Armeniacae semen amarum – nasienie gorzkiej moreli; surowiec farmakopealny

Morela – Armeniaca jest rodzajem z rodziny różowatych – Rosaceae. Obejmuje 10 gatunków i liczne mieszańce. Pochodzi z Azji.

Farmakopealnym surowcem jest wysuszone i dojrzałe nasienie, pozbawione łupiny nasiennej moreli pospolitej – Prunus armeniaca Linne (= Armeniaca vulgaris Lamarck), moreli mandżurskiej – Prunus mandshurica (Maximovich) Koehne (=Armeniaca mandshurica (Maxim.) Skvortsov) lub moreli syberyjskiej – Prunus sibirica L. (= Armeniaca sibirica (L.) Lam.).

Surowiec powinien zawierać przynajmniej 3% amigdaliny (C20H27NO11) o masie cząsteczkowej 457,4. Amigdalina jest związkiem cyjanogennym. Związki cyjanogenne występują u ok. 2000 gatunków należących do 110 rodzin (np. Rosaceae, Poaceae, Linaceae, Papilionaceae = Fabiaceae, Euphorbiaceae, Scrophulariaceae). Podczas hydrolitycznego rozpadu uwalniają cyjanowodór HCN (kwas pruski, cyjanowodorowy, hydrocyanic acid).

Amigdalina, C₂₀H₂₇NO₁₁ występuje u roślin z rodziny Rosaceae. Krystalizuje z alkoholu etylowego w postaci białych płytek. Z roztworów wodnych krystalizuje w postaci pryzmatów. Kryształki topią się w temperaturze 214-216^oC. Rozpuszcza się w 12 częściach zimnej wody, bardzo łatwo we wrzącym etanolu i wrzącej wodzie. Nie jest rozpuszczalna w eterze i chloroformie. W cząsteczce zawiera gencjobiozę (dwucukier zbudowany z dwóch cząsteczek D-glukozy połączonych wiązaniem β-(1→6)-glikozydowym). Pod względem chemicznym jest  genzjobiozydem mandelonitrylu (D-(-)-mandelonitrile-gentiobioside). Prunus dulcis var. amara zawiera w nasionach do 8% amigdaliny. Amigdalina jest jednym z najwcześniej odkrytych związków cyjanogennych w roślinach. Wöhler i Liebig wykryli amigdalinę w migdałowcu już w 1837 roku.

W badaniach chromatograficznych TLC badany jest metanolowy wyciąg z nasion moreli względem wzorca, czyli amigdaliny.  Jądra nasion moreli są substytutem gorzkich migdałów (marcepan, napoje alkoholowe).

Nasiona moreli zawierają olej tłusty 35-50% (kwas oleinowy 60-70%, linolowy 20-30%), związki cyjanogenne (do ok. 8%), enzymy (emulsyna, laktaza) i kwas pangamowy. Olej z pestek moreli jest bezpieczny do spożycia przez ludzi bez obróbki, ponieważ amigdalina jako glikozyd – nie rozpuszcza się w oleju.

Olej z pestek moreli ma podobne właściwości jak olej brzoskwiniowy i migdałowy. Nie drażni tkanek. Jest cenny odżywczo. Stosowany do wyrobu leków i kosmetyków. Posiada działanie przeciwzapalne, wzmaga regenerację tkanek.

Preparaty galenowe z nasion moreli są stosowane w leczeniu astmy uporczywego kaszlu, np. w krztuścu, ponadto przy zaparciach i zaflegmieniu układu oddechowego.

Rozdrobnione nasiona są gotowane w wodzie przez 20 minut. Dawki nasion wynoszą od 3 do 10 g dziennie. W medycynie krajów azjatyckich jako środek przeciwkaszlowy, przeciwnadciśnieniowy, przeciwastmatyczny i przeciwnowotworowy. Spożycie surowca w nadmiarze daje objawy zatrucia kwasem pruskim. 60 nasion to dawka śmiertelna dla człowieka  dorosłego. Dla dzieci niebezpieczna (nawet śmiertelna, zależnie od masy ciała) jest dawka 10-12 nasion.