Momordica – przepękla w cukrzycy i sporcie

Momordica charantia L. , czyli przepękla (balsamka ogórkowata, Bittermelone) należy do rodziny dyniowatych – Cucurbitaceae. Pochodzi z części tropikalnej Azji i Afryki. Jest uprawiania w wielu krajach. Możliwa uprawa w Polsce i czasem widywałem ją przy domach oraz w szklarniach. Jest rośliną płożącą, jednoroczną, jednopienną. Kwiaty są lejkowate, żółte. Owocem jest wydłużona jagoda, długości do 20 cm., kolczasta, brodawkowata, pomarańczowa, pękająca (w handlu są zielone lub żółte, zbierane przed dojrzeniem).  Wydziela przyjemny zapach.

Przepękla znana jest pod nazwą karela. Posiada właściwości hipoglikemiczne.

Wyciągi z owocu Momordica charantia bogate są w trójterpeny, fitosterole (stigmasterol, taraksasterol, spinasterol, lanosterol), saponiny (diosgenina, goyasaponiny) i alkaloidy. Białka i alkaloidy tej rośliny hamują rozwój nowotworów (chłoniaków). Są inhibitorami cyklazy guanylowej, która sprzyja rozwojowi łuszczycy, leukemii i niektórych nowotworów. Momorcharyny hamują rozwój wirusów HIV, wirusów opryszczki, grypy i Epstein-Barr. Zwiększają odporność na infekcje wirusowe, przyśpieszając i nasilając syntezę interferonu oraz zwiększając liczbę i aktywność limfocytów NK (natural killer cell). Charantyna, alkaloidy i proteiny Momordica regulują poziom cukru w ustroju, zwiększają też tolerancje na hiperglikemię. Przyśpieszają eliminację glukozy do wnętrza komórek, działając podobnie do insuliny. Zwiększają przy tym uwalnianie i aktywność insuliny. 

Wyciąg z Momordica charantia wykazuje aktywność przeciwbakteryjną, w stosunku do E. coli, Staphylococcus, Pseudomonas, Salmonella, Streptobacillus, Streptococcus i Helicobacter pylori. Hamuje rozwój pierwotniaków, np. pełzaków Entamoeba histolytica.

Ułatwia utlenianie cukrów, ale równocześnie wpływa na nasilająco na odkładanie zapasów glikogenu w wątrobie i mięśniach (—> wzrost masy komórek mięśniowych). Aktywuje różnicowanie komórek mięśniowych i tkanki łącznej. Dzięki temu korzystnie wpływa na organizm ludzi aktywnych ruchowo. Może zwiększać wydolność fizyczną.

Zalecana w leczeniu cukrzycy, osłabienia, atonii jelit, niedostatecznego wydzielania soków trawiennych, nowotworów, przewlekłych chorób skóry (łuszczycy, trądziku). Za granicą istnieją gotowe preparaty zawierające suchy ekstrakt z owoców balsamki, np. Balsam Apple – tabletten, ok. 7-8 euro/100 tabl. W Szwajcarii można kupić nawet herbatki zawierające w składzie Bittermelone. Możliwe jest również przygotowanie intraktu ze świeżych owoców na alkoholu 20-30% w proporcji 1:5 (zażywać 2 razy dziennie po 5 ml, przynajmniej 3 miesiące), pulpy z owoców zakonserwowanej gliceryną i wódką 30%), pulpy pasteryzowanej oraz przygotowywanie wodnych wyciągów (wywar) ze świeżych owoców.

Owoce balsamki (Karela, Bittermelone, gorzki melon, kuguazi, Bittergurke, Ampalaya) są dostępne na targowiskach w Indiach, ponadto czasem w sklepach spożywczych w Europie (Francja, Szwajcaria, Włochy).

Owoce są zasobne w wapń, żelazo, miedź, fosfor i potas. Charantin (charantyna) i  momordin (momordyna) są glikozydami. Momordicin (momordycyna) jest alkaloidem.