Kreda – Creta w medycynie naturalnej i recepturze zielarskiej.

Kreda (Creta) jest surowcem mineralnym, zawierającym 96-98% węglanu wapnia CaCO3, ponadto węglan magnezu, tlenek żelaza 0,1-0,2% i tlenek glinu, ponadto miedź, cynk i mangan. Należy do wapieni, czyli skał osadowych bogatych w kalcyt (CaCO3). Naturalna kreda mielona posiada odcień szary, kremowy lub żółtawy. Kredę strąconą otrzymuje się przez wprowadzenie dwutlenku węgla do mleka wapiennego (zawiesina wodorotlenku wapnia Ca(OH)2 w wodzie). W handlu znajduje się kreda naturalna i kreda strącona, mniej lub bardziej oczyszczona. Węglan wapniowy boloński, czyli kreda bolońska zawiera 98,5% CaCO3

Węglan wapniowy mielony o zawartości 96% CaCO3 i MgCO3 to gatunek I, natomiast węglan wapniowy mielony o zawartości 90% CaCO3 i MgCO3 to gatunek II surowca.

*, ** – Czerska W., Malawski M.J., Surowiński J.: Vademecum Drogisty, Warszawa 1966.

Do celów farmaceutycznych używana była kreda biała (oczyszczona). Początkowo w farmakopeach widniała pod nazwą Creta, np. w Farmakopei Paryskiej = Pharmacopoea Parisiensis z 1758 r., Farmakopei Genewskiej – Pharmacopoea Genevensis z 1780 r., Farmakopei Londyńskiej – Pharmacopoeia Londinensis z 1824 r. (Creta praeparata), Farmakopei Duńskiej – Pharmacopoea Danica z 1826 r. (Creta alba, Hvid Kride, eisse Kreide).

Wyjątek stanowi XX-wieczna British Pharmacopoeia z 1932 r., gdzie znajdziemy Creta (ang. Chalk,), czyli Creta praeparata, o zawartości przynajmniej 97% węglanu wapnia. Doses metric 1 to 4 grammes, imperial 15-60 grains. Preparatem oficjalnym w Wielkiej Brytanii  zawierającym kredę była kreda aromatyczna – Pulvis Cretae Aromaticus (Aromatic Powder of Chalk) i kreda aromatyczna z opium – Pulvis Cretae Aromaticus cum Opio (Aromatic Powder of Chalk with Opium.

Rp. Pulvis Cretae Aromaticus wg Pharm. Brit. z 1932 r.
Chalk, finely powdered 250 g (kreda)
Cinnamon, finely powdered 100 g (cynamon)
Nutmeg, finely powdered 80 g (gałka muszkatołowa)
Clowe, finely powdered 40 g (goździki przyprawowe)
Cardamon, finely powdered 30 g (kardamon)
Sucrose, finely powdered 500 g (sucrose to sacharoza, czyli cukier buraczany lub trzcinowy, powszechnie używane)
Mix (wymieszać).

Doses metric 0,6-4 grammes, imperial 10 to 60 grains. (dawki w tej Farmakopei Brytyjskiej podawane są w jednostkach metrycznych, czyli w g oraz w jednostkach tradycyjnych, regionalnych, w granach (patrz i poczytaj: http://www.luskiewnik.eu/apteka/products.htm).

Rp. Pulvis Cretae Aromaticus cum Opio wg Pharm. Brit. z 1932 r.
Aromatic Powder of Chalk 975 grammes (czyli kreda aromatyczna wyżej wspomniana).
Powdered Opium 25 grammes (opium sproszkowane).

Mix (zmieszać).
Doses: Metric 0,6 to 4 grammes, Imperial 10 to 16 grains.

Większość XIX i XX-wiecznych farmakopei obejmuje kredę pod nazwą Calcium carbonicum, np. Pharmacopoea Austriaca z 1889 r. (Calcium carbonicum nativum, syn. Creta alba, Calcium carbonicum praecipitatum, Calcium carbonicum purum) Pharmacopoea Germanica editio III z 1890 r. (Calcium carbonicum praecipitatum, Calciumcarbonat),  Pharmacopoea Helvetica editio quarta z 1907 r. (Calciumkarbonat, Carbonate de calcium, Carbonato di calcio), Pharmacopoea Polonica editio III z 1954 r. (Calcium carbonicum pracipitatum), British Pharmacopoeia z 1963 r. (Calcium carbonate), Pharmacopoea Polonica editio V z 1993 r. (Calcii Carbonas Praecipitatus).

Węglan wapnia jest świetnym podłożem do naniesienia olejkóweterycznych, mieszanin olejków, ekstraktów wodnych, alkoholowych, eterowych. Jest to więc tani i wygodny w stosowaniu nośnik dla cieczy, dzięki czemu możemy potem przeprowadzić proces kapsułkowania, tabletkowania, pigułkowania lub po prostu wykorzystać kredę jako nośnik wyciągów z ziół w postaci proszku. Kreda jest łatwo dostępna. Ekstraktu dajemy tyle do kredy, ile przyjmie i zachowa sypka strukturę. Kreda jest powszechnie używana do nanoszenia rozmaitych olejków i nalewek oraz wyciagów zagęszczonych.

Dawniej stosowano również kredę doustnie jako środek zobojętniający kwaśną treść żołądka (przy zgadze, nadkwasocie, chorobie wrzodowej), ponadto przy zatruciach (przypadkowym spożyciu kwasów, kreda jako neutralizator), przy biegunkach i niestrawności jako absorbent i środek ściągający, zapierający), ponadto przy stanach zapalnych, wysiękach i drobnych krwawieniach w przewodzie pokarmowym (środek przeciwzapalny, przewciwwysiękowy, pochłaniający, osłonowy). U zwierząt i ludzi był niekiedy stosowany jako źródło magnezu i wapnia, jednakże węglany są słabo przyswajane i tylko pod warunkiem zadziałania kwasu solnego żołądka (wapń i magnez przechodzą w chlorki i są absorbowane do krwi). Należy jednak podkreślić, że kreda, czy węglan wapnia nie są wartościowymi źródłami wapnia i magnezu, szczególnie, gdy są zażyte w dużej dawce (szybko zobojetniają treść  żoładka) i po posiłku (pokarm absorbuje kwas solny “do trawienia”). Jeżeli już chcemy użyć dolomit lub kredę jako dawcę wapnia i magnezu to należy je spożywać na czczo, w dawce 500-1000 mg. Kreda i dolomit zażyte po jedzeniu nie zostaną przyswojone, a nawet utrudnią trawienie tłuszczów i białek. Upośledzą też naturalne (kwasowe i enzymatyczne-żołądkowe) niszczenie bakterii i bezkręgowców pasożytniczych patogennych.

Kreda i węglan wapnia były składnikiem past i proszków do mycia zębów, ponadto maści i past przeciwzapalnych, przeciwświądowych (z dodatkiem mentolu, eugenolu lub tymolu) i przeciwwysiękowych oraz osuszających (wypryski, ugryzienia/ukąszenia owadów, pajęczaków,pokrzywka, sączące rany, owrzodzenia, oparzenia).

Rp. Pulvis dentifricius albus (weißes Zahnpulver) wg dra H. Tappeiner 1910 r.
Calcium carbonicum praceipitatum 40,0 (węglan wapnia, kreda)
Magnesium carbonicum 5,0 (węglan magnezu)
Radix Iridis 5,0 (korzeń, a poprawnie kłącze kosaćca – Iris)
Oleum Menthae piperitae 4 Tropfen (olejek miętowy, 4 krople)
S. Do mycia zębów i masowania dziąseł.