witasteryna F, czyli witamina F

Przed II wojną światową często w publikacjach medycznych był używany termin witasteryna (vitasterin), który oznaczał witaminę rozpuszczalną w tluszczach. Jak wiadomo, należą tutaj: A, D, E, K, F i Q.

Jedną z witasteryn jest witamina F. Dziś wiemy, że jest to mieszanina nienasyconych niezbędnych kwasów tłuszczowych, głównie: kwas linolowy (omega-6), alfa-linolenowy (omega-3), gamma-linolenowy (omega-6), arachidonowy (omega-6), dokozaheksaenowy = DHA (omega-3) i eikozapentaenowy = EPA (omega-3).

EPA i DHA są obecne między innymi w tłuszczu rybim, np. w oleju z wątroby rekina, w tranie. W ustroju są prekursorami prostaglandyn, np. tromboksanu, leukotrienów. Hamują agregację trombocytów, działajac przeciwzakrzepowo. Obniżają poziom triglicerydów, lipoprotein  o bardzo małej gęstości (VLDL), podnoszą stężenie lipoprotein o dużej gęstości HDL. Hamują stany zapalne, zmniejszając syntezę leukotrienu LTB-4. Kwasy omega-3 działają przeciwmiażdżycowo, zmniejszają ryzyko wystąpienia zawału i zatoru. Łagodzą objawy trądziku, łuszczycy i chorób reumatycznych. Nasilają działanie leków przeciwzapalnych i przeciwreumatycznych. Zalecana dawka dzienna EPA wynosi 800 mg, natomiast DHA 500 mg. Przeciętna dieta nie dostarcza odpowiedniej ilości kwasów omega-3.

Niedobór witaminy F objawia się niepłodnością, a jeśli wystąpi w czasie ciąży może doprowadzic do wad rozwojowych płodu. Występuje także wypadanie włosów, przedwczesne siwienie i starzenie skóry, skłonność do ropnych zmian w skórze, łamliwośc włosów i paznokci, rozdwajanie się końcówek włosów oraz rozwarstwianie płytki paznokciowej. Niedobór lub brak witaminy F powoduje zaburzenia hormonalne, zahamowanie wzrostu i rozwoju, upośledzenie procesów regeneracji tkanek oraz zaburzenia rogowacenia skóry. Łupież również może być spowodwany niedoborem witaminy F.

Witamina F znalazła zastosowanie do leczenia wyprysków, odleżyn, owrzodzeń, łojotoku, łuszczycy, trądzików, chorób alergicznych, nadżerek ginekologicznych, zapalenia narządów płciowych, oparzeń i czyraków, chorób reumatycznych, łysienia, stwardnienia rozsianego, miażdżycy, choroby wieńcowej i in. Podawna jest doustnie oraz w preparatach dermatologicznych i kosmetykach.

Fosfolipidy zawierające witaminę F (preparaty z serii Essentiale, Lipostabil) działają lipotropowo i hepatoprotekcyjnie. Działają ochronnie na nerki, serce, naczynia krwionośne i układ nerwowy. Zapobiegają marskości i stłuszczeniu wątroby oraz kamicy żółciowej. Posiadają właściwości przeciwmiażdżycowe. Stosowane są w leczeniu tych samych schorzeń co czysta witamina F, a dodatkowo zalecane w stanach zapalnych wątroby.

Herbert Mclean Evans (1882-1971) wyizolował z olejów roślinnych witaminę F w 1934 roku (ten sam naukowiec odkrył w 1922 roku witaminę E).

Nazwa Vitamin F pochodzi od Fatty Acids (kwasów tłuszczowych).

Najbogatszym źródłem witaminy F są oleje z ryb i ssaków morskich, olej z kiełków pszenicy, olej wiesiołkowy, olej ogórecznikowy, olej czarnuszkowy, olej z pestek porzeczki, olej rokitnikowy, olej lniany, olej winogronowy, oleje z orzechów i in.

Herbert Mclean Evans

Embriolog, anatom. Pochodził z Kaliforni, tam też pracował na uniwersytecie. Zajmował się wieloma kwestiami, m.in. liczbą chromosomów u ludzi, objawami niedoboru składników pokarmowych, hormonami przysadki mózgowej (odkrył hormon wzrostu, 1921 r.), rują, witaminami. Odkrył witaminę E i F. Opracował ważny barwnik w cytologii i histologii – błękit Evans’a.