Grab pospolity, albo zwyczajny (niem. Hainbuche, Weißbuche) – Carpinus betulus L. jest drzewem dorastającym do 20 m wys., w pierśnicy osiągającym ok. 60 cm. Należy do rodziny brzozowatych – Betulaceae. Korę ma gładką, ciemnoszarą, z płytkimi podłużnymi wklęsłościami. Pączki są zaostrzone. Liście eliptyczne lub podłużnie jajowate, brzegiem podwójnie piłkowane, w nasadzie sercowate lub zaokrąglone. Blaszka liściowa jest naga. Kwiatostany męskie zwisające, a żeńskie prosto wzniesione. Kwitnie od kwietnia do maja. Owocem jest orzech z trójklapową skrzydełkowatą okrywą. Owocuje w 15 roku życia, ale obficie co dwa lata. Do 5 roku życia rośnie wolno, w wieku 30-40 lat następuje przyśpieszenie wzrostu. Żyje 100-120 lat. Chemotaksonomicznie jest powiązany z brzozą – Betula, leszczyną – Corylus i olszą = olchą – Alnus.
Carpinus betulus L. – kwiaty i liście, kwiecień 2009 r.
Surowcem zielarskim są:
- Liście – Folium Carpini zbierany od maja do lipca.
- Gałązki – Frondes Carpini – zbierane od grudnia do kwietnia/maja
- Kora – Cortex Carpini – zbierana jesienią, wiosną lub zimą.
- Owoce – Fructus (Nux) Carpini – przed opadnięciem, najczęściej w lipcu/sierpniu.
Składniki czynne: saponiny trójterpenowe (kwas betulinowy, betulina, kwas ursolowy, oleanolowy); flawonoidy (luteolina, kaempferol, hiperozyd, rutyna, mirycetyna); fenolokwasy (kwas galusowy, chlorogenowy, elagowy, kawowy). W korze jest żółty barwnik stosowany dawniej do barwienia tkanin i wełny na kolor złoty/żółty. Betulina występuje w ilości od 0,04 do 1% (kora). Najwięcej betuliny jest późną jesienią, zimą i na przedwiośniu, potem jej poziom spada.
Działanie fitofarmakologiczne:
- Folium, Frondes, Fructus Carpini: diureticum, antiphlogisticum, hypotonicum, antipyreticum, antiarthriticum, depurativum, antispasmodicum. Ponadto hepatoprotectivum, pancreaprotectivum, hypolipidemicum, hypocholesterolemicum. Zatem działa moczopędnie, obniżająco na ciśnienie krwi, przeciwgorączkowo, przeciwartretycznie, odtruwająco („czyści krew” z ksenobiotyków) i przeciwskurczowo. Do tego fenolokwasy i triterpeny działają ochronnie na trzustkę, wątrobę; obniżają poziom lipidów i cholesterolu we krwi.
- Cortex, Frondes Carpini: antiphlogisticum, depurativum, haemostypticum, antirheumaticum, anthiarthriticum. Odwar z kory i gałązek działa silnie przeciwzapalnie, odtruwająco, przeciwkrwotocznie, przeciwreumatycznie i przeciwartretycznie; wzmaga wydalanie kwasu moczowego.
- Naukowcy z Laboratorium Farmakognozji University of Liège (Belgia) oraz Laboratoire de Toxicologie, Institut de Pharmacie, Université Libre de Bruxelles wykazali przeciwnowotworowe działanie ekstraktu z młodych liści grabu (patrz: Cieckiewicz E., Angenot L., Gras T., Kiss R., Frédérich M.: Potential anticancer activity of young Carpinus betulus leaves. Phytomedicine. 2012 Feb 15;19(3-4):278-83), a także właściwości onkostatyczne ekstraktu z kory z grabu (patrz: Frédérich M. et al.: In Vitro Anticancer Potential of Tree Extracts from the Walloon Region Forest. Planta Med. 2009; 75: 1 – 4), np. wobec raka jelita grubego.
Grab zwyczajny – Carpinus betulus L., kwiecień 2009.
Preparaty i dawkowanie:
- Odwar z kory lub gałązek świeżych lub suchych: 1 łyżka czubata rozdrobnionego surowca na szklankę wody; zalać zimną wodą, potem podgrzewać powoli, gdy zacznie się gotować –> gotować 20 minut. Następnie przykryć, odstawić na 20 minut, dopełnić brakującą ilość wody. Podzielić na 4 równe części i wypić w ciągu dnia.
- Wyciąg na winie: 1 część surowca (gałązki, kora) rozdrobnionego, świeżego lub suchego zalać 7 częściami wina gorącego; odstawić w ciemne miejsce w słoju zamkniętym na 7 dni; po czym przefiltrować. Pić 1 kieliszek dziennie przy nowotworach, chorobach reumatycznych, nadciśnieniu i miażdżycy.
- Napar: 2 łyżki liści lub kwiatów świeżych lub suchych rozdrobnionych zalać 1 szklanką wrzącej wody; odstawić na 40 minut pod przykryciem. Pić 3-4 razy dziennie po 100 ml.
- Odwar z owoców (orzeszków): owoce rozgnieść z moździerzu. 1 łyżkę owoców zalać 1 szklanką zimnej wody; postawić na reszo, powoli doprowadzić do zagotowania; gotować 20 minut, uzupełnić wyparowaną wodę, odstawić na 40 minut, przecedzić. Pić po 100 ml odwaru 4 razy dziennie.
- Nalewka: korę, gałązki i liście w równych proporcjach, świeże lub suche, ale rozdrobnione zalać alkoholem 50% (1 część surowca na 5 cz. alkoholu). Odstawić na 7 dni. Zażywać 2 razy dziennie po 15 ml przy nowotworach, dnie moczanowej, reumatyzmie, nadciśnieniu i miażdżycy.
Najnowsze komentarze