. Wchłania się zaledwie w kilku procentach, ale jest tani i łatwo dostępny, ponadto mało aktywny chemicznie (nie reaguje z innymi składnikami preparatów mineralnych i witaminowych – złożonych), dlatego wielu producentów go używa. Moim zdaniem jest najgorszą formą cynku jaka może występować w suplementach doustnych. Jako źródło cynku w preparatach mineralnych i mineralno-witaminowych cynk powinien występować w postaci soli nieorganicznych (np. siarczan cynku), organicznych (cytrynian, octan, pikolinian, bursztynian, maślan cynku) lub chelatów (np. połączenia cynku z aminokwasami lub peptydami, asparaginian cynku).
Tlenek cynku podany doustnie działa głównie miejscowo: ściągająco, antybakteryjnie, osuszająco, przeciwzapalnie, pobudzająco na regenerację tkanki nabłonkowej, ochronnie. Hamuje nieżyty przewodu pokarmowego, co było dawniej wykorzystywane w medycynie i nadal ma zastosowanie w weterynarii (w profilaktyce i leczeniu biegunek u zwierząt). Wchłanialność tlenku cynku do krwi zależy od kilku czynników:
– tlenek cynku podany na czczo, na pusty żołądek reaguje z kwasem solnym, tworzy w części chlorek cynku, który jest resorbowany;
– tlenek cynku podany z potrawami bogatymi w kwasy, np. z owocami kwaśnymi, sokami kwaśnymi – reaguje, dysocjuje, tworzy czasem sole, które są wchłaniane do krwi
– tlenek cynku podawany równocześnie z kwasami, np. z kwasem cytrynowym, solnym (przy niedokwaśności żołądka), kwasem askorbinowym, jabłkowym, propionowym, octowym, mlekowym – podlega reakcjom i przemianom w formy przyswajalne z przewodu pokarmowego;
– tlenek cynku u osób cierpiących na nadkwasotę i nadsoczność żołądka jest wchłaniany lepiej niż u osób o prawidłowym wydzielaniu i pH soku żołądkowego;
– tlenek cynku w obecności garbników, pektyn, soli wapniowych, gumy guar, gumy arabskiej, śluzów roślinnych – jest gorzej lub w ogóle nie resorbowany z przewodu pokarmowego;
– tlenek cynku niskiej jakości (słabo oczyszczony) zawiera metale ciężkie i pył cynkowy (metaliczny), dlatego do doustnego stosowania powinien być stosowany tlenek cynku najlepszej jakości, biały, i z tzw. “papierami” kontroli jakości (analiza zawartości metali ciężkich).
Pasta cynkowa – Pasta Zinci zawiera: Zincum oxydatum 1 część, Amylum triticum (skrobia pszenna) 1 część, Vaselinum flavum seu album 2 cz. Tlenek cynku najpierw trzeba rozetrzeć w moździerzu ze skrobią, przesiać przez sito i przesiany proszek zmieszać dokładnie z wazeliną. Jeszcze lepszy efekt jednorodności pasty uzyskuje się, gdy lek jest ucierany z podgrzewanym moździerzu.
Maść cynkowa zawiera mniej cynku niż pasta cynkowa. Unguentum Zinci – maść cynkowa powinna zawierać nie mniej niż 9 i nie więcej niż 11% tlenku cynku. Sporządzana jest z 1 części tlenku cynku na 9 części smalcu wieprzowego. Tlenek należy rozcierać z podgrzanym smalcem (stopionym) dotąd, aż utworzy jednolitą masę. Mieszać aż do zastygnięcia.
Maść cynkowa i pasta cynkowa działają antyseptycznie i osuszająco na skórę, lekko złuszczająco, szczególnie pasta. Maść cynkowa jest łagodniejsza i może służyć też do ochrony skóry. Dawniej maścią i pastą cynkową leczono wypryski, oparzenia, pryszcze ropne, czasem rany i liszaje.
Rp. Zinci oxydati 30,0
Talci 30,0
albo
Rp. Zinci oxydati 1 część
Lycopodii (zarodniki widłaka) 10 cz.
M.f.p. (zmieszać dla uzyskania proszku, przesiać. D.S. Puder do zasypywania (otarcia naskórka, wyprzenia skórne, łojotok, potówki).
Rp. Klej cynkowy na owrzodzenia, w tym żylakowate.
Zinci oxydati 5,0
Glycerini 15,0 (gliceryna)
Gelatini 15,0 (żelatyna)
Żelatynę rozpuścić z gliceryną lekko ogrzewając. Dodać tlenek cynku, wymieszać. Ciepłym klejem cynkowym smarować owrzodzenia podudzi.
Zincum oxydatum (syn. kwiat cynkowy = Flores Zinci) podawano doustnie przy nieżytach przewodu pokarmowego (biegunce), owrzodzeniach jelit i padaczce. W leczeniu epilepsji stosowano tlenek cynku w kuracjach długotrwałych, w dawce 300 mg dziennie (100 mg 3 razy dziennie). Tlenek cynku to stary lek polecany dawniej przy nerwicach objawiających się drgawkami. Doustne kuracje tlenkiem cynku w przypadku padaczki i nerwic trwały 6-12 miesięcy. Efektywność leczenia była różna, zależna od sposobu podawania tlenku. Być może nie bez znaczenia był skład “dawnego” tlenku cynku, który zawierał sporo ołowiu, kadmu i arsenu (również działały na układ nerwowy i neurotransmisję). Odkąd bowiem zaczęto kontrolować czystość tlenku przestał on być skuteczny w leczeniu padaczki i nerwic i wyszedł z użycia. Ponadto tlenek cynku bardzo czysty, nie zawierający już innych związków cynku nie wchłaniał się dostatecznie dobrze i działał na jelita jedynie miejscowo.
Najnowsze komentarze