Lobelina i stroiczka – Lobelia

Lobelina jest alkaloidem piperydynowym występującym w rodzaju Lobelia – stroiczka (rodzina Lobeliaceae). Lobelie są uprawiane w celach leczniczych i ozdobnych. Lobelina pobudza ośrodkowy układ nerwowy i ośrodek oddechowy. Wzmaga i przyśpiesza ruchy oddechowe. Równocześnie jednak drażni ośrodki nerwu błędnego wywołując zwolnienie czynności serca. Lobelina podnosi ciśnienie tętnicze. Zwiększa poziom glukozy we krwi. W małych dawkach kurczy oskrzela. W większych dawkach poraża zwoje nerwu błędnego i wywołuje rozszerzenie oskrzeli, stąd jej zastosowanie w astmie (asthma bronchiale). Pobudza perystaltykę przewodu pokarmowego. Zwiększa wydzielanie potu i śliny.

Lobelia cardinalis – stroiczka szkarłatna, Swarzędz, sierpień 2008 r.

W nadmiernych dawkach wywołuje zatrucie objawiające się wymiotami, biegunką, niemiarowością serca, porażeniem ośrodka oddechowego i drgawkami.

Lobelia erinus L. – stroiczka przylądkowa; Swarzędz, sierpień 2008 r.

W lecznictwie były stosowane przetwory ze stroiczki: napar z ziela, nalewka i intrakt stroiczkowy – Tinctura (Intractum) Lobeliae – 1 g 3 razy dziennie, susz do spalania w fajce, sproszkowane ziele Pulvis Lobeliae: 100 mg 3 razy dziennie. Alkaloid w postaci chlorowodorku (Lobelinum hydrochloricum) podawano podskórnie w dawce jednorazowej 0,02 g (max dobowo 0,1 g). Herba Lobeliae inflatae było określane czasem nazwą tytoń indyjski.

W lecznictwie największe znaczenie miał gatunek Lobelia inflata L.(stroiczka rozdęta). Wszystkie jednak gatunki mają charakterystyczne alkaloidy. Ziele stroiczki zawiera ok. 0,5-0,6% alkaloidów.

Ziele lobelii można zaparzać w dawce 0,5-1 g w 100 ml wrzątku, przecedzić i wypić. W ciągu dnia wypić 2-3 takie herbatki.

W leczeniu astmy Herba Lobeliae 5-10 g – do inhalacji poprzez spalanie w fajce; Tinctura Lobeliae 5,0 + Aqua Amygdalarum (woda migdałowa) 15,0 – co godzinę 15 kropli.

Lobelia miała zastosowanie przy omdleniach, przy zatrzymaniu oddechu wskutek zachłyśnięcia wodą i podtrucia czadem, w kokluszu i krztuścu, w dychawicy oskrzelowej, w zamartwicy noworodków.

Małe dawki lobelii działają psychostymulująco i ułatwiają uczenie oraz kojarzenie. W większych dawkach upośledza koncentrację i wywołuje odurzenie. Przedawkowanie stroiczek wywołuje zgon.