Tymol – thymolum

Tymol – 1 metylo-hydroksy-4-izopropylobenzen jest to związek fenolowy występujący w wielu olejkach eterycznych, najczęściej obok swojego izomeru – karwakrolu. Przed wojną używany do odkażania układu żółciowego i przewodu pokarmowego, podobnie jak salicylan sodu, salicylan beta-naftolu, naftalen, trypaflawina, urotropina i salicylan fenylu. Wywiera silne i pewne działanie wykrztuśne, przeciwkaszlowe i odkażające. Wzmaga również wydzielanie moczu. Jest wchłaniany do krwi i limfy. Wydalany jest z żółcią i moczem; częściowo również przez płuca, wraz z powietrzem wydychanym. Działa rozkurczowo (porażająco na mięśnie gładkie) i przeciwbólowo (porażająco na receptory bólowe). Słabo rozpuszczalny w wodzie. Łatwo rozpuszcza się w alkoholu, olejach, acetonie. Niszczy pasożyty przewodu pokarmowego. Zastosowany zewnętrznie działa odkażająco i również przecipasożytniczo. Zwiększa ukrwienie skóry. Polecam jako składnik mazideł antyseptycznych i przeciwbólowych, rozgrzewających (np. przy reumatyzmie). Zalecana dawka doustna tymolu krystalicznego wynosiła w dawnej medycynie (I połowa XX wieku) 2 g jednorazowo, 10 g dziennie. Na przełomie XIX i XX wieku zalecane dawki wynosiły 0,05-0,1 g przy tyfusie, reumatyzmie stawowym, 0,5-1 g jako środek przeciwgorączkowy, ponadto przeciwko tęgoryjcowi. Tymol służył do konserwowania preparatów anatomicznych i balsamowania zwłok (wcześniej olejki bogate w tymol).Do opatrywania ran w roztworze 1:1000 wody, 1:10 spirytusu, 20 gliceryny i 10 wody (mikstura). Ponadto w postaci mazideł i maści, 1:5 w leczeniu infekcji skóry. Inhalacje 0,5:1000 gorącej wody przy chorobach płuc. Przy zakażeniu i bólu zęba wkładano kryształek tymolu do zęba i zamykano. Do czyszczenia zębów zepsutych, gnilnych i bolących używano mieszanki tymolu z węglanem wapnia (proszek do mycia zębów). Do płukania ust i gardła przy gnilnym zapachu, zakażeniach stosowano roztwór tymolu w wodzie 1:1000. W medycynie stosowano również izomer tymolu – karwakrol. Z uwagi na wyższą cenę mniej jednak był używany. Natomiast ostatnio karwakrol zyskał spore znaczenie w produkcji zwierzęcej i w weterynarii do profilaktyki parazytoz i jako alternatywa dla antybiotykowych stymulatorów wzrostu. Ponadto w Szwajcarii wchodzi w skład preparatów do leczenia stanów zapalnych wymienia i likwidacji komórek somatycznych w mleku (wewnętrznie) przy stanach zapalnych gruczołu mlekowego. W latach 30 XX wieku w użyciu był Carvasept – chlorokarwakrol – jako składnik 0,1% maści dezynfekcyjnych. Tymol działa 25 razy silniej przeciwbakteryjnie niż fenol.

Olejki eteryczne zasobne w tymol i karwakrol pobudzają wydzielanie soku żołądkowego, trzustkowego i enzymów jelitowych. Pobudzają ukrwienie jelit i żołądka, krążenie limfy w kosmkach, przez co usprawniają wchłanianie mleczka pokarmowego z jelit do krwi i chłonki. Ponadto pobudzają system odpornościowy układu pokarmowego GALT. Na mięsnie gładkie działają porażająco, powodując rozkurcz. Sporo tymolu zawiera Trachyspermum copticum (L.) Link, czyli Carum copticum Benth. et Hook. = Trachyspermum ammi (L.), który dostarcza surowiec – Fructus Ajowan. Ajowan zwany również kminkiem koptyjskim (rodzina baldaszkowate – Umbelliferae) zawiera w owocach od 2 do 5% olejku eterycznego (Oleum Ajowan), a w nim tymol (45-60%), ponadto p-cymen, gamma-terpinen i limonen. Tymianek – Thymus zawiera do 2,6% olejku eterycznego (Oleum Thymi), a w nim tymol (do 45%) i karwakrol (25-60%). Ekstrakt z tymianku oraz tymol są składnikami tabletek do ssania, kropli, syropów wykrztuśnych i przeciwkaszlowych.