Viola arvensis Murray jako pełnowartościowa alternatywa dla Viola tricolor L.

Bliskim krewnym gatunku Viola tricolor L. (fiołek trójbarwny, macoszka, bratek trójbarwny, sierotka, Kwiat św. Trójcy) jest fiołek polny – Viola arvensis Murray.  (syn. Viola segetalis Jordan). Ziele fiołka trójbarwnego opisałem już kilka razy szczegółowo, np. http://www.rozanski.cal.pl/?p=97  oraz http://www.rozanski.cal.pl/?p=320 Tutaj jeszcze dodam, że ziele fiołka tr. było znane w farmacji również pod nazwą Herba Jaceae i Herba Trinitatis.

Fiołek polny – Viola arvensis Murr., Swarzędz kwiecień 2009 r.

Viola arvensis jest bardzo podobny morfologicznie do Viola tricolor. Fiołek polny posiada jednak kwiaty w innych barwach. Fiołek trójbarwny ma często kwiaty o 0,5-1 cm większe niż fiołek polny (chodzi o średnicę), ale nie zawsze.  Płatki górne fiołka tr. są fioletowe, a boczne i dolne żółte, ostroga jest zielonawofioletowa. Kwiaty fiołka polnego mają płatki górne białawo-żółtawe, środkowe i dolne jaskrawożółte. Należy jednak pamiętać, że fiołek polny na górnych płatkach również może mieć fioletowe plamy lub fioletowe ( czasem liliowe) szczyty płatków górnych.

W Szwajcarii fiołek polny = Viola arvensis Murray znany jest pod nazwą Acker-Stiefmütterchen.

Viola arvensis Murray, fiołek polny. Swarzędz-Garby, kwiecień 2009 r.

Fiołek polny ma podobny skład chemiczny jak fiołek trójbarwny. Zawiera flawonoidy (violantyna, dwuglikozyd – violarvensyna, viteksyna, izoviteksyna, izoorientyna, orientyna), śluzy, związki salicylowe (violutozyd uwalniający salicylan metylu), kwas kawowy, p-kumarowy, gentyzynowy, kumarynę (umbeliferon), aktywne peptydy o działaniu hemolitycznym, przeciwwirusowym, antybakteryjnym i cytotoksycznym.

Wyciągi z fiołka polnego działają niewątpliwie moczopędnie i odtruwająco, przeciwzapalnie, napotnie, przeciwgorączkowo, regulująco na wypróżnienia. Łagodzą stany zapalne błon śluzowych i skóry. Przyśpieszają gojenie ran. Wyciąg wodny z fiołka nawilża skórę, zmniejsza łojotok, przyśpiesza ustępowanie krostek i grudek trądzikowych. Może łagodzić łuszczycę i wypryski alergiczne, w tym atopowe zapalenie skóry. Leczy doskonale suche zapalenie skóry, szczególnie w maści i kremie (w Szwajcarii dostępne preparaty na skórę). Stosowałem z dobrym skutkiem okłady z mocnego śluzowatego naparu na skórę trądzikową oraz okłady 45-minutowe na oczy przy zapaleniu spojówek i obrzęku powiek alergicznym.

Infusum Violae arvensis: 1-2 łyżki suchego surowca należy zalać 1 szklanką wrzącej wody lub mleka (mleko przy kaszlu, przeziębieniu i chrypce, najlepiej osłodzić miodem). Po 30 minutach przecedzić. Pić 3 szklaki naparu dziennie. W chorobach skórnych, metabolicznych 2 szklanki naparu dziennie.

Unguentum Violae arvensis: przygotować wyciąg wodny: 3 części świeżego ziela przemielić i zalać 1 częścią wody ciepłej przegotowanej (nie gorącej!).  Przygotować wyciąg alkoholowy na wódce 30-40%: 3 części świeżego zmielonego ziela zalać 1 cz. alkoholu. Oba wyciągi pozostawić na noc lub dzień, wydusić, przecedzić. Połączyć je razem.  Ucierać z ciepłym kremem Nivea lub ciepłą maścią Linomag (najlepiej czystą euceryną lub lanoliną) dodając maksymalnie dużo wyciągu. W trakcie ucierania dodawać łyżeczkami wyciąg, ucierać. Gdy podłoże już nie przyjmuje płynu (zaczyna wypływać) przestać dodawać wyciąg. Zamknąć w szczelny pojemnik i przechowywać w lodówce. Zmiany skórne smarować 3-4 razy dziennie. Ponadto do pielęgnacji skóry trądzikowej, z wypryskami, suchej i łojotokowej, z trądzikiem różowatym i młodzieńczym.  Dodatek do maści fiołkowej pasty cynkowej zwiększy jej właściwości osuszające i ściągające (cera tłusta, krostki ropne). Gdy do maści fiołkowej dodamy olejek herbaciany zwiększymy jej działanie antyseptyczne. Gdy do maści fiołkowej dodamy maść tranową lub z witaminą A – zwiększymy jej działanie gojące i regenerujące na naskórek. Gdy do maści fiołkowej dodamy dziegieć – zwiększymy jej działanie przeciwłuszczycowe. Gdy dodamy do maści pastę cynkową i salicylową zwiększymy jej działanie ściągające i nadamy właściwości złuszczające. Wspomniane dodatki dodawać w proporcji 1:1. Jedynie olejki eteryczne dodawać z umiarem, kroplami.