Od kwietnia do maja kwitnie szczyr trwały (szwajc. Wald-Bingelkraut, Ausdauerndes Bingelkraut; fr. Mercuriale vivace, ital. Mercorella bastarda, retorom. Mercurial peren; Dog’s mercury) – Mercurialis perennis Linne, z rodziny wilczomleczowatych – Euphorbiaceae. Jest to roślina wieloletnia występująca w lasach. Preferuje gleby żyzne i wilgotne, dlatego można go spotkać w łęgach i olszynach. Posiada pełzające i rozgałęzione kłącze. Łodyga 2-kanciasta, w dole z łuskowatymi liśćmi, jest naga lub owłosiona, w dole bezlistna. Ulistnienie równoległe. Liście jajowatolancetowate lub podługowatolancetowate, rzadziej eliptyczne wydłużone, brzegiem piłkowano-karbowane, zaostrzone. Kwiaty zebrane w wydłużone kwiatostany (przerywane). Kwiaty męskie zebrane w nibykłosy, na cienkich szypułkach. Kwiaty żeńskie pojedynczo na długich szypułkach. Owocem jest torebka. Dorasta do 30 cm wys. Zarówno w Polsce jak i w Szwajcarii pospolity.
Podobne właściwości lecznicze posiada Mercurialis annua Linne, czyli szczyr roczny, kwitnący od maja do października (w Polsce do września), występujący raczej przy polach uprawnych, ugorach i gospodarstwach. Łodygę ma 4-kanciastą.
Składniki: merkurialina (metyloamina, trójmetyloamina), saponiny (ok. 1%), hermidyna (3,6-dihydroxy-4-methoxy-1-methyl-2-pyridinone), olejek eteryczny, kwas p-kumarowy, kwas ferulowy, flawonoidy (rutyna, izoramnetyna).
Działanie: rozwalniające, wykrztuśne, moczopędne, regulujące miesiączkowanie, przeciwzapalne; przy zastosowaniu zewnętrznym – antyseptyczne, przeciwzapalne i zmiękczające, rozpulchniające zmiany łuszczycowe, rany i suche strupy, rozluźniające i zmiękczające zrogowaciały naskórek, zmiękczający zrogowaciałe gruczoły łojowe i mieszki włosowe, oczyszczające. Nadaje się do pielęgnowania skóry jako tonik oczyszczający, przeciwzapalny, odkażający i zmiękczający (napar).
Przedawkowanie powoduje zatrucie: wymioty, biegunkę, ból brzucha, krwiomocz, podrażnienie przewodu pokarmowego i nerek, ból i zawroty głowy, hemolizę i halucynacje.
Wskazania: obrzęki, skąpomocz, zatrucia ogólnoustrojowe (środek podawany do wzmożenia procesów detoksykacji), powolna przemiana materii, zaparcia, kamica moczowa, nadciśnienie.
W kosmetyce, dermatologii: zanieczyszczone owrzodzenia i rany, zrogowaciała i sucha skóra, skóra zwiotczała, stwardniała, z wągrami i łojotokiem; blizny po trądziku; zmiany łuszczycowe; łupież, przetłuszczanie włosów.
Zażywanie naparu ze szczyru powoduje zmianę barwy moczu na brunatną, czerwonawą lub niebieskawą, zależnie od pH i diety. Nie podawać małym dzieciom. Nie stosować w czasie laktacji i ciąży. Przy doustnym stosowaniu nadaje się wyłącznie do kuracji krótkotrwałych, do dwóch tygodni. Jest to silny lek.
Preparaty i stosowanie.
Napar szczyrowy – Infusum Mercurialidis: 1 łyżka suchego surowca na 1 szklankę wrzątku; po 40 minutach przecedzić. 4 razy dziennie po 1-2 łyżki naparu. Wzmaga ruch migawkowy nabłonka w drogach oddechowych, dlatego nadaje się do terapii schorzeń z objawami zaflegmienia, kataru i suchego kaszlu. Zewnętrznie do okładów i przemywania, płukanek. Włosy słabe, z łupieżem, bez połysku spłukiwać 2 razy w tygodniu po umyciu szamponem, pozostawić do wyschnięcia.
Roślina przy zbieraniu, roztarciu wydziela specyficzny zapach. Nie podawać zwierzętom. Roślina spożyta przez drób powoduje nieprzyjemny zapach jaj (rybi). U krów zabarwia mleko na łososiowo, psując jednocześnie jego smak i zapach.
Interesują mnie ciała czynne zawarte w roślinach oraz ich wpływ na określone właściwości lecznicze tychże roślin. Proszę zatem o napisanie w paru słowach o tajemniczym dla mnie związku chemicznym, jakim jest hermidyna oraz merkurialina.
Za odpowiedź z góry dziękuję.