Koniczyna – Trifolium i jej izoflawony

Koniczyna łąkowa (czerwona) – Trifolium pratense L. zaliczana jest rodziny motylkowatych – Papilionaceae. Ziele do celów leczniczych trzeb azbierać w okresie kwitnienia, suszyć w temperaturze do 50 stopni i w ciemnym miejscu. W medycynie ludowej ziele koniczyny stosowano jedynie jako środek hamujący nadmierne krwawienia miesiączkowe, uszczelniający i wzmacniający naczynia krwionośne, wykrztuśny, moczopędny, odtruwający, przeciwobrzękowy, mlekopędny oraz uspokajający. Doskonały na kaszel jest syrop z kwiatów koniczyny. Dopiero w XX wieku zwrócono uwagę na izoflawony zawarte w koniczynie i gatunkach pokrewnych oraz ich właściwości estrogenne.

Koniczyna to typowe zioło dla kobiet. Leczy trądzik androgenny u kobiet, znosi objawy napięcia przedmiesiączkowego, reguluje menstruacje. Ziele koniczyny jest bogate w aminokwasy, białka, witaminy i sole mineralne, w formie łatwo przyswajalnej dla człowieka. Oto przykładowe zawartości biopierwiastków w koniczynie czerwonej (susz):

Kobalt (Co): 132-230 ug/kg
Cynk (Zn): 33-68 mg/kg
Molibden (Mo): 0,6-1 mg/kg
Miedź (Cu): 8-18 mg/kg
Mangan (Mn): 61-83 mg/kg
Żelazo (Fe): 198-263 mg/kg
Krzem (Si): 3-4 mg/kg

Siarka (S): 1,9-3,3 g/kg
Fosfor (P): 2,5-3,4 g/kg
Potas (K): 17-26 g/kg
Wapń (Ca): 14-20 g/kg
Magnez (Mg): 3,4-4 g/kg

Białko strawne: 109-123 g/kg
Tłuszcze: 2-3%

Spośród około 30 izoflawonów występujących w koniczynie warto wymienić: daidzyna (daidzin), genistyna (genistin), daidzeina (daidzein), glicyteina (glicitein), genisteina (genistein), pratenseina (pratensein), pseudobaptygenina (pseudobaptigenin), formononetyna (formononetin), teksazyna (texasin), biochanina A (biochanin A), ponadto glikozydy izoflawonowe, np. glukozyd glycetyny, glikozyd kalikozyny, glikozyd ononiny, glikozyd irylonu. Do składników czynnych koniczyny należą również fenolokwasy (np. kwas kumarowy, kwas salicylowy), fitosterole (beta-sitosterol), saponiny i garbniki.

Izoflawony koniczyny mają podobną strukturę do estrogenów, dzięki czemu mogą przyłączać się do receptorów estrogenowych ER. Właściwości estrogenne (estrogenopodobne) koniczyny są wykorzystywane w medycynie w przypadkach niedoboru estrogenów endogennych, w tym również w okresie przekwitania. Preparaty zawierające wyciąg z koniczyny zalecane są w okresie przekwitania, kiedy to spada produkcja estrogenów i występują przykre objawy z tym związane. Koniczyna może zmniejszać łysienie związane z nadmiarem androgenów. Pomocne są wówczas preparaty doustne i wyciągi alkoholowe (na alkoholu 40-60%) wcierane we włosy po umyciu. Kuracja jest długotrwała, nawet 3-letnia.

Ekstrakt z koniczyny jest składnikiem zagranicznych preparatów prostych i złożonych o charakterze estrogennym.

Dawkowanie:

1. Sproszkowane ziele wraz z kwiatami koniczyny – Pulvis Trifolii: 1-1,5 g 2-3 razy dziennie.
2. Napar z ziela koniczyny – Infusum Trifolii: 1 łyżke rozdrobnionego suchego ziela wraz z kwiatami zalać 1 szklanką wrzącej wody; odstawić na 30-40 minut, przecedzić. Pić 2 razy dziennie po 1 szklance.
3. Ekstrakt suchy – Extractum siccum Trifolii: 500 mg 2 razy dziennie.

Wodne wyciągi z koniczyny działają korzystnie na skórę. Podnoszą elastyczność i wilgotność skóry. pojędrniają skórę i rozjaśniają optycznie cerę. Hamują nadmierny łojotok i nadmierne rogowacenie skóry. Zmniejszają wrażliwość skóry na androgeny u kobiet, przez co poprawiają jej stan, czyniąc ja delikatniejszą, cienszą, gładszą i mniej zrogowaciałą.