Akebia pięciolistkowa – Akebia quinata (Houttuyn) Decaisne i akebia trójlistkowa – Akebia trifoliata (Thunberg) Koidzumi w fitoterapii

Rodzaj akebia – Akebia liczy 5 gatunków  występujących w lasach górskich Azji Wschodniej (Chiny, Korea i Japonia). Mają postać pnączy (lian) jednopiennych, dorastających do kilkunastu metrów długości. Wykazują dichogamię, czyli wytwarzanie przez jednego osobnika gamet męskich i żeńskich w różnym czasie, co zapobiega niekorzystnemu samozapłodnieniu.

Farmakopea Polska objęła monografię Akebiae Caulis – łodygi akebii, które mogą pochodzić z dwóch gatunków: akebii trójlistkowej i akebii pięciolistkowej. Akebia należy do rodziny, krępieniowatych (Lardizabalaceae). Surowiec może być mieszaniną łodyg z obu gatunków. Łodygi akebii powinny zawierać przynajmniej 0,15% kwasu oleanolowego C₃₀H₄₈O₃ o masie cząsteczkowej 456,7.

Łodygi są walcowate, lekko skręcone, długości 30-70 cm i średnicy 0,5-2 cm. Powierzchnia łodyg szarawobrunatna, szorstka, o nieregularnych podłużnych pęknięciach i bruzdach. Przetchlinki wyraźnie zaznaczone. Węzły mogą być uwypuklone, z bliznami po bocznych pędach. Surowiec jest lekki, zwarty, łamliwy, przełam nierówny. Kora żółtawobrunatna z jasnożółtymi punktami. Drewno jest żółtawobiałe z promienistym prążkowaniem, żółtawobiałym, żółtawobrunatnym lub pustym rdzeniem. Popiołu nie więcej niż 6,5%. Wilgotność nie powinna przekraczać 10%.

Akebia trójlistkowa – Akebia trifoliata (Thunberg) Koidzumi występuje w Chinach, Korei i Japonii. Jako pnącze dorasta do około 10 m długości. Liście złożone 3 listków, podobnie jak u koniczyny, jajowatych i ciemnozielonych. Kwiaty zebrane w kwiatostany są barwy brązowo-fioletowej lub fioletowej lub brudnopurpurowej. Owocem są mieszki. Owoce są jadalne, słodkawe.

Akebia pięciolistkowa – Akebia quinata (Houttuyn) Decaisne pochodzi z Azji Wschodniej. Jest pnączem dorastającym do 12 m długości. Liście złożone z 5 eliptycznych lub owalnych listków, do 6,5 cm długości. Kwiaty zebrane w kwiatostany groniaste, purpurowe, fioletowe, różowe, czasem białe. Kwitnie wiosną (kwiecień-maj). Owoce mieszkowe, słodkiego smaku.

Akebie są uprawiane na całym świecie jako rośliny ozdobne i lecznicze. Liście są alternatywą dla herbaty i chętnie używane przez ludność w postaci naparu.

W medycynie ludowej krajów azjatyckich napary z łodyg akebii  są stosowane przy uczuciu gorąca w klatce piersiowej, opuchniętym gardle, bólu przy połykaniu, krwiomoczu, bolesnym oddawaniu moczu, obrzękach, wysiękach, bólach skurczowych, zatrzymaniu miesiączki, zaburzeniach laktacji oraz chronicznych wypryskach, rzadziej przy nowotworach.

Owoc akebii – Akebiae fructus (Akebia trifoliata, Bayuezha) w postaci wyciągów wodnych w chorobach żołądka, śledziony, wątroby, przy refluxie, szeroko rozumianych zaburzeniach trawiennych.

Surowiec Akebiae Caulis zawiera saponiny trójterpenowe (akebiasaponiny), kwas oleanolowy, kwas aristolochiowy (niepożądany w surowcu), fitosterole (stigmasterol), betulinę, myo-inozytol.

Typowe diureticum (moczopędny), antiphlogisticum (przeciwzapalny), laxantium (rozwalniający), antiexudativum (przeciwwysiękowy).

Z łodyg przygotowywany jest odwar, gotowany 10-20 minut. Dawki dzienne surowca wahają się w szerokich granicach od 3 do 20 g. Przeciętnie stosuje się odwary 3% 3-4 razy dziennie po 120 ml.