Herba Herniariae – ziele połonicznika

Ziele połonicznika – Herba Herniariae należy do moich ulubionych ziół. Połonicznik nagi – Herniaria glabra Linne (Kahles Bruchkraut, Herniaire glabre, Erniaria glabra), z rodziny goździkowatych – Caryophylaceae pokrojem przypomina rdest ptasi. W Szwajcarii wystepuja jeszcze inne ciekawe i lecznicze gatunki: Herniaria hirsuta L. (Behaartes Bruchkraut, Herniaire velue, Erniaria irsuta), Herniaria alpina Chaix (Alpen Bruchkraut, Herniaire des Alpes, Erniaria alpina). Połonicznik nagi jest rozpowszechniony w Polsce na ugorach i nieużytkach.

Zgodnie z Farmakopeą Polską III możliwe jest użycie połonicznika kosmatego – Herniaria hirsuta Linne, jak i domieszka tego gatunku do połonicznika gładkiego. Popiołu nie więcej niż 8%. Wilgoci nie więcej niż 12%. Wodny wyciąg z ziela połonicznika 1+10 pieni się silnie po skłóceniu.

Ziele zawiera saponiny ok. 3-9%, flawonoidy (ok. 1-2%), garbniki, kumaryny (skopoletyna, umbeliferon, metoksykumaryna – herniaryna), alkaloidy. Glikozyd kumarynowy – herniaryna (3%) C10H8O2 rozpada się do kumaryny. Kwaśnej saponiny jest około 0,4% (kwas herniarowy). Alkaloid paronychina. Saponiny są pochodnymi kwasu medikagenowego, 16-alfa-hydroksymedikagenowego i gipsogeniny. Spośród flawonoidów należy wymienić izoramnetynę i kwercetynę. W surowcu jest olejek eteryczny 0,6%

Wodny i wodno-alkoholowy wyciąg  z ziela połonicznika działa rozkurczowo na mięśnie gładkie nerek, moczowodów i pęcherza moczowego. Zwiększają wydalanie chlorku sodu i wody, wpływają moczopędnie i przeciwobrzękowo. Odkażają układ moczowo-płciowy. Mogą przyczyniać się do wydalania złogów moczowych. Poprawiają proces oddawania moczu przy przeroście i zapaleniu gruczołu krokowego. Zapobiegają tworzeniu kamicy moczowej. Ziele jest w Farmakopei Polskiej II i III. Zmniejszają obrzęki. Wspomagają proces odchudzania, przez zwiększanie wydalania wody i soli z degradowanej tkanki tłuszczowej. Napar z ziela połonicznika korzystnie wpływa przy przewlekłych chorobach skórnych i w kuracjach odtruwających.

Napar z ziela połonicznika – Infusum Herbae Herniariae 5-15%: 2-3 szklanki dziennie naparu. Alkoholatura stabilizowana – Intractum Herniariae 1:5, na gorącym alkoholu 40-60% i świeżym zielu połonicznika: 5 ml 2-3 razy dziennie.

Połonicznik sprawdza się doskonale przy skąpomoczu, w kuracjach odtruwających i przeciwobrzękowych, przy nadciśnieniu (usuwanie sodu i chloru z ustroju), w profilaktyce infekcji, stanów zapalnych i kamicy układu moczowego, w zapaleniu nerek i pęcherza moczowego, w zapaleniu gruczołu krokowego. Działa wykrztuśnie w przebiegu nieżytów układu oddechowego. Korzystny przy kaszlu suchym. Polecany od dawna w leczeniu dny i reumatyzmu.