Wstępne przedkliniczne badania wybranych ziół ajurwedyjskich.

nr	Roślina lecznicza, surowiec	Substancja bioaktywna	Wynik badania przedklinicznego	Tradycyjne zastosowanie
1.	Aegle marmelos (L.) Correa niem. Belbaum Rodzina Rutaceae (rutowate) surowiec: owoc Fructus Belae indicae	piranokumaryna: luwangetyna (luvangetin); nadto furanokumaryna, np. imperatoryna; diktamnina, garbniki ok. 20%	ochronne na żołądek (gastroprotekcyjne = gastroprotective)	przeciwzapalne, przeciwbiegunkowe, ściągające; nieżyt żołądka i jelit, biegunka
2.	Andrographis paniculata Nees. niem. Andrographiskraut rodzina Acanthaceae (akantowate) surowiec: ziele – Herba Andrographitis se Andrographidis	dwuterpen: andrografolid (andrographolide); goryczki andrografina, panikulina	cholereticum = żółciopędne, żółciotwórcze	zioło gorzkie (amarum), tonicum, środek żołądkowy (stomachicum), pobudzający trawienie; stosowany przy dyzenterii i gorączce. W chińskiej medycynie w chorobach stawów, kości, owrzodzeniach skórnych i na błonach śluzowych, przy kaszlu, biegunce, czerwonce, czyrakach i bolesnym oddawaniu moczu
3.	Bacopa monnieri (L.) Pennell niem. Kleiness Fettblatt = Wasserysop rodz. Scrophulariaceae (trędownikowate) surowiec: ziele – Herba Bacopae	Trójterpenowe saponiny: bakozydy A i B (bacoside), ponadto alkaloidy (bramina) 0,01-0,02%, stigmasterol, monieryna	nootropicum (zalecane przy zaburzeniach intelektualnych i pamięci towarzyszących procesom degeneracyjnym (miażdżyca) ośrodkowego układu nerwowego; leki nootropowe poprawiają zdolności kognitywne poprzez poprawę krążenie krwi, normalizowanie metabolizmu neuronów, zmniejszenie zapotrzebowania na tlen lub zapobiegając rozsprzęganiu fosforylacji oksydacyjnej w mitochondriach	tonicum, laxans, diureticum (środek pobudzający psychicznie, przeczyszczający i moczopędny)
4.	Boswellia serrata Roxb. ex Colebr. rodzina: Burseraceae surowiec: olibanum indicum (żywica, olejek)	Boswelic acid (kwas bosweliowy); olejek eteryczny 8-9%, sluzy 23%, pentacykliczne kwasy trójterpenowe, serratol (dwuterpen)	przeciwzapalne (anti-inflammatory). Kwas bosweliowy hamuje 5-lipooksygenazę i powstawanie leukotrienów	reumatyzm, artretyzm, astma oskrzelowa, jako środek wykrztuśny; przy biegunce, niestrawności – dyspepsji, chorobach skóry, narządów płciowych i krwi, cukrzycy, gorączce, hemoroidach.
5.	Butea monosperma (Lam.) Taub niem. Malabarischer Lackbaum (Ostindischer Palasabaum) rodzina: Fabaceae = Leguminosae (motylkowate, bobowate, czyli strączkowe) surowiec: wysuszona wydzielina – Kino bengalense	bezwodniki terpenowe: palasonina (palasonin); ponadto garbniki, kwas protokatechowy	przeciwpasożytnicze (przeciwko robakom pasożytniczym)	ściągające, przeciwzapalne, afrodyzjak, ponadto do barwienia i garbowania
6.	Commiphora mukul Hook. ex Stocks rodzina: Burseraceae surowiec: Bdellium (Falsche Myrrhe)	ketony seskwiterpenowe: guggulsterony (guggulsterones)	hipolipidemiczne – obniżające poziom lipidów we krwi (hypolipidemic); zalecane przy podwyższonym poziomie triglicerydów w osoczu (przy hiperlipidemii)	środek przeciwzapalny i antyseptyczny, wykrztuśny, trawienny
7.	Crataeva nurvala Buch.-Ham. rodzina: Capparidaceae (Capparaceae) surowiec: kora – Cortex Crataevae nurvalae	flawonoid: lupeol; ponadto glukozynolaty, sterole, saponiny i garbniki	nefroprotekcyjne (nephroprotectivum), ochronne na nerki; zalecane przy stanach zapalnych i infekcjach nerek, przy uszkodzeniu nerek, niewydolności nerek	przeciwzapalne i przeciwkamicze – antilithic w układzie moczowym; stosowany przy zakażeniach i stanach zapalnych układu moczowego i tendencjach do kamicy moczowej; w zaburzeniach oddawania moczu wskutek kamicy moczowej, profilaktyka kamicy
8.	Desmodium gangeticum (L.) DC. rodzina: Fabaceae (bobowate, motylkowate Papilionaceae, strączkowe – Leguminosae)	pterocarpenoid: gangetyna (gangetin); flawonoidy (genisteina), kwas kawowy, chlorogenowy, sterole i fosfolipidy; pochodne tryptaminy; fosfolipidy	przeciwzapalne (antiinflammatory)	amarum, digestivum, stomachicum = gorzki tonik, środek pobudzający trawienie, przeciwnieżytowy, słabo przeciwdepresyjny, przeciwwymiotny, przeciwgorączkowy
9.	Eclipta alba (L.) Hassk. rodzina: Asteraceae (Compositae) – złożone, astrowate niem. Ecliptenkraut surowiec: ziele – Herba Ecliptae albae	Apigenina, kwas 4-hydroksybenzoesowy, kwas protokatechowy; ponadto nikotyna 0,08%, wedelolakton, beta-amyryna, stigmasterol	hepatoprotekcyjne – ochronne na miąższ wątroby	ściągające, odtruwające, pobudzające wzrost włosów. W chińskiej medycynie stosowany przy przedwczesnym siwieniu, wypadaniu włosów, nadmiernych krwawieniach miesiączkowych, krwotokach z nosa i dróg rodnych, krwawieniach w przewodzie pokarmowym, przy krwawych wymiotach i krwiomoczu, bólach i obrzękach pleców oraz kolan, migotaniu przed oczami, zawrotach głowy, szumach usznych, rozchwianych zębach
10.	Embelia ribes Burm rodzina: Myrisinaceae surowiec: owoc Fructus Embeliae ribis (Embeliafrüchte)	benzochinon: embelina (embelin) 2-3%, olejek eteryczny, żywica, olej tłusty, vilangina, kwercyt, embetanina	antifertility, antiimplatation: środki zapobiegające ciąży, zagnieżdżeniu zygoty (zarodka) w macicy	choroby pasożytnicze (płazińce), schorzenia żołądkowe
11.	Glycyrrhiza glabra L. niem. Süßholz rodzina: Papilionaceae (motylkowate) surowiec: korzeń – Radix Liquiritiae (Glycyrrhizae)	trójterpenowe saponiny: glicyryzyna (glycyrrhizin); kwas glicyryzynowy 2-18%; flawonoidy i izoflawonoidy (likwiritigenina, likwirytyna, chalkony izolikwirytyna, izolikwiritigenina), kumaryny (herniaryna, umbeliferon), fitosterole	antyviral (przeciwwirusowe)	przeciwzapalne, wykrztuśne, przeciwwrzodowe, przeciwreumatyczne
12.	Nardostachys jatamansi (D. Don) DC. rodzina: Valerianaceae niem. Indische Narde surowiec: korzeń – radix, a poprawnie kłącze z korzeniami – rhizoma cum radicibus	keton seskwiterpenowy: jatamanson (jatamansone); terpenoidy: spirojatamol, jatamols A, B, kalarenol, nardostachyzyna; kwas ursolowy, olejek eteryczny 0,3-0,4%, beta-ionon	antyarytmiczne (przeciw niemiarowości serca) – antiarrytmic; anticonvulsant, tranquillizer – środek przeciwpadaczkowy, rozluźniający, uspokajający	gorzkie tonicum, przeciwskurczowe, przeciwlękowe, moczopędne, nasenne, przeciwko histerii, przeciwbólowe (w tym przy bólach głowy)
13.	Nelumbo nucifera Gaertn. rodzina: Nelumbonaceae surowiec: cała roślina, samo kłącze Nelumbinis nodus rhizomatis, nasiona – Nelumbinis semen,; w Chinach dodatkowo pręciki – Nelumbinis stamen	trójterpen: kwas ursolowy (ursolic acid); alkaloidy (nucyferyna, armepavina, nornucyferyna, roemeryna, pronucyferyna	przeciwzapalne (anti-inflammatory)	przeciwkrwotoczne; przy krwiomoczu, krwotokach ginekologicznych; nasiona w leczeniu biegunki, bólu głowy, upławów, nasieniotoku, stanów lękowych Pręciki przy lekach, nasieniotoku, częstomoczu
14.	Pergularia pallida (Roxb.) Wight & Arn., syn. Telosma pallida (Roxb.) Craib rodzina: Asclepiadaceae	fenantroindolizydynowe alkaloidy: pergularnina (pergularnine) tylophorine, tylophorinidine, desoxypergularinine	anticancer (antynowotworowe)	–
15	Picrorhiza kurrooa Royle ex Benth. niem. Kurukraut rodzina: Scrophulariaceae surowiec: kłącze – Rhizoma Picrorhizae	kutkiny (kutkins) Glikozydy irydoidowe (pikrozyd I, II), pochodne acetofenonowe (androzyna, apocynina, piceina); kukurbitacyna, polimery glikoproteinowe	hepatoprotekcyjne – ochronne na miąższ wątroby silniejsze od sylimaryny; stabilizuje strukturę błon, utrudnia przenikanie toksyn do hepatocytów; stymuluje polimerazę jądrową i translację białek	gorzkie tonicum, pobudzające trawienie, przy zaburzeniach miesiączkowania i wydzielania żółci, przeciwgorączkowe. Przy kaszlu, astmie i infekcjach
16	Piper nigrum L. rodzina Piperaceae niem. Pfeffer surowiec: owoc – Fructus Piperis	Alkaloid: piperyna 5-10% (piperine), piperylina, piperoleina A-C, ponadto olejek eteryczny 1,2-2,6% bogaty w terpeny (sabinen, limonen, kariofilen, alfa- i beta-pinen, karen, bisabolen)	przeciwbiegunkowe (anti-diarrheal)	poprawiające trawienie, żołądkowe
17	Plumbago rosea L. rodz. Plumbaginaceae surowiec: korzeń – radix	naftochinon: plumbagina (plumbagin) ok. 0,8-0,9%	anticancer (przeciwnowotworowe)	pobudzające łaknienie i trawie nie, pobudzające układ nerwowy, ale nieco jednocześnie hipotensyjne, poronne, rozgrzewające; przy wcieraniu rumieniotwórcze i przeciwreumatyczne
18	Pongamia pinnata (L.) Pierre Galedupa pinnata (L.) Taub. rodz. Fabaceae (Papilionaceae) surowiec: owoc, pędy – Fructus, Frondes	flawonoid: pongamol; nasiona zawierają około 30% oleju	anticonvulsant (przeciwdrgawkowe, przeciwpadaczkowe)	do odstraszania owadów i niszczenia nicieni glebowych; olej jest gorzki; liście to pasza dla bydła. Olej stosowany do lamp, smarów, wyrobu kosmetyków i leków przeciwreumatycznych i wyrównujących koloryt skóry w razie zaburzeń zabarwienia w przebiegu niektórych chorób skórnych (np. leucoderma – bielactwo) Tradycyjnie w leczeniu trądu, rzeżączki, reumatyzmu (wcieranie). Sok z liści w leczeniu kaszlu, wzdęć, biegunki, niestrawności, rzeżączki i trądu. Wyciągi z rośliny zabijają pierwotniaki, działają też przeciwbólowo, przeciwcukrzycowo, przeciwpasożytniczo i przeciwzapalnie
19	Premna integrifolia L. rodz. Lamiaceae surowiec: korzeń i kora z łodygi	izoksazolowy alkaloid: premnazol (premnazole)	przeciwzapalne	stomachicum, laxans, carminativum; reumatyzm, neuralgia, gorączka
20	Solanum xanthocarpum Schrad et Wendl. rodz. Solanaceae surowiec: cała roślina, ziele, owoce	alkaloid: solasodyna (solasodine), solanidyna, solasonina, skopolamina, beta-sitosterol, diosgenina (saponina sterydowa)	antifertility (antykoncepcyjne, przeciwko zapłodnieniu)	przeciwkaszlowe, gorzkie tonicum, wiatropędne i przeciwwzdęciowe, rozszerzająco na oskrzela antyspermatogeniczne. antybakteryjne, antynocyceptywne (przeciwbólowe), hipotensyjne, przeciwastmatyczne
21	Swertia chirata Buch.-Cham. ex Wall. syn. Swertia indica rodz. Gentianaceae surowiec: ziele – Herba Swertiae chiratae (niem. Chirettkraut, Kirayakraut)	glikozydy sekoirydoidowe: amarogentyna (amarogentin); ksanton: swerchyryna (swerchirin)	depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy, inhibitor topoizomerazy, hipoglikemiczne (obniżające poziom glukozy we krwi)	gorączka, choroby wątroby, zatrucia
22	Terminalia bellirica (Gaertn.) Roxb rodz. Combretaceae niem. Belerische Myrobalane surowiec: owoc, kora, nasiona – Fructus, Cortex, Semen Terminalia bellirica	3,4,5-trihydroxy benzoic acid = gallic acid (kwas 3,4,5-trójhydroksybenzoesowy, czyli kwas galusowy); ponadto kwas elagowy, bellerynowy, bellerikozyd, arjungenina, beta-sitosterol, mannitol. Nasiona zawierają ok. 40% oleju tłustego.	hepatoprotecticve = hepatoprotekcyjne – ochronne na miąższ wątroby	przeciwrobacze, przeciwastmatyczne, nasiona działają rozwalniająco. Kora w leczeniu wyprysków eczema. Owoc w leczeniu gorączki, trądu, pęcherzyka żółciowego, biegunki, obrzęków. Środek poprawiający trawienie, gorzki.
23	Terminalia chebula (Gaertn.) Retz. niem. Chebulische Myrobalane rodzina: Combretaceae surowiec: kora, owoc – Cortex, Fructus Myrobalani (Chebulae)	antrachinon: chebulina (chebulin) garbniki (do 45%), kwas galusowy i glikozydy galusowe, trójterpeny (arjunetyna, arjunina)	antispasmodic (przeciwskurczowe)	ściągające, przeciwzapalne, antyseptyczne, wzmacniające serce, przeciwkrwotoczne, przeciwbiegunkowe; przy kaszlu, świszczącym oddechu, bólu gardła, chrypce, owrzodzeniach, zapaleniu dziąseł
24	Tylophora asthmatica (L. f. Wight & Arn) rodzina: Asclepiadaceae surowiec: liść – Folium i korzeń – Radix	alkaloidy fenantroindolizydynowe: tyloforyna (tylophorine) 0,2-0,3%	przeciwzapalne, antyanafilaktyczne, przeciwskurczowe (anti-inflammatory, antianaphylactic and antispasmodic)	przeciwzapalne, przeciwastmatyczne, przeciwuczuleniowe; w leczeniu astmy, alergii, nieżytów układu oddechowego; przeczyszczające, napotne, w większych dawkach wymiotne, czyszczące krew, przeciwreumatyczne, wykrztuśne; w leczeniu łuszczycy
25	Withania somnifera (L.) Dunal rodzina: psiankowate – Solanaceae niem. Schlafbeere surowiec: korzeń – radix	witaferyna A (withaferin-A) alkaloidy: kuskohigryna, anaferyna, anahygryna, nikotyna, tropina, witasomnina; witanolidy 2,8%, np. witaferyna A, witasamnifernaolid, somnifernaolid, somniwitanolid	anticancer (przeciwnowotworowe)	tonikum, afrodyzjak, antystresowe

Przetłumaczył z ang. i niem. oraz uzupełnił i poprawił błędy botaniczne: H. Różański; wg Herbalism, Phytochemistry and Ethnopharmacology Amritpal Singh Saroya, 2011 r. i Lexikon der Arzneipflanzen und Drogen K. Hiller, M.F. Melzig, 2010 r. i in. źródeł.