Ziele tymianku – Herba Thymi pozyskiwane z tymianku pospolitego – Thymus vulgaris Linne (rodzina Lamiaceae = Labiatae) zawiera do 2,6% olejku eterycznego (Oleum Thymi), a w nim tymol (do 45%), karwakrol (25-60%), borneol (8-15%), p-cymen (7-20%), beta-kariofilen (1-3%), linalool (ok. 8%). Ziele tymianku i olejek tymiankowy są dostępne w sklepach zielarskich krajowych i zagranicznych. Thymi Herba (Thyme, Thym) jest w Farmakopei Polskiej VI z 2002 r. Surowiec powinien być zbierany w okresie kwitnienia, wysuszony w cieniu, w temp. do 35 stopni C, aby straty olejku były jak najmniejsze. FP VI wymaga, aby ziele zawierało nie mniej niż 1% olejku eterycznego. Strata masy po suszeniu nie większa niż 12%, popiołu nie więcej niż 14%, zanieczyszczeń mineralnych nie więcej niż 0,6%.
Tymianek to dobra przyprawa do marynat, mięsa, ryb, sałatek, pizzy, wędlin, zup. Przyśpiesza trawienie potrawy, wzmaga apetyt.
Ekstrakt z tymianku oraz tymol są składnikami licznych tabletek do ssania, kropli, syropów wykrztuśnych i przeciwkaszlowych. Najbardziej istotnymi składnikami czynnymi tymianku obok olejku eterycznego są kwasy fenolowe (kwas kawowy, chlorogenowy, kwas rozmarynowy 0,15-1,35%), triterpeny (kwas oleanolowy, ursolowy), garbniki i flawonoidy. Nadają one tymiankowi właściwości żółciopędne, przeciwzapalne, hepatoprotekcyjne i moczopędne. Po podaniu doustnym tymol i karwakrol stymulują system GALT układu pokarmowego, aktywują procesy odnowy nabłonków, pobudzają krążenie krwi w obrębie przewodu pokarmowego. Maja właściwości immunotropowe i silnie przeciwdrobnoustrojowe oraz antyparazytyczne. Tymol i karwakrol był w dawnej podawany doustnie przy chorobach pasożytniczych i infekcjach bakteryjnych jelit. Fenole i flawonoidy działają rozkurczowo. Ograniczają powstawanie toksycznych amin biogennych w jelicie grubym. Do praktycznych w użyciu preparatów tymiankowych należą:
– ziołomiód tymiankowy (powstały po zmieszaniu nalewki lub intraktu tymiankowego z miodem w proporcji 1:3), stosowany przy kaszlu, chrypce i przeziębieniu w dawce 1 łyżeczka co 3 godziny; ziołomiód można również sporządzić mieszając świeże zmielone ziele tymianku z miodem w podobnej proporcji z dodatkiem niewielkiej ilości alkoholu lub gliceryny;
– napar tymiankowy: 1 łyżka surowca na 1 szklankę wrzącej wody; pić małymi porcjami w ciągu dnia 1-2 szklanki naparu;
– intrakt tymiankowy: 100 g świeżego ziela tymianku zalać 300 ml gorącego alkoholu 40-60%, odstawić na 2-3 tygodnie, przefiltrować. Zażywać 2-3 razy dziennie po 5 ml.
Tymianek występuje w Południowej Europie. W Polsce może być uprawiany (bylina), niestety zimą często wymarza. Lubi stanowiska słoneczne. W Polsce dziko występuje macierzanka piaskowa – Thymus serpyllum L. i macierzanka zwyczajna – Thymus pulegioides L., które mają podobne właściwości lecznicze jak tymianek pospolity. W Szwajcarii tymianek znany pod nazwą Thymian, Thym des jardins, Timo maggiore, Gewürz-Thymian.
![tymianek (4) [Rozdzielczość Pulpitu]](https://rozanski.li/wp-content/uploads/2009/08/tymianek4rozdzielczopulpitu22.jpg "tymianek (4) [Rozdzielczość Pulpitu]")
Tymianek – Thymus, odmiana o kwiatach białych; czerwiec 2009, Swarzędz
Related Posts
Cortex Frangulae – kora kruszyny w fitoterapii
Olej z oliwek – Oleum Olivae jak lek, pokarm i kosmetyk
Resina colophonium – kalafonia
Zioła z ogródka Teściowej, cz. III, mirt – Myrtus
Z okazji Świąt Wielkanocnych Życzę moim Czytelnikom Dużo Zdrowia, Szczęścia i Pomyślności, a także Obfitych Zbiorów Zielarskich!
Sisymbrium officinale – stulisz lekarski w dawnej fitoterapii
Tymianek jako roślina lecznicza i przyprawowa, ma zaiste długą i piękną historię. Stosowała go już medycyna sumeryjska (połowa III tysiąclecia p.n.e. – gliniane tabliczki znalezione w dawnym Lagasz i Uruk) i egipska (używano go m.in. do balsamowania zwłok – zapewne ze wzg. na działanie bakteriobójcze). Właściwości rozkurczające, wspomagające trawienie i łagodzące kaszel tymianku, znane były starożytnym Grekom i Rzymianom. Bodaj największy lekarz starożytności Hipokrates z Kos (ok. 460 – 377 r. p.n.e.) w swoim słynnym „Corpus Hippocraticum” wymienia go obok innych roślin. Wymieniają tymianek w swoich dziełach także Teofrast, Dioskurides, Galen. W średniowieczu nadal był często używany i ceniony. Wystarczy napisać, iż Karol Wielki rozkazał uprawiać tymianek w swoich ogrodach (zarówno dla walorów leczniczych jak i kulinarnych). Średniowieczne szlachcianki zaś, pracowicie haftowały gałązki tymianku (jako symbol odwagi) na szarfach darowanych następnie rycerzom krzyżowym. Do krajów słowiańskich trafiała roślina ta zapewne wraz z zakonnikami w XI wieku. Jej kariera w naszym kraju rozpoczęła się znacznie później. Marcin z Urzędowa (ok.1500 – 1573) pisał o tymianku: „… jenom na jednym miejscu w Polscze potrafił (tzn. napotkał) u Jego Mości Pana Wojewody …..na zamku w ogródku na Kocku”. Już jednak niebawem Szymon Syreniusz w swoim herbarium wydanym w 1623 roku pisał: „To ziółko naszym krainom nie jest zwyczajne, bo zamorskie jest właśnie jednak tych czasów, znajduje się po ogrodach u nas rozkoszniejszych”. Jak widać, z tego co napisał wyżej pan Henryk, sława tej roślinki jaka drzewiej była jej udziałem nie była na wyrost i całkiem jest zasłużona. Współczesne badania nad składem i działaniem substancji zawartych w tymianku, potwierdzają w całej rozciągłości użyteczność tej rośliny. Tymol, którego jest jak podaje wyżej pan doktor do 45%, działa silnie antybiotycznie (jest około 25% silniejszym antyseptykiem od tymolu), polimetoksyflawony i monoterpeny działają rozkurczowo, wykrztuśnie, przeciwzapalnie. Takie działanie surowca stwarza stosunkowo szeroką gamę możliwych zastosowań surowca. O niektórych pisał wyżej pan Henryk, inne są dość obszernie omówione w literaturze, jeszcze innych można spróbować, kierując się składem chemicznym. Np. wysoka zawartość tymolu mogłaby sugerować używanie silnego naparu z tymianku do okładów na jęczmień (zazwyczaj wywołany infekcją bakteryjną najczęściej przez Staphyloccocus). Jednym z lepszych znanych mi specyfików naturalnych uśmierzających kaszel napadowy (przy astmie lub przewlekłym nieżycie oskrzeli uwarunkowanych rozedmą płuc) jest napar z 3 części tymianku i 1 części rosiczki (o której nie tak dawno pisał nam pan doktor) – należy osłodzić miodem i wypić przed snem. Mikstura owa chroni przed nocnymi napadami kaszlu (rozszerzenie oskrzeli i uśmierzenie kaszlu). Przy bólach karku i pleców zielarze czasem zalecają mieszankę uśmierzającą ów ból: tymianek 15 g, znamiona kukurydzy 50 g, liście pokrzywy 40 g, liście jesionu wyniosłego 35 g, owoce jałowca 20 g. 30 g mieszanki zalać 1 l wrzątku, pozostawić pod przykryciem na 20 minut, pić 3 – 4 razy dziennie. Tymianek można stosować również w postaci kompresów przykładanych na bolące mięśnie szyi, ramion i barków (przeciwdziała powstawaniu napięciowemu bólowi głowy). To tylko niektóre z możliwych zastosowań tymianku.
Przepraszam za pomyłkę – miało być: „…jest około 25% silniejszym antyseptykiem od fenolu….”. To co napisałem powyżej brzmi mniej więcej: masło jest o 25% bardziej maślane od masła. Cóż za bezsens. Przepraszam! Swoją drogą, aż dziw bierze, że pan doktor toleruje takie moje błazeństwa.
witam! czy ktos sie orientuje jaka jest maksymalna bezpieczna jednorazowa dawka (ile gram?) sproszkowanego ziela tymianku (thymi herba pulveratum)? z gory dziekuje za info, pozdrawiam
Właśnie obcięłam mój tymianek a teraz czytam, że zbiory w okresie kwitnienia 🙁 Mam nadzieje, że będzie też kwitnąć to co pozostało bo szybko rośnie.