Archiwa

luty 2025
P W Ś C P S N
 12
3456789
10111213141516
17181920212223
2425262728  

Archiwa

Strączyniec = siężybób, czyli senes – Senna alexandrina (Cassia senna L.) jako purgans

Senes (Cassia) jest krzewem, dorastającym nawet do 2 m wys., z rodziny motylkowatych (Papilionaceae = Leguminosae = Fabaceae lub w niektórych systemach rodzina brezylkowate – Caesalpiniaceae). Pochodzi z Afryki (Egipt, Sudan), Azji tropikalnej. Z Indii pochodzi Tinnevelly senna (Cassia angus trifolia), natomiast Alexandrian senna (Cassia senna) pochodzi z Chin i Indii oraz Egiptu i Sudanu.

Surowiec zielarski pozyskiwany jest z gatunku strączyniec ostrolistny –Cassia senna Linne = Casia acutifolia Delile (= Senna alexandrina Miller) lub gatunku strączyniec wąkolistnyCassia angustifolia Vahl. Obecnie oba gatunki łączy się w niektórych systemach w jeden gatunek – Senna alexandrina Miller.

Farmakopea Europejska 5 uwzględnia 3 surowce zielarskie i ekstrakt suchy: liść senesu, owoc senesu aleksandryjskiego (acutifolia, Alexandrian senna) i owoc senesu wąskolistnego – Tinnevelly senna. Folium Sennae (liść senesu powinien zawierać przynajmniej 2,5% glikozydów hydroksyantracenowych, w przeliczeniu na sennozyd B. Fructus Sennae acutifoliae powinien zawierać przynajmniej 3,4 glikozydów hydroksyantracenowych, w przeliczeniu na sennozyd B. Fructus Sennae angustifoliae powinien zawierać przynajmniej 2,2% glikozydów hydroksyantracenowych. Extractum Folii Sennae siccum (wyciąg z liści senesu suchy) powinien zawierać przynajmniej 5,5% i nie więcej niż 8% glikozydów hydroksyantracenowych, w przeliczeniu na sennozyd B.

Farmakopea Polska VI obejmuje liść senesu (listek senesu)Folium Sennae, który powinien zawierać nie mniej niż 2,5% związków antranoidowych, w przeliczeniu na sennozyd B o wzorze sumarycznym C42H38O20 i masie cząsteczkowej 862,77. Surowiec może pochodzić z gatunku Cassia angustifolia Vahl varietas beta-Royleana Bischoff oraz Cassia senna Linne (Cassia acutifolia Delile). Strata masy po suszeniu nie większa niż 12%. popiołu nie więcej niż 12%. Dawka doustna jednorazowa i dobowa 1-5 g (sporządzać napar lub odwar). Oficjalnie środek przeczyszczający.

Pharmacopoea Helvetica VI obejmuje Folium Sennae (Sennesblatt) i Fructus Sennae (Sennesbälglein, Sennesfrucht). Dawka jednorazowa: 500 mg-2 g. Fructus Sennae wchodzi w skład farmakopealnych preparatów: Pulvis liquiritiae compositus peroralis, Sirupus caricae compositus, Species laxantes, Species laxantes cum spasmolytico.

Farmakopea Polska III i IV nie obejmowała senesu. Farmakopea Polska I (1817 r.) uwzględnia Folia Sennae (Cassia senna). Natomiast Farmakopea Polska II opisała Folium Sennae i Fructus Sennae.

Pharmacopoea Borrusica editio sexta (1846 r.), czyli Farmakopea Pruska opisuje Folia Sennae (Cassia lanceolata Forsskal et Nectoux et Cassia acutifolia Delile).

Folia Sennae (Casia angustifolia i Cassia acutifolia) figurują w Pharmacopoea Germanica editio III z 1890 r.

Liście i owoc senesu zawierają sennozydy A-D, A1, E i F (antraglikozydy), glikozydy rheiny = reiny (rhein-8-O-glukozyd) i aloe-emodyny, glikozydy naftalinowe, flawonoidy (kemferol, izoramnetyna), garbniki i gorycze. Liść senesu zawiera do koło 3% diantronoglikozydów (glikozydów diantronowych). Owoc Tinnevelly senna zawiera około 3% glikozydów antracenowych, natomiast owoc Alexandrian senna około 4-5% glikozydów antracenowych. W surowcu są również wolne antrachinony (rheina, aloe-emodyna, chryzofanol = chrisophanol). W liściach zawarty jest ciekawy alkohol cukrowy – pinitol, ponadto śluzy – nawet 10% (kwas galakturonowy, arabinoza, galaktoza, ramnoza).

Przetwory z surowców działają czyszcząco na jelita. Glikozydy są rozkładane (enzymy mikroflory) w jelitach do reiny, a ta działa drażniąco, wzmaga perystaltykę i powoduje wydzielanie wody do światła jelita grubego. Powoduje to uwodnienie i wydalenie masy kałowej. Działanie występuje po około 6-8 godzinach. Sennozydy przenikają do mleka matki i wywołują rozwolnienie u niemowląt.

Około 1 g listków parzyć w szklance lub filiżance wrzącej wody. Pić 1 raz dziennie. Nie stosować w czasie ciąży i laktacji oraz przy zaburzeniach wodno-elektrolitowych, np. hipokaliemii. Nie nadużywać, aby nie spowodować utraty elektrolitów i wody. Może wywoływać ból brzucha (bolesne skurcze) tuż przed defekacją. Przedawkowany wywołuje silne skurcze i długotrwałe (kilka dni) biegunki.

Wskazania: zaparcia, otyłość, choroby metaboliczne skóry, kuracje odtruwające (przeczyszczenie poprzedzające głodówkę lub preparaty regulujące metabolizm i odtruwające), hemoroidy, tętniaki, ryzyko pęknięcia naczyń w mózgowiu lub gałce ocznej(profilaktyka przez pęknięciem, aby w czasie defekacji, czyli oddawania kału nie naprężać zbytnio tłoczni jamy brzusznej i mięśni), kuracje wydalania pasożytów z przewodu pokarmowego, zmiany w odbycie (uszkodzenia) uniemożliwiające oddawanie twardego kału (senes zapewnia rozmiękczenie masy kałowej i tzw. luźne, bezwysiłkowe wypróżnienia, zwłaszcza w połączeniu z płesznikiem, prawoślazem, korzeniem babki szerokolistnej, glistnikiem, dymnicą i siemieniem lnianym).

Syropy senesowe lub napar senesowy z miodem zażywane w małych ilościach, ale często – działają dodatkowo wykrztuśnie.

Senes wspomaga odchudzanie przez utratę wody z ustroju oraz upośledzanie przyswajania składników pokarmowych i nadużywany do tych celów doprowadza do utraty zdrowia, zaburzeń wodno-elektrolitowych, odwodnienia, silnego osłabienia oraz niedoborów pokarmowych. Może więc być używany przy otyłości, ale rozsądnie i z przerwami. Polecam przy jego zażywaniu pić wody zdrojowe bogate w minerały. Przy chorobach serca konieczne jest uzupełnianie diety w potas (pokarmy i wody zdrojowe bogate w potas, suplementy potasowe).

W sklepach zielarskich i niektórych aptekach jest dostępny liść senesu. Są również drażetki, pastylki, kostki, syropy i mikstury płynne oraz tabletki zawierające wyciąg z senesu, najczęściej obok innych składników, np. wyciągu z kruszyny, rzewienia i aloesu.

Senes wywołuje skurcze macicy i wzmaga perystaltykę dróg moczowych oraz pęcherza moczowego. Może to przejawiać się w częstszym wydalaniu moczu. W okresie menstruacji, zwłaszcza u kobiet boleśnie miesiączkujących odradzam stosowanie senesu. Może on nasilać dolegliwości bólowe przez wywoływanie skurczów macicy.

Nie stosować senesu przy zapaleniu nerek, pęcherza moczowego i wyrostka robaczkowego oraz przy zespole jelita drażliwego. Nie stosować przy zapaleniu gruczołu krokowego i przeroście prostaty, bowiem senes zwiększa obrzęk i skurcze gruczołu krokowego.

1 comment to Strączyniec = siężybób, czyli senes – Senna alexandrina (Cassia senna L.) jako purgans

Leave a Reply