Piołun – Artemisia absinthium L. w fitoterapii

Dzisiaj mam dzień na opisywanie piołunu. Na oficjalnej stronie http://www.luskiewnik.pl/?p=63 zamieściłem nieco informacji o tej roślinie w zakresie ujęcia farmakopealnego i praktycznego. Ale tutaj również nieco o nim wspomnę.

Piołun – Artemisia absinthium Linne, Poznań, czerwiec 2008 r.

Bylica piołun (Absinthium, Wermut, Wormwood) – Artemisia absinthium L. z rodziny Compositae =Asteraceae występuje pospolicie na niżu  i pogórzu (przychacia, nieużytki, stare lotniska, ruiny, przydroża polne i leśne). Lubi gleby wapienne, często kamieniste i żwirowe i zasobne w azot.

Ziele może zawierać nawet 1,7% olejku, zwłaszcza to pochodzące z południa Europy oraz ze stanowisk słonecznych i suchych. Przeciętnie zawiera około 1% olejku. Należy jednak pamiętać, że surowiec mający poniżej 0,5% olejku jest mało wartościowy. Rozdrabnianie, mikronizowanie powoduje szybkie ulatnianie się olejku, dlatego takie zabiegi należy wykonywać tuż przed zaparzeniem lub ekstrahowaniem alkoholem albo olejem. Wyciąg alkoholowy ze świeżego ziela, sporządzony na gorąco jest barwy zielonej i moim zdaniem jest mocniejszy w działaniu niż nalewka z suchego ziela.

W olejku eterycznym piołunu znajduje się: alfa- i beta-tujon, beta-kariofilen, bisabolen i chamazulen. Olejek eteryczny ma zmienny skład jakościowy i ilościowy i zależy od miejsca pozyskania surowca oraz chemotypu. Olejek z Argentyny zawiera prawie 60% tujonu beta i ok. 2-3% alfa-tujonu, 18-19% octanu sabinylu, 1-1,5% epoksyocymenu cis, 1,5-2% kariofilenu, 1-1,2% linalolu i ok. 1% sabinenu. Olejek piołunowy ma również kadinen, pinen, sabinen, felandren, kamfen, thujyl alcohol, mircen, 1,8-cineol, azuleny (chamazulen, 3,6-dihydrochamazulen, 5,6-dihydrochamazulen). Epoksyocymeny występują w sporej ilości w olejku z Włoch. W zielu zawarte są także inne ważne składniki: gorycze – dimer gwajanolidowy – absinthin = absyntyna, anabsyntyna (anabsinthin), artabsin = artabsyna, artemetin = artemetyna (5-hydroksy-3,6,7,3’,4’-pentametoksyflawon, arabsyna = arabsin, artabin = artabina, ketopelenolid (germakranolid), artenolid, artanolid, artemolina, dwuacetyloglobicyna (=diacetylglobicin; monomeryczny gwajanolid), anabsyna, izoabsyntyna, absyntolid (dimeryczny gwajanolidy).

Ziele zasobne jst w potas, flawonoidy, oligofruktozydy (inulobioza), karoteny (0,05%), witaminę C (0,12-0,26%), garbniki (4-8%), kwas pipekolikowy (pipecolic acid = piperidine-2-carboxylic acid), fitosterole.

Działanie: przeciwrobacze, antypierwotniakowe, pobudzające wydzielanie soku żołądkowego, w tym kwasu solnego, soku trzustkowego, żółci i jelitowego, poprawiające trawienie i wchłanianie składników pokarmowych, antybakteryjne, cytotoksyczne i antynowotworowe, spazmolityczne, czyszczące krew (depurativum), przeciwnieżytowe. Leczy dyspepsję i anorexię, pobudza miesiączkowanie i diurezę. Wspomaga leczenie chorób zakaźnych i skórnych. Działa silnie przeciwzapalnie i odkażająco. hamuje rozwój gronkowców, paciorkowców, laseczek beztlenowych oraz drożdżaków. Usuwa nieprzyjemny zapach z przewodu pokarmowego. Obniża gorączkę.

Dawniej używano okłady na oczy z naparu przy zapaleniu, zmęczeniu i zakażeniach. Odpędzano nalewką i świeżym zielem wiele owadów, np. pchły, pluskwy, szkodniki zbóż. Odpędza również roztocze.

Nie stosować w ciąży i podczas karmienia (laktacja).

Oficjalne dawki 1-1,5 g ziela na 100-150 ml wrzątku –2 razy dziennie filiżanka. Nalewka 20-30 kropel 3 razy dziennie. W praktyce można przyjmować 1 szklankę naparu małymi porcjami w ciągu dnia, sporządzoną z 1 łyżki ziela. Nalewka 5-10 ml 2-3 razy dziennie. Najlepszy intrakt. Ja sporządzam go następująco: świeżo ścięte pędy z pączkami kwiatowymi, potłuczone tłuczkiem do mięsa- wkładam do butelki 1 l (2-2 gałązki na całą długość butelki), zalewam gorącym alkoholem i zostawiam na kilka tygodni. Gałązek nie wyjmuję, lecz pozostawiam. Mały kieliszek dziennie na pobudzenie przewodu pokarmowego i przemiany materii oraz poprawę samopoczucia, ponadto przy nerwicach wegetatywnych zażywać przez 1-2 tygodnie, po czym kurację przerwać. Wznowić po miesięcznej przerwie w razie potrzeby.