Terminalia chebula Retzius – migdałecznik chebułowiec w fitoterapii

Pisząc o Emblica officinalis Gärtner wspomniałem, że w niektórych starych lekospisach pod nazwą Myrobalini krył się surowiec (owoc) pochodzący z Myrobalanus chebula Gärtner, czyli Terminalia chebula Retzius oraz inne gatunki z rodzaju Terminalia (migdałecznik) oraz z rodzaju Emblica = Phyllanthus (liściokwiat).

Fructus Myrobalani (Myrobalanen) = Fructus Chebulae powinien pochodzić z gatunku migdałecznik chebułowiec – chebułowiec właściwy – Terminalia chebula Retzius = Myrobalanus chebula Gärtner, z rodziny trudziczkowatych – Combretaceae. Migdałecznik chebułowiec jest drzewem dorastającym do 24 m wys., o liściach podłużnie jajowatych, całobrzegich. Kwiaty są drobne, białawe lub żółtawe, zebrane w szczytowe groniaste kwiatostany. Okwiat jest 5-żabkowy; pręcików 190; słupek 1. Owocem jest zielonożółty lub brunatny pestkowiec, jajowaty, do 2,5 cm długości. Migdałeczniki sa uprawiane w Chinach, Sri-Lance, Wietnamie, Nepalu, Indiach, Malezji.

Nazwy: Hara, hirala, myrobalan; niem. Chebulische Myrobalane, grosser Myrobalanenbaum; Owoc: Terminalia, Haritaki (Sanskrit = heilige Frucht von Shiva; sanskryt = święte owoce Shiva), w Tybecie: Arura („owoc długiego życia”).

Owoc jest środkiem stosowanym w medycynie ajurwedyjskiej, tybetańskiej i chińskiej.

Składniki czynne: garbniki 20-40%, przeciętnie 32%; kwas galusowy, kwas chebulowy = chebulic acid, kwas chebulinowy = chebulinic acid, kwas chebulagowy = chebulagowy = chebulagic acid, chebulanina, korilagina, ester metylowy kwasu galusowego, terchebulina, terminalic acid = kwas terminalowy, punikalagina, kumaryny, sterole, triterpeny, flawonoidy (rutyna, kwercytryna, kwercetyna).

Kwas chebulinowy, kwas chebulagowy i chebulanina to glikozydy fenolowe, zbudowane z kwasu galusowego.

 
Struktura kwasu chebulinowego

Chebulagic acid zawarty w migdałeczniku działa immunosupresyjnie i może mieć zastosowanie w terapii tocznia, sarkoidozy, łuszczycy, pęcherzycy, reumatoidalnego zapalenia stawów i in. chorób autoimmunologicznych. Jest inhibitorem alfa-glukozydazy.

Kwas chebulagowy = Chebulagic acid

Preparaty z owoców migdałecznika chebułowca normalizują poziom cholesterolu, lipidów i cukru w osoczu krwi. Hamują rozwój blaszek miażdżycowych i powstrzymują postęp zmian zwyrodnieniowych naczyń. Mają zastosowanie w leczeniu krwawej biegunki (dyzenterii), splenomegalii (obrzęku, opuchnięcia śledziony), nieżytu żołądka i jelit, kaszlu, osłabienia serca (migdałecznik w postaci nalewki zwiększa pojemność minutową serca), choroby wrzodowej (blokuje wysięk i krwawienie, przyspiesza gojenie, hamuje aktywność bakterii wrzodotwórczych – Helicobacter pylori), chorób pasożytniczych układu pokarmowego, stanów zapalnych oczu (poprawia krążenie oczne, hamuje zmiany zwyrodnieniowe naczyń i siatkówki) i cukrzycy. W wysokich dawkach działa rozwalniająco. Zewnętrznie (odwar do przemywania, okłady, płukanki): rany, wypryski, stany zapalne błon śluzowych, zapalenie spojówek i powiek.

Współczesne badania dowiodły, że migdałecznik w postaci sproszkowanej i ekstraktu działa przeciwalergicznie, hamuje rozwój bakterii (Helicobacter pylori , metycylino opornego Staphylococcus aureus, Shigella dysenteriae, S. flexneri, S. boydii, Proteus mirabilis, P. vulgaris, Klebsiella pneumoniae, Pseudomonas aeruginosa i Salmonella sp.) i grzybów (in vitro wykazywał aktywność inhibicyjną wobec Trichophyton mentagrophytes, T. rubrum, T. soudanense, Candida albicans, Torulopsis glabrata i C. krusei); ponadto działa hamująco na wirusy (cytomegalii, herpes simplex, HIV-1), odtruwająco, hepatoprotekcyjnie (ochronnie na miąższ wątroby), antyrodnikowo i antyoksydacyjnie. Migdałecznik hamuje procesy autoagresji immunologicznej i stany zapalne skóry oraz układowe. Zatrzymuje podziały komórek nowotworowych. Działa antymutagennie. W tradycyjnej medycynie azjatyckiej migdałecznik jest stosowany w leczeniu nowotworów.

W Szwajcarii dostępne są kosmetyki (ayurveda-kosmetik; http://www.veda.ch; http://www.iavel.ch), które zawierają wyciąg z migdałecznika i innych roślin z medycyny ajurwedyjskiej.

Dawka sproszkowanych owoców: 3 g 2-3 razy dziennie. Nalewka – Tinctura Fruct. Chebulae 1:5 na alkoholu 40-70%: 2-3 razy dziennie po 5-10 ml.

Ekstrakt standaryzowany na zawartość garbników (20% garbników) 250-500 mg 2-3 razy dziennie, zależnie od potrzeby (dostępny w kapsułkach, tabletkach).

Przykład szwajcarskiego suplementu zawierającego wyciąg z migdałecznika chebułowca.