A sample text widget
Etiam pulvinar consectetur dolor sed malesuada. Ut convallis
euismod dolor nec pretium. Nunc ut tristique massa.
Nam sodales mi vitae dolor ullamcorper et vulputate enim accumsan.
Morbi orci magna, tincidunt vitae molestie nec, molestie at mi. Nulla nulla lorem,
suscipit in posuere in, interdum non magna.
|
Rektor
Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej
im. Stanisława Pigonia w Krośnie
Rektor
Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu
oraz
Polskie Towarzystwo Zielarzy i Fitoterapeutów
zapraszają na
VI konferencję pt.
Rośliny zielarskie, kosmetyki naturalne i żywność funkcjonalna.
Medycyna komplementarna w zapobieganiu i leczeniu chorób cywilizacyjnych
Krosno
9-10 maja 2019 roku
KOMUNIKAT II
Cel konferencji:
Popularyzacja wiedzy oraz swobodna wymiana poglądów naukowych przez przedstawicieli środowiska naukowego oraz branżowego w zakresie fitoterapii, zielarstwa, kosmetologii, dietetyki, bromatologii, toksykologii żywności, paszoznawstwa, szeroko pojętych preparatów medycyny naturalnej i kosmetyków. Ważnym tematem konferencji będzie bezpieczeństwo stosowania i ocena jakości produktów i surowców spożywczych, paszowych, kosmetycznych i zielarskich. Poruszony będzie problem groźnego dla pacjentów upowszechniania w mediach fałszywych i pseudonaukowych informacji na temat chorób oraz metod leczenia. Celem konferencji jest również analiza aktualnego stanu prawnego, związanego z wprowadzaniem do obrotu produktów zielarskich, żywności funkcjonalnej, pasz, żywności nowej, suplementów diety i kosmetyków. Znaczenie ziół w leczeniu, profilaktyce chorób i żywieniu ludzi oraz zwierząt. Istotnym celem konferencji jest również propagowanie i docenienie wiedzy z zakresu historii i filozofii nauk medycznych, farmaceutycznych oraz biologicznych, która kształtuje współczesne i przyszłe osiągnięcia naukowe. Tegoroczna konferencja zwróci uwagę na znaczenie medycyny komplementarnej, która oznacza, iż odpowiednie metody terapeutyczne są w razie konieczności wykorzystywane równolegle (komplementarnie, uzupełniająco) do metod medycyny uniwersyteckiej. Medycyna komplementarna jest akceptowana w większości krajów w przeciwieństwie do medycyny alternatywnej, która wg czołowych specjalistów nie istnieje. Medycyna komplementarna oparta jest na dowodach w oparciu o metody nauk przyrodniczych.
Tematyka konferencji:
• Medycyna komplementarna
• Czy istnieje medycyna alternatywna?
• Prozdrowotne działanie żywności, dietetyka, bromatologia
• Żywność funkcjonalna, nutraceutyki
• Preparaty dla sportowców
• Żywność nowa i suplementy diety
• Kosmetyki, w tym kosmeceutyki
• Preparaty ziołowe, w tym leki ziołowe
• Fitoterapia dawna i współczesna
• Aromaterapia, chemia i właściwości olejków eterycznych
• Uprawa i przetwórstwo roślin leczniczych, kosmetycznych i dietetycznych
• Technologie przetwarzania surowców zielarskich i preparaty ziołowe dla przemysłu paszowego i weterynarii
• Bezpieczeństwo żywności, ziół, kosmetyków i pasz
• Towaroznawstwo żywności prozdrowotnej, kosmetyków i roślin zielarskich
• Etnomedycyna, etnobotanika, etnofarmakologia
• Zielarstwo dawne i współczesne
• Materia medica (surowce mineralne oraz pochodzenia roślinnego i zwierzęcego), farmakognozja
• Botanika farmaceutyczna
• Biologia i biotechnologia medyczna oraz farmaceutyczna
KOMITET HONOROWY KONFERENCJI
Prof. dr hab. Grzegorz Przebinda (Rektor Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. S. Pigonia w Krośnie)
Prof. dr hab. inż. Tadeusz Trziszka (Rektor Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu)
KOMITET NAUKOWY KONFERENCJI
Przewodniczący: prof. dr hab. Roman Kołacz
Członkowie:
Prof. dr hab. n. farm. inż. Grzegorz Bazylak
Prof. zw. dr hab. Bogusław Buszewski, dr h.c.mult., czł. koresp. PAN
Prof. dr hab. Józefa Chrzanowska
Prof. dr hab. Zbigniew Dobrzański
Prof. dr hab. n. biol. Anna Goździcka-Józefiak
Prof. dr hab. inż. Jan Grajewski
Prof. nadzw. dr hab. n. farm Ilona Kaczmarczyk-Sedlak
Prof. dr hab. n. biol. Adam Kaznowski
Prof. nadzw. dr hab. n. biol. Łukasz Łuczaj
Prof. dr hab. Roman Niżnikowski
Prof. nadzw. dr hab. Katarzyna Paradowska
Prof. zw. dr hab. inż. Elżbieta Pisulewska
Prof. dr hab. n. med. Ewa Stachowska
Prof. nadzw. dr hab. inż. Anna Sokół-Łętowska
Prof. nadzw. dr hab. Sławomir Sokół
Dr hab. n. med. Dorota Waśko-Czopnik
Prof. nadzw. dr hab. inż. Antoni Szumny
Prof. nadzw. dr hab. n. biol. Magdalena Twarużek
Prof. dr hab. n. farm. Iwona Wawer
Prof. nadzw. dr hab. Danuta Zarzycka
Dr n. med. Józef Forgacz
O. dr Marcelin Pietryja
Dr n. biol. Henryk Różański
PROGRAM KONFERENCJI:
Czwartek, 9 maja 2019 roku
Miejsce: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im S. Pigonia w Krośnie, ul. Dmochowskiego 12, dzielnica Suchodół.
8:30-12:00 Rejestracja uczestników
8:30-9:00 Powitanie i uroczyste otwarcie konferencji – mgr Franciszek Tereszkiewicz, kanclerz Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Stanisława Pigonia w Krośnie
– przemówienie Rektora Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu – prof. dr hab. Tadeusz Trziszka
– przemówienie Prezydenta Miasta Krosna – mgr inż. Piotr Przytocki
– przemówienie Przewodniczącego Komitetu Naukowego Konferencji – prof. dr hab. Roman Kołacz
9:00-15:00 Sesja plenarna (przewodniczą: prof. dr hab. Tadeusz Trziszka, prof. dr hab. Roman Kołacz, prof. dr hab. Roman Niżnikowski).
9:00-9:30 Uprawa roślin zawierających substancje adaptogenne w warunkach Polski – prof. dr hab. Elżbieta Pisulewska (Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Instytut Zdrowia i Gospodarki PWSZ im. S. Pigonia w Krośnie)
9:30-10:00 Mięta mięcie nierówna – prof. nadzw. dr hab. inż. Anna Sokół-Łętowska (kierownik Katedry Technologii Owoców, Warzyw i Nutraceutyków Roślinnych, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu)
10:00-10:30 Substancje pochodzenia roślinnego w zapobieganiu chorobom oczu – prof. nadzw. dr hab. n. farm Ilona Kaczmarczyk-Sedlak (Kierownik Katedry i Zakładu Farmakognozji i Fitochemii, Wydziału Farmaceutycznego, Śląski Uniwersytet Medyczny, Instytut Zdrowia i Gospodarki PWSZ im. S. Pigonia w Krośnie)
Dyskusja
10:30-11:00 Przerwa kawowa
11.00-11.30 Wpływ dysbiozy jelitowej na barierę jelitową i homeostazę organizmu – dr hab. n. med. Dorota Waśko-Czopnik (Klinika Gastroenterologii i Hepatologii. Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. Jana Mikulicza – Radeckiego we Wrocławiu, Klinika Gastroenterologii i Hepatologii, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu).
11:30-12:00 Zafałszowywania olejków eterycznych – problemy praktyczne i analityczne – prof. nadzw. dr hab. Antoni Szumny (kierownik Katedry Chemii, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu)
12:00-12:30 Tajemnice jaja – prof. dr hab. Zbigniew Dobrzański (Katedra Higieny Środowiska i Dobrostanu Zwierząt, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu).
Dyskusja
12:30-13:45 Przerwa obiadowa w restauracji Gąsior & Gąsior Krosno, ul. Bieszczadzka 80
Wykłady plenarne i komunikaty (przewodniczą: dr hab. n. med. Dorota Waśko-Czopnik, dr n. med. Józef Forgacz, o. dr Marcelin Pietryja)
14:00 -14:30 Cyclitole jako bioaktywne produkty naturalne – prof. zw. dr hab. Bogusław Buszewski, dr h.c.mult., czł. koresp. PAN, Przewodniczący Komitetu Chemii Analitycznej PAN, Centrum Edukacyjno – Badawcze Metod Separacyjnych i Bioanalitycznych BioSep, Katedra Chemii Środowiska i Bioanalityki, Wydział Chemii, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu).
14:30-15:00 Metody pozyskiwania produktów naturalnych z polskich roślin uprawnych – analityka ekstraktów z lucerny (Medicago sativa L.) z uwzględnieniem oznaczania substancji biologicznie aktywnych (polifenole, cyklitole, saponiny) — dr hab. Magdalena Ligor (Katedra Chemii Środowiska i Bioanalityki, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu).
15:00-15:30 Aronia czarnoowocowa i jej wykorzystanie. Innowacyjny ekstrakt antocyjanów – Mariusz Banach, Agnieszka Zielińska, Wojciech Cyplik, Wojciech Kujawski, Alicja Kucharska (Greenvit Sp. z o.o.,
Warszawski Uniwersytet Medyczny, Zakład Chemii Fizycznej, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Katedra Chemii Fizycznej i Fizykochemii Polimerów, Katedra Technologii Owoców, Warzyw i Nutraceutyków Roślinnych, Wydział Biotechnologii i Nauk o Żywności, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu)
Dyskusja
15:30-16:00 Przerwa kawowa
Wykłady plenarne i komunikaty (przewodniczą: prof. nadzw. dr hab. inż. Anna Sokół-Łętowska, prof. nadzw. dr hab. Katarzyna Paradowska)
16:00-16:30 Fitoterapia i suplementacja diety w chorobach górnego odcinka przewodu pokarmowego – lek. med. Krzysztof Błecha (Centrum Ziołolecznictwa Ojca Grzegorza Sroki)
16:30-17:00 Ogrodolecznictwo jako terapia wspierająca w leczeniu chorób cywilizacyjnych – dr inż. Marta Pisarek (Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. S. Pigonia w Krośnie, Instytut Zdrowia i Gospodarki)
17:00-17:30 Wpływ ozonowania jako metody zabezpieczenia produktów spożywczych przed skażeniem mikrobiologicznym w trakcie przechowywania na jakość żywności – Piotr Antos, Krzysztof Tereszkiewicz, Tomasz Piechowiak, Maciej Balawejder (Zakład Informatyki w Zarządzaniu, Wydział Zarządzania, Politechnika Rzeszowska, Katedra Chemii i Toksykologii Żywności, Wydział Biologiczno- Rolniczy, Uniwersytet Rzeszowski)
17:30-18:00 Zastosowanie i znaczenie analizy strukturalnej i fizykochemicznej w farmacji na przykładzie receptora TRPV1 i wybranych jego ligandów: kapsaicyny, kurkuminy i piperyny – Paweł Siudem, Katarzyna Paradowska (Katedra Farmacji Fizycznej i Bioanalizy, Zakład Chemii Fizycznej, Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej, Warszawski Uniwersytet Medyczny)
Dyskusja
Podsumowanie pierwszego dnia Konferencji
19.00 Uroczysty bankiet w restauracji Gąsior & Gąsior Krosno, ul. Bieszczadzka 80
Piątek, 10 maja 2019 roku
Miejsce: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im S. Pigonia w Krośnie, ul. Dmochowskiego 12, dzielnica Suchodół.
8:30-12:30 Wykłady plenarne i komunikaty (przewodniczą: prof. nadzw. dr hab. n. farm Ilona Kaczmarczyk-Sedlak, prof. dr hab. Roman Niżnikowski, o. dr Marcelin Pietryja)
8:30-9:00 Etnobiologia Laosu czyli nietoperze na targu – prof. nadzw. dr hab. n. biol. Łukasz Łuczaj (Zakład Botaniki, Wydział Biotechnologii, Uniwersytet Rzeszowski).
9:00-9:30 Tradycyjna Medycyna Chińska – historia medycyny a współczesność – dr n. med. Ryszard Kacała (Zakład Anatomii Prawidłowej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu).
9:30-10:00 Grzyby prozdrowotne Polski – prof. nadzw. dr hab. Sławomir Sokół (Zakład Botaniki, Wydział Biologii, Uniwersytet Opolski).
10:30-11:00 Ocena zawartości magnololu i honokiolu w preparatach z Magnolia officinalis – Aleksandra Wasiak, Katarzyna Paradowska, Agnieszka Zielińska (Koło Naukowe „Free Radicals” przy Zakładzie Chemii Fizycznej Wydziału Farmaceutycznego Warszawski Uniwersytet Medyczny, Katedra Farmacji Fizycznej i Bioanalizy, Zakład Chemii Fizycznej, Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej Warszawski Uniwersytet Medyczny).
Dyskusja
11:00-11:30 Przerwa kawowa
11:30-12:00 Produkty pszczele w terapiach wspomagających leczenie chorób krążenia – mgr Arkadiusz Ciołkowski, mgr Renata Stono – Ciołkowska (Gabinet Porad Zielarskich, Pracownia Zielarska „Zielarz Radzi”, Praszka).
12:00-12:30 Dlaczego SHINRIN YOKU – czyli Japońska sztuka i teoria kąpieli leśnych, wspomaga samoczynne procesy zdrowienia i co z tym mogą mieć wspólnego konopie ? – mgr inż. Ewa Melania Gryt (General Hemp Marketing Sp. z o.o.).
12:30-13:00 Suszenie wybranych ziół tropikalnych w aspekcie jakości suszu i energochłonności procesu – Aleksandra Zimmer, Lisa Yen Wen Chua, Bee Lin Chua, Aneta Wojdyło, Antoni Szumny, Jacek Łycko, Adam Figiel (Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, School of Engineering, Taylor’s University, Likeside Campus, No. 1, Jalan Taylor’s, Subang Jaya, Selangor 47500, Malaysia).
Dyskusja
13.00-13.15 Podsumowanie i zakończenie konferencji – prof. nadzw. dr hab. n. farm Ilona Kaczmarczyk-Sedlak, prof. dr hab. Roman Niżnikowski, o. dr Marcelin Pietryja.
13.30-15.00 Obiad w restauracji Gąsior & Gąsior Krosno, ul. Bieszczadzka 80
Sesja posterowa:
1. Aktywność przeciwutleniająca in vivo ekstraktu z fioletowych ziemniaków odmiany Blue congou szczurów z cukrzycą indukowaną streptozotocyną – Paulina Strugała, Olha Dzydzan, Iryna Brodyak, Ivanna Bila, Piotr Kuropka, Mariana Liuta, Janina Gabrielska, Nataliya Sybirna (Katedra Fizyki i Biofizyki, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Katedra Biochemii, Lwowski Uniwersytet Narodowy im. Iwana Franki, Zakład Histologii i Embriologii, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu).
2. Bioaktywne substancje czterech odmian jagody kamczackiej – ich zawartość i właściwości antyoksydacyjne – Jarosław Golis, Paweł Siudem, Katarzyna Paradowska (Katedra Farmacji Fizycznej i Bioanalizy, Zakład Chemii Fizycznej, Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej, Warszawski Uniwersytet Medyczny).
3. Ocena jakości soków dereniowych – Alicja Kucharska, Anna Sokół-Łętowska, Karolina Cieślak, Narcyz Piórecki (Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Wydział Biotechnologii i Nauk o Żywności, Katedra Technologii Owoców, Warzyw i Nutraceutyków Roślinnych, Arboretum i Zakład Fizjografii w Bolestraszycach, Uniwersytet Rzeszowski).
4. Zastosowanie ekstraktu z Terminaliaechebulae, Gardeniajasminoidei oraz Terminaliaebelliricaejako składnika aktywnego w emulsjach kosmetycznych z ochroną przeciwsłoneczną – Uliana Hoian, Marcelina Strzępek, Katarzyna Gaweł-Bęben, Kazimierz Głowniak (Katedra Kosmetologii, Wydział Medyczny, Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie).
5. Jakościowa i ilościowa analiza wybranych miodów wielokwiatowych – Beata Jasińska, Katarzyna Tomaka, Angelika Uram-Dudek, Katarzyna Paradowska (Koło Naukowe „PlantaMedica” Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie, Katedra Farmacji Fizycznej i Bioanalizy, Zakład Chemii Fizycznej, Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej, Warszawski Uniwersytet Medyczny).
6. Kosmetyczne właściwości ekstraktów z kwiatów chabra bławatka (Centaurea cyanus L.) i malwy czarnej (Althea rosea var. nigra) – Marcelina Strzępek, Uliana Hoian, Katarzyna Gaweł – Bęben, Kazimierz Głowniak (Katedra Kosmetologii, Wydział Medyczny, Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie).
7. Potencjalne wykorzystanie hesperydyny w medycynie – Piotr Bramora, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak (Katedra i Zakład Farmakognozji i Fitochemii, Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej w Sosnowcu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach).
8. Wpływ sylimaryny na parametry stresu oksydacyjnego w jądrze szczurów z eksperymentalnie wywołaną cukrzycą – Ilona Kaczmarczyk-Sedlak, Katarzyna Szałabska, Weronika Wojnar, Maria Zych (Katedra i Zakład Farmakognozji i Fitochemii, Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej w Sosnowcu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Studenckie Towarzystwo Naukowe, Koło Naukowe działające przy Katedrze i Zakładzie Farmakognozji i Fitochemii).
9. Bioaktywność hydrolizatów białek konopi otrzymanych z wykorzystaniem proteazy z dyni figolistnej – Anna Słowińska, Anna Dąbrowska, Marek Szołtysik, Józefa Chrzanowska (Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu).
10. Problematyka jakości wołowiny w świetle badań ankietowych – Janusz Kilar, Kinga Grych (Studenckie Koło Naukowe Ekonomistów, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. S. Pigonia w Krośnie).
11. Mięso z królików w opiniach mieszkańców Podkarpacia – Kinga Grych, Janusz Kilar (Studenckie Koło Naukowe Ekonomistów, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. S. Pigonia w Krośnie)
KOMITET ORGANIZACYJNY KONFERENCJI
Przewodniczący: dr n.med. Renata Rabiasz (Dyrektor Instytutu Zdrowia i Gospodarki PWSZ im. S. Pigonia w Krośnie)
dr inż. Jolanta Baran
dr inż. Bernadetta Bienia
dr inż. Małgorzata Górka
dr inż. Barbara Krochmal-Marczak
dr inż. n. tech. Anna Pietrasz
mgr inż. Halina Beń (Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu)
mgr Lucyna Pojnar
mgr inż. Angelika Uram-Dudek
Sekretarz:
mgr Iwona Wajs
Kalendarz zgłaszania uczestnictwa
Zgłaszanie uczestnictwa do 30 kwietnia 2019 r.
Platforma elektroniczna do zgłaszania uczestnictwa w konferencji dostępna na stronie: https://ankiety.pwsz.krosno.pl/index.php?r=survey/index&sid=673135
Streszczenia należy przesyłać do 10 kwietnia 2019 r.
Pełne wersje artykułów należy przesyłać do 30 czerwca 2019 r.
Termin wniesienia opłaty do 30 kwietnia 2019 r.
Wszystkie nadesłane artykuły będą kwalifikowane i recenzowane.
Streszczenia artykułów będą wydane jako materiały konferencyjne.
Pełne artykuły naukowe zostaną wydane jako monografia naukowa.
Wymagania edytorskie dla streszczeń (do materiałów konferencyjnych) – kliknij
Wymagania edytorskie dla artykułów pełnych (monografia) – kliknij
Opłaty:
· Uczestnicy regularni: 450 zł
· Studenci i doktoranci: 250 zł
· Członkowie PTZiF: 300 zł
· Reklama w wydawnictwie (B5) 2000 zł
· Reklama w wydawnictwie (B6) 1000 zł
· Reklama stojąca za stołem plenarnym 1000 zł
· Postawienie stoiska pokazowego w ramach opłaty konferencyjnej za każdego z członków obsługi
Opłata konferencyjna obejmuje:
– uczestnictwo w sesjach naukowych
– materiały konferencyjne – streszczenia
– wydawnictwo „Rośliny zielarskie, kosmetyki naturalne i żywność funkcjonalna”
– bar kawowy, obiady i uroczystą kolację
Opłatę konferencyjną należy wpłacić na konto:
Bank Pekao S.A.
I O/Krosno
39 1240 2311 1111 0010 5453 8749
z dopiskiem: „konferencjaPTZiF”+ imię i nazwisko uczestnika/nazwa firmy
lub
„konferencjaPTZiF”+nazwa firmy_reklama B5/B6”
Sekretariat konferencji:
Instytut Gospodarki i Polityki Społecznej
ul. Dmochowskiego 12
38-400 Krosno
tel. 13-43-755-80 13-43-755-25
fax 13-43-755-81
e-mail: zielarstwo2019@pwsz.krosno.pl
Pliki do pobrania
 ii_komunikat_konferencji.pdf
W ramach imprezy naukowej Noc Biologów, wspólnie z dr n. biol. Dominikiem Wróblem wygłosiliśmy wykład “Pospolite rośliny jadalne i lecznicze południowego Podkarpacia”.
Udostępniamy tę prezentację publicznie, bowiem co kilka dni wpływa prośba w tej sprawie.
Prezentacja (.pdf) dostępna pod linkiem: http://luskiewnik.strefa.pl/Dominik_wrobel_henryk_rozanski_jadalne_rosliny.pdf
Konspekt prezentacji:
Pospolite rośliny jadalne
i lecznicze południowego Podkarpacia
Dominik Wróbel & Henryk Różański
Orlica pospolita – Pteridium aquilinum (L.) Kuhn
Dennstaedtiaceae – rodzina paproci z rzędu paprotkowców (Polypodiales).
Bory szpilkowe i mieszane, dąbrowy, buczyny, bory jodłowo-świerkowe, zaniedbane pastwiska i wrzosowiska.
Gleby świeże-wilgotne, oligo-mezotroficzne, odczyn kwaśny.
Roślina kosmopolityczna.
Orlica pospolita – Pteridium aquilinum (L.) Kuhn
• Część jadalna: delikatne, długości ręki, zrolowane pastorałowato młode liście i kłącza (wiosna).
• Marynowane w solance lub occie, kiszone.
• Młode liście – jak szpinak.
• Młode pędy – jak szparagi.
• Sparzane, potem obierane.
• Młode liście obsmażane w oleju.
• Kłącza po wysuszeniu i zmieleniu à mąka helecho;
Wyspy Kanaryjskie do wypieku chleba, placków.
Orlica pospolita – Pteridium aquilinum (L.) Kuhn
• Rhizoma Pteridii aquilini: skrobia (do 45%) [ziemniak 12-21%); garbniki katechinowe (6%), tłusty olej (ok. 1%), śluzy (akwilinan), seskwiterpeny, olejek eteryczny (0,18%), pterozyna (hypacron), pterozydy, związki cyjanogenne (prunazyna), saponiny.
• W Portugalii – taenifugum.
• W Japonii – liście – reumatyzm.
• U zwierząt – nowotwory, przechodzą kancerogeny do mleka.
• Toksyna rakotwórcza, genotoksyczna (DNA) – ptaquiloside.
• 1983 r – ustalenie struktury ptakwilozydu – norseskwiterpenowego glikozydu; działanie alkilujące w DNA (adenina, guanina) po oddzieleniu grupy cukrowej
z cząsteczki.
• Ptaquiloside w liściach 0,1-0,6%.
• Selen może niwelować wpływ kancerogenny.
Skrzyp polny – Equisetum arvense L.
• Rodzina: Equisetaceae – skrzypowate.
• Gleby świeże do wilgotnych, mezo- do eutroficznych,
o odczynie umiarkowanie kwaśnym do obojętnego.
• Gliniane i piaszczyste podłoża pól, łąk, ugorów, nasypów kolejowych, przydroży, lasów.
• Pędy zarodnionośne (wiosna).
• Pędy płonne.
Skrzyp polny – Equisetum arvense L.
• Część jadalna: pędy zarodnionośne, wczesnowiosenne.
• Pędy zarodnionośne obiera się ze skórki i zapieka w podpłomykach.
• Zarodnie miesza się z jajem surowym, soli i wylewa na patelnię z tłuszczem/masłem, po ścięciu gotowe do spożycia – omlet skrzypowy.
• Wierzchołki pędów obsmaża się w oleju i podaje z kłączami trzciny, ziemniakami, topinamburem puree, ryżem, kaszą…
• Pędy dusi się z grzybami (20-30 minut przed końcem obróbki dodać krojone pędy) na gęsto wydaje do ziemniaków lub chleba, a także jako dodatek do mięsa, kaszy, ryżu.
• Kiszono, zalewano octem i marynowano.
• Pędy zarodnionośne przechowywano w soli.
Skrzyp polny – Equisetum arvense L.
• Sole mineralne: 10%, z czego 2/3 przypada na kwas krzemowy H4SiO4.
Chlorek potasu 1,5-2,5%; tlenek glinu, sole mangan, węglanu wapnia, fosforan potasu, siarczan potasu, fosforan i siarczanu wapnia, sole litu, złota, srebra.
• Alkaloidy: nikotyna, palustryna, palustrydyna.
Palustryna i palustrydyna pobudzają skurcze macicy, podnoszą ciepłotę ciała i przyspieszają tętno.
Nikotyna jest silnym agonistą receptorów N-acetylocholinowych, pobudza serce i podnosi poziom adrenaliny oraz dopaminy w organizmie.
Skrzyp polny – Equisetum arvense L.
• Flawonoidy 0,2-0,9% (kaempferol, kwercetyna); dz. spazmolityczne, moczopędne, przeciwwysiękowe, antyrodnikowe i przeciwzapalne.
• Tłuszcze (ok. 4,4%) zbudowane są z kwasu oleinowego, linolowego, stearynowego i fitosteryny.
• Kwas kawowy i jego pochodne, np. kwas kawoilo-szikimowy, kwas dikawoilo-mezo-winowy; protokatechowy i ferulowy; dz. przeciwzapalne, onkostatyczne, przeciwdrobnoustrojowe, ochronne na wątrobę i tkanki skóry.
• Loliolid (monoterpenoid) wykazuje dz. onkostatyczne i przeciwstarzeniowe wobec fibroblastów skóry.
• Skrzypy gromadzą w komórkach skrobię, glukozę, fruktozę i sacharozę.
Pałka (rogoża) – Typha: pałka wąskolistna – Typha angustifolia L.
i pałka szerokolistna – Typha latifolia L.
• Bylina z rodziny pałkowatych (Typhaceae).
• Hydrofit.
• Helofit.
• Na brzegach wód stojących i wolno płynących.
• Tworzy często rozległe, zwykle niemal jednogatunkowe szuwary.
• Kolby (owocostany) – jako alternatywa dla hubki.
Pałka (rogoża) – Typha: pałka wąskolistna – Typha angustifolia L.
i pałka szerokolistna – Typha latifolia L.
• Zielone wierzchołki kwiatostanów pałki gotuje się 2-3 minuty po czym obsmaża w oleju i zjada jako alternatywę dla kolb kukurydzy.
• Pyłek jako mąka (placki).
• Pyłek jako surowiec farmaceutyczny: jako alternatywa dla Lycopodium, do fałszowania droższego Lycopodium; do pudrowania chorej skóry, oparzeń, ran i jako puder ochronny.
• Młode pędy wiosenne: na surowo, po uprażeniu, po obgotowaniu (słodkie, mączyste).
• Z młodych pędów wiosennych oraz z rdzenia dolnej części pędów – napój (posiekać, pognieść, zalać wodą, macerować kilka godzin, przecedzić); po przefermentowaniu z drożdżami zawiera nieco alkoholu i dwutlenek węgla.
• Kłącza obrać, wysuszyć, zmielić à mąka; do placków, podpłomyków.
• Duże pąki na kłączach: odcięte smakują jak szparagi; można je uprażyć w oleju (dawniej w oleju z orzechów włoskich) i spożywać jako przekąskę lub ugotować w lekko osolonej wodzie; można marynować jak szparagi.
Pałka (rogoża) – Typha: pałka wąskolistna – Typha angustifolia L.
i pałka szerokolistna – Typha latifolia L.
• Leukoantocyjany
• Witamina B1, B2, C.
• W pyłku 18% cukrów (glukoza, fruktoza, arabinoza, ramnoza, ksyloza), 19% białka i 1,1% tłuszczów.
• Kłącze zawiera 30% skrobi, 7,8% białka; garbniki, saponiny, flawonoidy (kwercetyna, kaempferol), kwas szczawiowy 0,7%; 1,5-3% tłuszczów.
• W owocach występują pentozany 22%, rozpuszczalne w wodzie cukry 23%, białka 5-6%. W nasionach olej bogaty w kwas linolenowy.
• Wodne wyciągi z kłączy: nieżyty przewodu pokarmowego, owrzodzenia żołądka i jelit, stany zapalne jelit.
• Kolby po dojrzeniu jako środek opatrunkowy, na podpałkę.
• Kłącza z korzeniami jako surowiec odżywczy.
• Kwiaty męskie przy krwotokach, nadmiernych krwawieniach miesiączkowych, krwawych biegunkach, kamicy moczowej, zapaleniu nerek i pęcherza moczowego.
Trzcina zwyczajna – Phragmites australis
(Cavanilles) Trinius ex Steudel (rodzina Poaceae).
• Najbardziej dorodna i okazała trawa naszej flory.
• Higrofit i hydrofit.
• Ciepło- i światłolubna.
• Preferuje podłoże torfowo-mułowe.
• Unika gleb kwaśnych.
• Brzegi jezior i płytkie zbiorniki wodne, zabagnione łąki.
• Charakterystyczny dla szuwarów Phragmitetea.
• Przyspiesza proces lądowienia. Torfotwórcza.
• Wartość opałowa biomasy z 1 ha odpowiada 43 t węgla kamiennego.
• Do krycia dachów i produkcji mat.
Trzcina zwyczajna – Phragmites australis (Cavanilles) Trinius ex Steudel.
• Z ziarniaków można ugotować grysik (po oczyszczeniu z plew).
• Wiosenne pędy ścina się i gotuje w lekko osolonej wodzie 20 minut, spożywa jak szparagi, są słodkie.
• Woda po ugotowaniu może być użyta do zupy, sosu lub wypita (zawiera dużo skrobi).
• Kłącza mogą być suszone i mielone na mąkę (do placków).
• Mąka z kłączy trzciny uprażona – namiastka kawy.
• Kłącza białe po umyciu i obraniu gotuje się, następnie doprawia olejem, solą, pieprzem i spożywa jako warzywo, albo z jarmużem, rzeżuchą, szpinakiem, szczawiem lub szczawikiem zajęczym.
Trzcina zwyczajna – Phragmites australis (Cavanilles) Trinius ex Steudel.
• Ugotowane kłącza można rozdrobnić do puree i spożywać jako alternatywę dla ziemniaków.
• Ugotowane kłącza trzciny miksuję się z czosnaczkiem, czosnkiem ogrodowym lub czosnkiem niedźwiedzim.
• Młode źdźbła obiera się z pochewek, moczy 2 godziny i później praży. Uprażone źdźbła wysysa się ze słodkiego soku.
• Młode pędy nadziemne można rozgnieść i zalać wodą, moczyć 4-5 godzin, po czym uzyskany macerat wypijać jako napój energetyczny. Maceraty dawniej odparowywano,
a nawet karmelizowano uzyskując syrop.
Trzcina zwyczajna – Phragmites australis (Cavanilles) Trinius ex Steudel.
• Kłącze zawiera do 50% skrobi! (28-35% przeciętnie)
• Dużo krzemu i fosforu.
• Flawonoidy (trycyna, luteolina, chrysoeriol, kwercetyna, rutyna, izoramnetyna, orientyna, kaempferol); triterpeny (beta-amyryna, taraxerol).
• Karoteny (prowitamina A) 5,15 mg/100 g. Witamina C: 91 mg/100 g.
• Herba Phragmites: diureticum, dipahoreticum, antidiabeticum.
• W Chinach przy białaczce i raku piersi.
• W Japonii jako pokarm delikatesowy.
• W kłączu znaleziono alkaloidy indolowe: N,N-dimetylotyraminę, bufoteninę i graminę o działaniu psychodelicznym.
• Odwary z ziela i kłączy: kaszel, bóle płucne, bóle głowy, depresja, choroba wrzodowa, obrzęki, cukrzyca.
Czosnaczek pospolity – Alliaria officinalis Andrzejewski = Alliaria petiolata (Marschall von Bieberstein) Cavara et Grande (rodzina Brassicaceae = Cruciferae).
• Roślina dwuletnia.
• Kwitnie od maja do czerwca.
• Preferuje gleby świeże i wilgotne, zasobne, o odczynie obojętnym.
• Lasy liściaste, grądy, buczyny, łęgi, zwłaszcza w podgórskim zboczowym lesie lipowo-klonowym, w łęgu jesionowo-wiązowym, w łęgu wiązowym z fiołkiem.
• Zbiorowiska bylin na okrajkach i prześwietleniach lasów na siedliskach wilgotnych grądów i żyznych buczyn.
• Roślina pachnie czosnkiem.
Czosnaczek pospolity – Alliaria officinalis Andrzejewski = Alliaria petiolata (Marschall von Bieberstein) Cavara et Grande (rodzina Brassicaceae = Cruciferae).
• Jadalne części: kwiatostany, owoce, liście, całe ziele, pąki liściowe i kwiatowe.
• Świeże liście i pąki, wierzchołki pędów nadają się do sałatek warzywnych jako składnik aromatyczno-smakowy, czosnkowy. Olej z oliwek, olej konopny, lniany i rydzowy (lnicznik, lnianka) podkreślają i stabilizują smak rośliny.
• Siekane liście, pąki, wierzchołki do ciasta na podpłomyki.
• Liście i świeże kwiaty parzone w mleku z miodem – jako napój rozgrzewający, wzmacniający, przy osłabieniu, przeziębieniach, grypie, nieżycie układu oddechowego.
Czosnaczek pospolity – Alliaria officinalis Andrzejewski = Alliaria petiolata (Marschall von Bieberstein) Cavara et Grande (rodzina Brassicaceae = Cruciferae).
• Dojrzałe czarne nasiona roztarte w moździerzu dają z octem, solą i olejem – musztardę.
• Można łączyć z rdestem ostrogorzkim, rzeżuchą, bluszczykiem kurdybankiem, trybulą, listkami stulisza lekarskiego, z puree trzcinowym lub z kłączy pałki wodnej.
• Dodatek do szpinaku i jarmużu.
• Posiekany czosnaczek można dusić na podsmażonej cebulce i maśle/oleju, następnie zaprawić mąką i śmietaną, dodać soli.
Czosnaczek pospolity – Alliaria officinalis Andrzejewski = Alliaria petiolata (Marschall von Bieberstein) Cavara et Grande (rodzina Brassicaceae = Cruciferae).
• Ziele zasobne w karoteny (prowitaminę A), w przeliczeniu na witaminę A: 8600-19000 j.m./100 g świeżego soku (1 IE Vitamin A ≙ 0,3 µg Retinol ≙ 0,6 µg Beta-Carotin).
• Witamina C: 190-400 mg/100 g soku/przecieru.
• Glukozynolaty (glukotropaeolina), synigryna, allilosiarczki, saponiny, kwas synapinowy; kwas ferulowy, kardenolidy (nasiona); flawonoidy.
• Cystyna, cysteina, metionina.
• Jako środek żółciotwórczy, żółciopędny, rozgrzewający, pobudzający krążenie krwi, przyspieszający regenerację tkanek, wykrztuśny, odkażający, przeciwreumatyczny, odtruwający.
Czosnek niedźwiedzi – Allium ursinum Linne (rodzina Alliaceae)
• Bylina.
• Kwitnie od kwietnia do maja.
• Częsty w reglu dolnym w Karpatach, na Pogórzu Karpackim i Sudeckim, w rozproszonych stanowiskach w południowej części kraju, sporadycznie spotykany na niżu.
• Preferuje gleby wilgotne, eutroficzne, o odczynie obojętnym.
• Świeże wilgotne lasy liściaste: grądy niskie, żyzna buczyna, olszyny górskie.
Czosnek niedźwiedzi – Allium ursinum Linne
• Glukozynolaty, cysteinosulfotlenki (alliina), tiosiarczki, ditiiny, ajoen; związki siarkowe lotne z para wodną (12%).
• Metionina, cysteina, cystyna.
• Fruktozany (15%).
• Flawonoidy.
• Śluzy.
• Saponiny.
• Witamina C 150 mg/100 g świeżej masy.
• Potas 340 mg/100 g.
• Mangan 320 mg/100 g świeżej masy.
Czosnek niedźwiedzi – Allium ursinum Linne
• Pod wpływem enzymu allinazy powstaje allicyna.
• Alliina jest bezwonna, dopiero uszkodzenie rośliny, przetwarzanie wywołuje uwolnienie enzymu i rozpad do wonnej allicyny.
• Olejek czosnkowy posiada właściwości przeciwpasożytnicze i żółciopędne.
• Świeży czosnek niedźwiedzi: hipotensyjne, hipoglikemiczne, hipocholesterolemiczne, hipolipidemiczne, przeciwmiażdżycowe.
Czosnek niedźwiedzi w fitoterapii i diecie Szwajcarii.
• Czosnek niedźwiedzi – Allium ursinum L. (Bär-Lauch) – napar przy miażdżycy, nadciśnieniu, zakażeniach układu oddechowego, nieżytach przewodu pokarmowego i chorobach skórnych.
• W Szwajcarii, Niemczech, Austrii: w sklepach spożywczych: ogonki liści marynowane, liście marynowane do zawijania farszu.
• Sery owcze, kozie, krowie, sery pleśniowe i żółte zawierają sok z czosnku niedźwiedziego, świeże lub suszone/liofilizowane liście czosnku niedźwiedziego. Pesto czosnkowe, oleje aromatyzowane… Bärlauch Kräuterbutter.
• Dodatek do sałatek, duszony jak szpinak, zaparzany w mleku, do gotowania i zapiekania ryb oraz mięs.
• Do pizzy, chleba, placków ziemniaczanych, podpłomyków.
Gwiazdnica pospolita – Stellaria media (Linne) Villars (rodz. goździkowate – Caryophyllaceae)
• Roślina roczna lub ozima, czasem kwitnąca cały rok.
• Gatunek polimorficzny o dużej plastyczności.
• Rośnie na glebach świeżych i wilgotnych, żyznych i bardzo żyznych, o odczynie obojętnym.
• Gatunek ubikwistyczny o szerokiej amplitudzie ekologicznej.
• Występuje na wilgotnych siedliskach ruderalnych i segetalnych, na polach
i w ogrodach, wchodzi jako gatunek synantropijny w zbiorowiska leśne (forma maxima, dorastająca do 90 cm dł.).
• Bardzo podobny gatunek pospolity na Podkarpaciu: gwiazdnica zaniedbana – Stellaria neglecta Weihe (w niektórych systemach uważana za formę: Stellaria media var. neglecta (Weihe) Mert. et Koch).
Gwiazdnica pospolita – Stellaria media (Linne) Villars
• Spożywana od tysięcy lat jako roślina jarzynowa, towarzysząca roślinom uprawianym jako chwast.
• Ziele siekane dodawano do sałatek, polewano olejemlnianym/ konopnym/ rydzowym/ orzechowym lub oliwą z oliwek.
• Dodawano do chleba, do ciasta na podpłomyki.
• Nadaje się tez jako farsz do pierogów i pyzów z czosnkiem niedźwiedzim lub czosnaczkiem.
• Można dusić na maśle i cebulce/szczypiorku, podobnie jak szpinak, potem doprawić śmietaną z mąką.
Gwiazdnica pospolita – Stellaria media (Linne) Villars
• Witamina C (ok. 110-300 mg/100 g); karoteny ok. 35 mg, witamina PP (ok. 0,5 mg), hydroksykumaryny; flawonoidy (rutyna), saponiny, fitosterole i alkohole cukrowe (pinitol).
• Przeciwzapalny, przeciwświądowy, moczopędny, odtruwający i pobudzający procesy anabolizmu (asymilacji).
• Przeciwwysiękowo, przeciwzapalnie i rozjaśniająco na cerę.
• Pobudza ziarninowanie tkanki łącznej właściwej i naskórnikowanie = epitelizację.
• Wodny wyciąg i sok z gwiazdnicy łagodzi objawy świądu, zaczerwienienia i trądziku różowatego. Zmiękcza naskórek i wągry, ułatwia oczyszczanie porów.
• Wspomaga leczenie atopowego zapalenia skóry i suchego zapalenia skóry.
• Wzmacnia i uszczelnia naczynia krwionośne.
• Saponiny gwiazdnicy działają wykrztuśnie i jako depurativum.
• Napar z miodem nadaje się do leczenia nieżytu oskrzeli, chrypki i kaszlu suchego.
• Przy reumatyzmie, łuszczycy, wypryskach i owrzodzeniach skóry.
Dane zaprezentowane pochodzą często z naszych badań i literatury zagranicznej tłumaczonej przez nas. Dlatego prosimy o uszanowanie praw autorskich i podanie źródła informacji. W trakcie wykładu podawaliśmy źródła literaturowe.
  
Rektor
Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej
im. Stanisława Pigonia w Krośnie
Rektor
Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu
oraz
Polskie Towarzystwo Zielarzy i Fitoterapeutów
zapraszają na
VI konferencję pt.
Rośliny zielarskie, kosmetyki naturalne i żywność funkcjonalna.
Medycyna komplementarna w zapobieganiu i leczeniu chorób cywilizacyjnych
Krosno
9-10 maja 2019 roku
KOMUNIKAT I
Cel konferencji:
Popularyzacja wiedzy oraz swobodna wymiana poglądów naukowych przez przedstawicieli środowiska naukowego oraz branżowego w zakresie fitoterapii, zielarstwa, kosmetologii, dietetyki, bromatologii, toksykologii żywności, paszoznawstwa, szeroko pojętych preparatów medycyny naturalnej i kosmetyków. Ważnym tematem konferencji będzie bezpieczeństwo stosowania i ocena jakości produktów i surowców spożywczych, paszowych, kosmetycznych i zielarskich. Poruszony będzie problem groźnego dla pacjentów upowszechniania w mediach fałszywych i pseudonaukowych informacji na temat chorób oraz metod leczenia. Celem konferencji jest również analiza aktualnego stanu prawnego, związanego z wprowadzaniem do obrotu produktów zielarskich, żywności funkcjonalnej, pasz, żywności nowej, suplementów diety i kosmetyków. Znaczenie ziół w leczeniu, profilaktyce chorób i żywieniu ludzi oraz zwierząt. Istotnym celem konferencji jest również propagowanie i docenienie wiedzy z zakresu historii i filozofii nauk medycznych, farmaceutycznych oraz biologicznych, która kształtuje współczesne i przyszłe osiągnięcia naukowe. Tegoroczna konferencja zwróci uwagę na znaczenie medycyny komplementarnej, która oznacza, iż odpowiednie metody terapeutyczne są w razie konieczności wykorzystywane równolegle (komplementarnie, uzupełniająco) do metod medycyny uniwersyteckiej. Medycyna komplementarna jest akceptowana w większości krajów w przeciwieństwie do medycyny alternatywnej, która wg czołowych specjalistów nie istnieje. Medycyna komplementarna oparta jest na dowodach w oparciu o metody nauk przyrodniczych.
Tematyka konferencji:
· Medycyna komplementarna
· Czy istnieje medycyna alternatywna?
· Prozdrowotne działanie żywności, dietetyka, bromatologia
· Żywność funkcjonalna, nutraceutyki
· Preparaty dla sportowców
· Żywność nowa i suplementy diety
· Kosmetyki, w tym kosmeceutyki
· Preparaty ziołowe, w tym leki ziołowe
· Fitoterapia dawna i współczesna
· Aromaterapia, chemia i właściwości olejków eterycznych
· Uprawa i przetwórstwo roślin leczniczych, kosmetycznych i dietetycznych
· Technologie przetwarzania surowców zielarskich i preparaty ziołowe dla przemysłu paszowego i weterynarii
· Bezpieczeństwo żywności, ziół, kosmetyków i pasz
· Towaroznawstwo żywności prozdrowotnej, kosmetyków i roślin zielarskich
· Etnomedycyna, etnobotanika, etnofarmakologia
· Zielarstwo dawne i współczesne
· Materia medica (surowce mineralne oraz pochodzenia roślinnego i zwierzęcego), farmakognozja
· Botanika farmaceutyczna
· Biologia i biotechnologia medyczna oraz farmaceutyczna
KOMITET HONOROWY KONFERENCJI
Prof. dr hab. Grzegorz Przebinda (Rektor Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. S. Pigonia w Krośnie)
Prof. dr hab. inż. Tadeusz Trziszka (Rektor Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu)
KOMITET NAUKOWY KONFERENCJI
Przewodniczący:
Prof. dr hab. Roman Kołacz (Katedra Higieny Środowiska i Dobrostanu Zwierząt, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu)
Członkowie:
Prof. dr hab. n. farm. inż. Grzegorz Bazylak (Kierownik Katedry i Zakładu Bromatologii, Wydział Farmaceutyczny Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Bydgoszczy)
Prof. dr hab. Józefa Chrzanowska (Katedra Technologii Surowców Zwierzęcych i Zarządzania Jakością, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu)
Prof. dr hab. Zbigniew Dobrzański (Katedra Higieny Środowiska i Dobrostanu Zwierząt, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu)
Prof. dr hab. n. biol. Anna Goździcka-Józefiak (Kierownik Zakładu Wirusologii Molekularnej Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu)
Prof. dr hab. inż. Jan Grajewski (Kierownik Katedry Fizjologii i Toksykologii, Uniwersytet im. Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy)
Prof. nadzw. dr hab. n. farm Ilona Kaczmarczyk-Sedlak (Kierownik Katedry i Zakładu Farmakognozji i Fitochemii, Wydziału Farmaceutycznego, Śląski Uniwersytet Medyczny, Instytut Zdrowia i Gospodarki PWSZ im. S. Pigonia w Krośnie)
Prof. dr hab. n. biol. Adam Kaznowski (Dyrektor Instytutu Biologii Eksperymentalnej UAM, kierownik Zakładu Mikrobiologii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu)
Prof. nadzw. dr hab. n. biol. Łukasz Łuczaj, prof. URz (Kierownik Zakładu Botaniki Instytutu Biotechnologii Stosowanej i Nauk Podstawowych Uniwersytetu Rzeszowskiego)
Prof. dr hab. Roman Niżnikowski (Przewodniczący Komitetu Nauk Zootechnicznych i Akwakultury Polskiej Akademii Nauk, Prezes Polskiego Towarzystwa Zootechnicznego, Katedra Szczegółowej Hodowli Zwierząt Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie)
Prof. nadzw. dr hab. Katarzyna Paradowska (Zakład Chemii Fizycznej na Wydziale Farmaceutycznym, Warszawski Uniwersytet Medyczny; Instytut Zdrowia i Gospodarki PWSZ im. S. Pigonia w Krośnie)
Prof. zw. dr hab. inż. Elżbieta Pisulewska (Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Instytut Zdrowia i Gospodarki PWSZ im. S. Pigonia w Krośnie)
Prof. dr hab. n. med. Ewa Stachowska (Kierownik Zakładu Biochemii i Żywienia Człowieka, Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie)
Dr hab. inż. Anna Sokół-Łętowska (Kierownik Katedry Technologii Owoców, Warzyw i Nutraceutyków Roślinnych, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu)
Dr hab. Sławomir Sokół, prof. UO (Zakład Botaniki, Wydział Biologii, Uniwersytet Opolski)
Dr hab. n. med. Dorota Waśko-Czopnik (Klinika Gastroenterologii i Hepatologii. Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. Jana Mikulicza – Radeckiego we Wrocławiu, Klinika Gastroenterologii i Hepatologii, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu)
Prof. nadzw. dr hab. inż. Antoni Szumny (Kierownik Katedry Chemii, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu)
Prof. nadzw. dr hab. n. biol. Magdalena Twarużek (Instytut Biologii Eksperymentalnej, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy)
Prof. dr hab. n. farm. Iwona Wawer (Zakład Chemii Fizycznej na Wydziale Farmaceutycznym, Warszawski Uniwersytet Medyczny; Instytut Zdrowia i Gospodarki PWSZ im. S. Pigonia w Krośnie)
Prof. nadzw. dr hab. Danuta Zarzycka (Uniwersytet Medyczny w Lublinie; Katedra i Zakład Pielęgniarstwa Pediatrycznego; Instytut Zdrowia i Gospodarki PWSZ im. S. Pigonia w Krośnie)
Dr n. med. Józef Forgacz (Ordynator Chirurgii Onkologicznej II Dolnośląskiego Centrum Onkologii we Wrocławiu)
O. dr Marcelin Pietryja (Dyrektor Herbarium Św. Franciszka, Dyrektor Instytutu Medycyny Klasztornej, Klasztor Braci Mniejszych Franciszkanów w Katowicach-Panewnikach)
Dr n. biol. Henryk Różański (Kierownik Laboratorium Biologii Przemysłowej i Eksperymentalnej PWSZ im. S. Pigonia w Krośnie)
KOMITET ORGANIZACYJNY KONFERENCJI
Przewodniczący: dr n.med. Renata Rabiasz (Dyrektor Instytutu Zdrowia i Gospodarki PWSZ im. S. Pigonia w Krośnie)
dr inż. Jolanta Baran
dr inż. Bernadetta Bienia
dr inż. Małgorzata Górka
dr inż. Barbara Krochmal-Marczak
dr inż. n. tech. Anna Pietrasz
mgr inż. Halina Beń (Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu)
mgr Lucyna Pojnar
mgr inż. Angelika Uram-Dudek
Sekretarz:
mgr Iwona Wajs
Kalendarz zgłaszania uczestnictwa
Zgłaszanie uczestnictwa do 30 kwietnia 2019 r.
Platforma elektroniczna do zgłaszania uczestnictwa w konferencji dostępna na stronie: https://ankiety.pwsz.krosno.pl/index.php?r=survey/index&sid=673135
Streszczenia należy przesyłać do 10 kwietnia 2019 r.
Pełne wersje artykułów należy przesyłać do 30 czerwca 2019 r.
Termin wniesienia opłaty do 30 kwietnia 2019 r.
Wszystkie nadesłane artykuły będą kwalifikowane i recenzowane.
Streszczenia artykułów będą wydane jako materiały konferencyjne.
Pełne artykuły naukowe zostaną wydane jako monografia naukowa.
Wymagania edytorskie dla streszczeń (do materiałów konferencyjnych) – kliknij
Wymagania edytorskie dla artykułów pełnych (monografia) – kliknij
Opłaty:
· Uczestnicy regularni: 450 zł
· Studenci i doktoranci: 250 zł
· Członkowie PTZiF: 300 zł
· Reklama w wydawnictwie (B5) 2000 zł
· Reklama w wydawnictwie (B6) 1000 zł
· Reklama stojąca za stołem plenarnym 1000 zł
· Postawienie stoiska pokazowego w ramach opłaty konferencyjnej za każdego z członków obsługi
Opłata konferencyjna obejmuje:
– uczestnictwo w sesjach naukowych
– materiały konferencyjne – streszczenia
– wydawnictwo „Rośliny zielarskie, kosmetyki naturalne i żywność funkcjonalna”
– bar kawowy, obiady i uroczystą kolację
Opłatę konferencyjną należy wpłacić na konto:
Bank Pekao S.A.
I O/Krosno
39 1240 2311 1111 0010 5453 8749
z dopiskiem: „konferencjaPTZiF”+ imię i nazwisko uczestnika/nazwa firmy
lub
„konferencjaPTZiF”+nazwa firmy_reklama B5/B6”
Sekretariat konferencji:
Instytut Gospodarki i Polityki Społecznej
ul. Dmochowskiego 12
38-400 Krosno
tel. 13-43-755-80 13-43-755-25
fax 13-43-755-81
e-mail: zielarstwo2019@pwsz.krosno.pl
Adres do korespondencji:
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
ul. Rynek 1
38-400 Krosno
tel. 13-43-755-80 13-43-755-25
fax 13-43-755-81
e-mail: zielarstwo2019@pwsz.krosno.pl
Miejsce Konferencji: kampus Politechniczny PWSZ w Krośnie, 38-400 Krosno, ul. Dmochowskiego 12.
Lucerna siewna (alfalfa) – Medicago sativa Linne należy do rodziny motylkowatych – Papilionaceae (bobowate – Fabaceae). Rodzaj lucerna obejmuje ok. 60 gatunków roślin jednorocznych, bylin i krzewinek, pochodzących z Europy, Azji i Afryki. Lucerna siewna jest byliną, dorastającą do 90 cm wys. o liściach złożonych z 3 listków odwrotnie jajowatych. Kwiatostan jest podłużnie jajowaty, kwiaty motylkowe o koronie fioletowej z ciemniejszymi żyłkami. Kwiaty zawierają 10 pręcików, przy czym 9 jest zrośniętych, a jeden wolny. Słupek 1. Owocem jest skręcony strąk. Nasiona owalne, jasnobrązowe.
Lucerna wytwarza długie, zgrubiałe korzenie, nawet do 10 m długości. Pochodzi z południowo-wschodniej części Europy i Północnej Afryki. Kwitnie od maja do września.
Lucerna siewna nie należy do roślin leczniczych /lekarskich/ o długich tradycjach stosowania w medycynie ludowej i oficjalnej. Choć była opisywana od starożytności, to jednak głównie dopatrywano się jej wartości i użyteczności w kontekście rośliny paszowej. Ziele nie miało większego znaczenia w dawnym lecznictwie.
Lucerna siewna, Swarzędz, 2017, czerwiec.
Istnieją wzmianki o wykorzystywaniu lucerny w medycynie starożytnej Grecji i starożytnego Rzymu, ponadto w krajach Bliskiego Wschodu, w Indiach i w rejonach Afryki będących pod wpływem medycyny arabskiej. Stosowana w medycynie ajurwedyjskiej (Ayurveda) i arabsko-perskiej Unani.
Lucerną zainteresowano się jako rośliną leczniczą i pokarmową dla ludzi, gdy poszukiwano nowych źródeł izoflawonów i białek (XX-XXI wiek). Lucerna siewna znajduje się w katalogu nowej żywności z akceptacją EFSA.
W 2009 roku EFSA zaopiniowała bezpieczeństwo stosowania koncentratu z lucerny zasobnego w składniki odżywcze, w kontekście nowej żywności: alfalfa protein concentrate (APC), consists of a complex of protein (45-60 %), minerals (Ca, Fe, Mg), and vitamins (A, D, E, K). APC is extracted from lucerne (Medicago sativa spp. sativa) also known as alfalfa (Scientific Opinion on the safety of ‘Alfalfa protein concentrate’ as food Scientific Opinion of the Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies (Question No EFSA-Q-2008-031) Adopted on 13 March 2009. The EFSA Journal (2009) 997, 1-19).
Lucerna jako składnik żywności funkcjonalnej, suplementów diety i preparatów farmaceutycznych jest najszerzej stosowana w USA i Kanadzie. Państwowe instytucje związane z bezpieczeństwem żywności i leków opublikowały monografie dla lucerny, w których znalazła się charakterystyka surowca, skład chemiczny, zastosowanie, dawkowanie i aspekty bezpieczeństwa stosowania (interakcje, synergizm, działania uboczne; patrz Health Canada, www.hc-sc.gc.ca; Monograph: Alfalfa, January 22, 2008; United States Departament of Agriculture, NRCS, Plant Fact Sheet, ALFALFA Medicago sativa L. Plant Symbol = MESA).
Niewątpliwie istnieje możliwość wykorzystania lucerny jako alternatywy dla soi w zakresie pozyskania białka i kompleksów fitoestrogenów.
Lucerna siewna, Swarzędz, 2017, czerwiec.
Surowcem zielarskim jest korzeń, ziele i kwiatostany lucerny – Radix, Herba et Flos Medicago sativae. Niewielu polskich autorów podręczników zielarstwa i fitoterapii uwzględnia lucernę jako roślinę lekarską.
Kwitnące wierzchołki lucerny należy ścinać w początkach i w czasie kwitnienia, suszyć w ciemnym miejscu, w naturalnej temperaturze. Surowiec można również przetwarzać od razu po zebraniu, w stanie świeżym.
Kwiatostany z górnymi liśćmi i pączkami, ziele w początkach i w czasie kwitnienia oraz liście lucerny zawierają kwasy organiczne (jabłkowy, maleinowy, malonowy, chinowy, fumarowy, alfa-ketoglutarowy, szikimowy), aminokwasy, kumaryny (medikagol, skopoletyna), izoflawony 0,5-3% (kumestrol, biochanina A, daidzeina, formononetyna, genisteina), saponiny – 2-3% (aglikony: kwas medikagenowy, sojasapogenole A-F, hederagenina), fitosterole (kampesterol, cykloartenol, beta-sitosterol, alfa-spinasterol, stigmasterol), witaminy (karotenoidy, B1, B2, B6, B12, C, E, K1) oraz alkaloidy (stachydryna, trygonelina, homostachydryna). Ziele lucerny zbierane w początkach kwitnienia zawiera nawet 24% białka. W czasie kwitnienia górne odcinki pędów zawierają 18-20% białka. W popiele z lucerny stwierdzono znaczne ilości wapnia, fosforu, potasu i manganu, żelaza, cynku oraz miedzi. Wśród aminokwasów zidentyfikowano walinę, lizynę, argininę, leucynę, izoleucynę, tryptofan, fenyloalaninę, metioninę i treoninę. Zawartość beta-karotenu wynosi 6,24 mg/100 g. Lucerna jest zasobna w barwniki) chlorofil, zeaksantyna, beta-karoten, kryptoksantyna, wiolaksantyna, flawoksantyna).
Wg dra Georga Dragendorffa (1836-1898 r.) Medicago sativa L. była stosowana w starożytnej Grecji jako pasza dla zwierząt (powołując się na Teofrasta – 370-287 r. p.n.e.). Nasiona lucerny w Indiach uznane były za środek poronny (abortivum). Wiadomo też, że lucerna miała znaczenie w medycynie starożytnego Rzymu, a także w krajach arabskich. Jest to środek moczopędny i gojący rany.
Mój idol dr med. Gerhard Madaus (1890-1942) opisał najdokładniej stosowanie lucerny (alfalfa) w historii medycyny. Wg G. Madausa była opisana przez Pliniusza. Stosowana przez Lonicerusa (1528-1586), a także Gerarda Johnsona (John Gerarde 1545-1612) w leczeniu chorób oczu. Philipp Lorenz Geiger (1785-1836) w swoim dziele Handbuch der Pharmacie (1837–1843) przedstawił lucernę jako zioło pozbawione zauważalnego działania leczniczego. Dr Madaus zwrócił uwagę, że lucerna jest polecana w USA i Brazylii w leczeniu cukrzycy i chorób reumatycznych. W Niemczech lucernę w leczeniu cukrzycy rozpowszechnił dr Fritz Donner (1896-1979), szczególnie w postaci preparatów homeopatycznych. Sam dr Madaus zalecał lucernę w leczeniu cukrzycy i obrzęku śluzowatego (myxoedema). Świeże wierzchołki kwitnące lub świeże ziele kwitnące lucerny zalecał rozdrobnić na pulpę (blender) i zażywać 3 razy dziennie po ½ łyżeczki.
Współcześnie żyjący świetny autor i fitoterapeuta dr Gazmend Skenderi (2003) uważa lucernę za alternatywę dla Kudzu, czerwonej koniczyny i soi. Lucerna zawiera daidzeina i formononetynę, a także kumestany o działaniu estrogennym. Jest zdania, że brak na razie doniesień o działaniu negatywnym lucerny. Zaleca preparaty lucerny w okresie przekwitania.
Z kolei Linda Skidmore-Roth (red.) w Mosby’s Handbool of Herbs & Natural Supplements (2010) zaprezentowała lucernę jako dobry środek moczopędny, zwiększający krzepliwość krwi, przeciwmiażdżycowy (hipocholesterolemiczny), przeciwzapalny na gruczoł krokowy i przeciwkamiczy w układzie moczowym. Lucerna znosi zaburzenia trawienne i łagodzi choroby reumatyczne. Należy do ziół alkalizujących organizm (odkwaszających) i odżywczych (troficznych).
Lucerna nasila działanie lukrecji, chmielu, kudzu, soi, koniczyny, juki, łopianu, szanty, tymianku i pluskwicy, szczególnie w kierunku wpływu estrogennego.
Według prof. Karla Hillera i prof. Matthiasa F. Melziga (2010) lucerna jest środkiem wzmagającym asymilację (anabolizm) – Roborans i dobrym środkiem wzmacniającym.
Współczesne badania dowiodły wpływ antybakteryjny wyciągów z lucerny wobec licznych bakterii chorobotwórczych, np. Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus (patrz: Shital S. Chavan, Ravindra S. Jadhav, Kavita S. Khemnar and Vishal B. Tambe, Evaluation of Antibacterial Activity and Phytochemical Screening of Medicago sativa Leaves. International Journal of Current Research and Academic Review. ISSN: 2347-3215 Volume 3 Number 5 (May-2015) pp. 308-313). Właściwości przeciwgrzybicze wykazują glikozydy trójterpenowe ( Abbruscato P, Tosi S, Crispino L, Biazzi E, Menin B, Picco AM, Pecetti L, Avato P, Tava A., Triterpenoid glycosides from Medicago sativa as antifungal agents against Pyricularia oryzae. J Agric Food Chem. 2014 Nov 19;62(46):11030-6).
Wskazania do stosowania preparatów z lucerny: zaburzenia okresu przekwitania, osłabienie serca, spadek masy mięśni, osłabienie mięśni, osłabienie psychiczne, owrzodzenia przewodu pokarmowego, skąpomocz, kuracje odtruwające, osłabienie po przebyciu przewlekłych chorób, spadek odporności na infekcje bakteryjne i grzybicze, kuracje regenerujące wątrobę i trzustkę, kamica moczowa, choroba Hashimoto, choroby reumatyczne, łuszczyca, depresja, stany nerwicowe, cukrzyca, miażdżyca, choroby degeneracyjne układu nerwowego, alergia.
Przeciwwskazania: ciąża, laktacja, nowotwory estrogenozależne.
Preparaty galenowe i posologia.
Maceraty ze świeżego ziela lucerny stosowane są w dawce 50 ml 2 razy dziennie w menopauzie, przy niskim poziomie estrogenów i wysokim poziomie androgenów, przy skąpych miesiączkach, wysokim poziomie cholesterolu we krwi, przy cukrzycy i chorobie wrzodowej żołądka. Podobnie działa pulpa uzyskana przez zblendowanie świeżego surowca z niewielką ilością wody zdrojowej lub płynu Ringera. Taką papkę lucernową zaleca się zażywać 2-3 razy dziennie po 1 łyżeczce przez minimum 30 dni.
Macerat i pulpa lucernowa podnoszą stężenie czynników krzepnięcia krwi. Dlatego są zalecane przy niedoborze witaminy K oraz przy skłonnościach do krwawych wylewów podskórnych, sińców i krwiaków. Hamują krwotoki z nosa. Macerat na płynie Ringera działa immunostymulująco. Pulpa i macerat warto stosować do okładów na trudno gojące się rany, oparzenia, odleżyny, atopowe zapalenie skóry, zmiany troficzne skóry i liszaje. Okłady z maceratu leczą stany zapalne i infekcje bakteryjne oraz grzybicze oczu.
Wodno-alkoholowe wyciągi z lucerny wpływają przeciwbakteryjnie, fungistatycznie (np. wobec Candida, Geotrichum) kardiotonicznie, moczopędnie, wykrztuśnie, ogólnie wzmacniająco. W celu przygotowania wyciągu wodno-alkoholowego należy zalać świeży rozdrobniony surowiec (100 g) alkoholem 25-40% (700-1000 ml), pozostawić w ciemnym miejscu na przynajmniej 1 tydzień, po czym przefiltrować. Zażywać doustnie 1-2 razy dziennie po 15 ml. Wcierać w skórę przy łysieniu androgenicznym, po umyciu włosów.
Napar z suchego ziela lub kwiatostanu lucerny jest najmniej wartościowy. Działa jedynie moczopędnie, pobudza trawienie i apetyt, wzbudza wydzielanie żółci, lekko uspokaja. U dzieci wykazuje wpływ rozkurczowy i przeciwnerwicowy. 1 łyżkę kwiatostanów zalać 1 szklanką wrzącej wody, odstawić pod przykryciem na 20 minut, przecedzić. Pić 2-3 razy dziennie po 100 ml. Naparem można przemywać skórę zmęczoną, zanieczyszczoną toksynami, suchą, ze stanem zapalnym. Okłady za naparu na oczy (15-20-minutowe) również łagodzą podrażnienia i usuwają obrzęk, wysięk i zmęczenie.
Lucerna w kosmetyce i dermatologii może mieć duże znaczenie w pielęgnacji i leczeniu skóry: atopowe zapalenie skóry, trudno gojące się rany, odleżyny, zatrucia skóry, kuracje odżywcze i odmładzające, wypadanie włosów, przedwczesne siwienie włosów, skóra sucha, pomarszczona, zmęczona. Nalewka lucernowa (1:5 na alkoholu 40%), sok z lucerny lub zhomogenizowana pulpa z ziela, albo kwiatostanu powinny stanowić w kosmetyku 5-15%. Najlepsze podłoża dla preparatów kosmetycznych/dermatologicznych z lucerną: woda zdrojowa, płyn Ringera, lanolina, euceryna, smalec, masło Shea, tłuszcz kokosowy, olej lniany, olej konopny, olej z lnianki (rydzowy), oliwa z oliwek nierafinowana.
Wg oficjalnych monografii zalecane dawki wysuszonego ziela lucerny wynoszą od 9 do 30 g dziennie. Ekstrakty płynne 1:1 na alkoholu 25% – 5-10 ml 3 razy dziennie (Spiteri M., Herbal Monographs including Herbal Medicinal Products and Food Supplements. Department of Pharmacy University of Malta 2011, s. 2-3; Health Canada, www.hc-sc.gc.ca; Monograph: Alfalfa, January 22, 2008).
Dwukolczak śródziemnomorski (Paliurus spina-christi Miller = Rhamnus paliurus Linne = Paliurus aculeatus Lamarck = Paliurus australis Gärtner = Ziziphus spina-christi (Mill.) Georgi) należy do rodziny szakłakowatych – Rhamnaceae. Jest ciernistym krzewem dorastającym do 4 m wys., o zygzakowatych gałęziach, częściowo przewisających. Ulistnienie skrętoległe. Liście na krótkich ogonkach, 3-wiązkowe, do 4 cm dł., skośnie jajowate, całobrzegie lub lekko karbowano-piłkowane. Przylistki przekształcone są w kolce, jeden jest prosty i długi, a drugi krótki i zakrzywiony. Kwiaty zielonkawożółte, 5-krotne, szer. ok. 2 mm, w małych gronach, w kątach liści. Kwitnie w maju. Owoce są w kształcie dysku, oskrzydlone błoniasto, średnicy 2-3 cm. Występuje na stanowiskach suchych, słonecznych, w zaroślach na skalistych zboczach.
W Bułgarii często obok dwukolczaka występują moszenki południowe – Colutea arborescens, rózgowiec sitowy – Spartium junceum, Quercus cerris (dąb burgundzki), Quercus pubescens (dąb omszony),czy głogi (np. Crataegus laciniata – głóg wschodni). Dwukolczak spotkać można w obszarze śródziemnomorskim, w Północnej Afryce, w Hiszpanii, na Bliskim Wschodzie, w południowej części Ukrainy oraz na południu Rosji.
Bułgaria, okolice Дюни, 2018 r.
Dwukolczak jest pięknym krzewem, idealnym do zakładania żywopłotów. Moim zdaniem dwukolczak to pełnowartościowa, a nawet lepsza alternatywa dla drutów kolczastych; jest niezwykle skuteczny jako bariera. Straciłem wiele par spodni i koszul, a nawet zgubiłem buty przedzierając się przez zarośla porośnięte dwukolczakiem. Moja skóra była pocięta we wszystkich kierunkach, a i sporo włosów (pomimo moich lichych zasobów na głowie) zostało na tych “okrutnych” krzewach. W myślach wtedy współczułem bułgarskim kolegom biologom, którzy muszą sprostać naturalnym zaporom z tego krzewu, podczas prowadzenia badań terenowych. Najbardziej irytujące były sytuacje, kiedy wyglądałem już jak obszarpaniec, wiedziałem, że za ciągnącym się kilkaset metrów szpalerem krzewów dwukolczaka była upragniona droga do odpoczynku i swobodnego poruszania się, ale zwartość kaleczących roślin uniemożliwia mi przejście.
Dwukolczak, Paliurus spina-christi Miller
W zaroślach dwukolczaka w południowo wschodniej części Bułgarii często spostrzegałem żółwie śródziemnomorskie (Testudo graeca) oraz żółtopuzika bałkańskiego – Pseudopus apodus (który jest jaszczurką wyglądającą jak wąż, dorasta nawet do 1,5 m długości; takie rozmiary naprawdę potrafią wystraszyć człowieka). Dwukolczak porasta skaliste wzgórza, stąd niejednokrotnie można w tych miejscach spotkać padalca i żmije, choć większość ucieka to jednak trzeba uważać na Vipera ammodytes (żmija nosoroga), bardzo jadowitą i często nie uciekającą, uderzająca tylną częścią ciała o ziemię i odskakującą ku zaroślom lub wychodzącą z ciekawości w naszym kierunku. Piszę to dlatego, że coraz więcej ludzi podróżuje do innych krajów, czasami nie znając dobrze przyrody danego kraju zagłębiają się w zarośla lub znudzeni komercyjno-turystycznym obszarem poszukują miejsc ustronnych, dzikich. Tam niestety mogą kryć się rozmaite niebezpieczeństwa, dlatego trzeba zachować ostrożność, rozsądek, pilnować biegające dzieci po dzikich łąkach. Dzieci niech nie wkładają paluszków do norek ziemnych, a i my popatrzmy, gdzie kocyk rozkładamy, np. w Bułgarii żyją jadowite, albo dotkliwie gryzące pająki, np. karakurt – Черният отровен паяк ( каракурт – Latrodectus tredecimguttatus). Generalnie w Bułgarii nie miałem problemów z kleszczami, pomimo przesiadywania w miejscach naprawdę idealnych dla tych pajęczaków.
 
Bułgaria, okolice Дюни, 2018 r. W medycynie ludowej krew tych żółwi była podawana doustnie na świeżo przy nowotworach, w tym przy białaczce. W celu ochrony żółwi przed wyniszczeniem w większości krajów jest on pod ochroną.
Dwukolczak miał w Polsce jeszcze inne nazwy: drzewo guzikowe (ze względu na płaskie, tarczowate owoce), bodzieniec, hakowiec, cierń Chrystusa (korona cierniowa włożona Jezusowi mogła być przygotowana z gałęzi dwukolczaka).
Ewangelia wg św. Mateusza (Mt, 27, 27-31)
29 Uplótłszy wieniec z ciernia włożyli Mu na głowę, a do prawej ręki dali Mu trzcinę.
Z dwukolczaka były pozyskiwane owoce, liście i kora, oraz całe gałązki – Fructus, Folium, Cortex, Frondes Paliuri spinae-christi. Nasiona wydobywane z owoców były źródłem oleju do celów spożywczych, leczniczych i do obrzędów religijnych (namaszczanie). Nasiona (Semen Paliuri)dwukolczaka zawierają około 21% tłustego oleju bogatego w kwas oleinowy (44-45%), kwas linolowy (39-40%), kwas palmitynowy (7-8%). Zawiera również kwas elaidynowy (jednonienasycony kwas tłuszczowy, omega-9; C18H34O2 = C17H33COOH) – ok. 3%. Olej dwukolczakowy przyspiesza regenerację skóry oraz nabłonków. Może być stosowany na skórę atopową, oparzoną oraz suchą i zniszczoną, cierpiącą na łuszczycę. Gałązki, owoce i liście są zasobne w garbniki (epikatechowe) i flawonoidy (izokwercytryna, rutyna, dawniej glikozyd flawonoidowy odkryty w dwukolczaku określano nazwą paliurozyd), związki salicylowe (salicylan metylu), alkohole cukrowe, witaminę C, związki trójterpenowe (glikozydy saponinowe); fenolokwasy (syringowy, kawowy, benzoesowy, salicylowy, galusowy), alkaloidy cyklopeptydowe.
Dwukolczak, Paliurus spina-christi Miller
W medycynie ludowej Bułgarii napar i odwar z gałązek, kory i owoców dwukolczaka (Драка, Джигра, Христов трън) były stosowane w leczeniu biegunek. W razie nieżytu żołądka i jelit podawano kilka filiżanek dziennie odwaru ok. 0,5-1% (0,5-1 g/120 ml wody, gotować kilka minut, odstawić do naciągnięcia, uzupełnić brakującą ilość wody). Bułgarzy i Turcy stosowali również dwukolczak jako środek wykrztuśny i przeciwkaszlowy, ponadto rozkurczowy. Podawali go przy kaszlu, astmie, skurczach przewodu pokarmowego, zapaleniu oskrzeli i płuc. Jest ponoć bardzo skutecznym środkiem przeciwbiegunkowym, w tym w przebiegu czerwonki. Odwarem przemywano wypryski (eczema) i rany. Bułgarzy suszyli surowce w przewiewie, w temperaturze do 45 stopni C (nie na słońcu). Wilgotność surowca dopuszczonego do handlu nie mogła przekraczać 12%. Utrzymuje aktywność po wysuszeniu przez 3 lata. Często przygotowywano nie odwar, lecz wywar (stan wrzenia), nie doprowadzając do zagotowania przez 10 minut. Brano wówczas 1 łyżkę surowca (najczęściej owoców) na 500 ml wody. Pito pół kubka 3 razy dziennie.
Nowe badania ukazały, że wyciągi na organicznych rozpuszczalnikach (alkohole, octan etylu) hamują rozwój bakterii (np. Bacillus subtilis, Escherichia coli, Streptococcus pneumoniae ) i grzybów (np. Aspergillus fumigatus, Geotrichum candidum, Trychophyton sp.).
Bardzo stare publikacje niemieckie informują o zastosowaniu owoców dwukolczaka w leczeniu zaburzeń czynności układu moczowego (stany zapalne, infekcje, zaburzenia mikcji). Korzeń i liście dwukolczaka zalecali przy katarach przewodu pokarmowego i biegunce. Nasiona dwukolczaka w leczeniu schorzeń układu oddechowego.
Rodzaj judaszowiec – Cercis obejmuje 11 gatunków. Należy do rodziny brezylkowatych Caesalpiniaceae, w niektórych układach taksonomicznych do rodziny motylkowatych (Papilionaceae = Fabaceae = Leguminosae).
Będąc w tym roku w Bułgarii, szczególnie w południowo-wschodniej części spostrzegłem rozległe stanowiska judaszowca południowego – Cercis siliquastrum Linne. Z tego względu, że jednak do Bułgarii sięga mróz trzeba sprostować fałszywe informacje o wielkich drzewach judaszowca, które piszą niektórzy teoretycy (prawdopodobnie nie będący nigdy w terenie). Owszem są drzewka, ale bez przesady, to przede wszystkim krzewy i drzewka rozgałęzione nisko nad ziemią, dorastające do 4-6 m wys., nie więcej. W niektórych ogrodach i na naturalnych stanowiskach w Południowej i Południowo-Wschodniej Europie widziałem drzewka dorastające do ok. 10 m wys. Judaszowce dają również liczne odrosty, przez co tworzą się swoistego rodzaju chaszcze, najczęściej w Bułgarii z domieszką, m.in. rózgowca sitowego – Spartium junceum L., dwukolczaka śródziemnomorskiego – Paliurus spina-christi Mill., czy Cytissus villosus Pourr.
Ewangelia według św. Mateusza 27:
Gdy Judasz, zdrajca, dowiedział, że Jezus został skazany za śmierć, zaczął żałować swojego czynu i odniósł pieniądze—trzydzieści srebrnych monet—najwyższym kapłanom i starszym.
—Zgrzeszyłem!—oświadczył. —Wydałem niewinnego człowieka.
—Co nas to obchodzi? To twój problem!—odparli.
Judasz rzucił wtedy pieniądze na posadzkę świątyni, wybiegł i powiesił się. Kapłani podnieśli srebrniki.
Jedna z legend głosi, że Judasz właśnie powiesił się na drzewie judaszowym, czyli judaszowcu.
Zgodnie ze Słownikiem Erazma Majewskiego z 1894 r. mogę przytoczyć inną nazwę dla Cercis siliquastrum, mianowicie drzewo judaszowe, albo żydowskie drzewo lub też strąkowiec.
Cercis siliquastrum Linne, lipiec 2018, Bułgaria
Jeśli chodzi o Bułgarię, to zimy tam są krótkie. Morze Czarne latem nagrzane oddaje powoli swoje ciepło oddziałując na okoliczne tereny lądowe. Nie małe znaczenie mają wpływy klimatyczne od strony Morza Śródziemnego i Afryki oraz Bliskiego Wschodu. Zima nawet jak jest sroga w głębi lądu to kończy się w styczniu; w lutym średnia temperatura w rejonach nadmorskich wynosi nocą +1,5 stopnia C, a za dnia +7-8 stopni C, stąd rozmaryny, granatowce, indygowce, czy oleandry, albo niepokalanki – przeżywają. W Polsce choć te rośliny przetrwają grudzień, albo styczeń to dobija ich nagły mróz (minus) –22-25 stopni w lutym lub marcu. Takich anomalii nie widzimy w Bułgarii. Ja też spostrzegam, że w Bułgarii przeżywają pacioreczniki – Canna, bez wykopywania i chowania na zimę (jak u nas), bowiem nawet jak jest mróz to okrycie, krótki okres trwania mrozu i bez mrozu w lutym-marcu – dają możliwość przeżycia, co nie udaje się w Polsce. Przypominam sobie liczne sytuacje z Buddleja davidii, potrafi w Poznaniu, czy Krośnie kwitnąć w ogrodzie przy domu do połowy grudnia, nawet utkwiła mi w pamięci wigilia w Poznaniu podczas której kwitła buddleja w moim ogrodzie. Niestety styczniowo-lutowe mrozy zabiły nawet zdrewniałe gałązki tej rośliny, czego nie spostrzegamy np. w południowej Szwajcarii, w Grecji, czy Bułgarii, stąd inne o wiele większe rozmiary tych roślin w wymienionych krajach.
Judaszowiec bez okrycia ma małe szanse przeżycia w Polsce. Sadzić go należy w miejscach możliwych do osłonięcia przed mroźnymi wiatrami. Nawet jeśli udaje się mu zachować główne stożki wzrostu i tym samym główne pędy to w końcu nadchodzą mrozy –25, –30 stopni i więcej uszkadzające roślinę. Choć widywałem w Polsce judaszowce wysokie, drzewiaste, ale były zlokalizowane w miejscach ciepłych, odizolowanych (np. zabudowaniami i żywopłotami, szklarniami) oraz zacisznych.
Obok Cercis siliquastrum L. w lecznictwie stosuje się również inny gatunek, mianowicie: judaszowiec kanadyjski – Cercis canadensis L., pochodzący z Ameryki Północnej. Oba gatunki są u nas dostępne w szkółkach ogrodniczych i można podejmować próby ich uprawy. Ważne jest, aby miały stanowiska słoneczne, z glebą przepuszczalną, zasobną w wapń.
Judaszowiec południowy (wschodni), bułg. Див рожков, niem. Judasbaum, ang. Judas tree, franc. L’Arbre de Judée, ital. L’albero di Giuda o di Giudea – Cercis siliquastrum L. posiada liście lekko niebieskawo-zielone, z zaokrąglonym szczytem. Liście są okrągławe lub nerkowate, skrętolegle ułożone, całobrzegie, u nasady sercowate, długości nawet do 13 cm. Kwiaty obupłciowe, purpurowe, długości do 2 cm, zebrane po 3-6 w wiązki wyrastające z kątów liści na starszych gałęziach, a nawet pniu (kaulifloria). Kwitnie przed rozwojem liści, w kwietniu i maju. Owocem jest strąk, długości do 10 cm, najpierw zielony, potem czerwonawo zabarwiony.
Cercis siliquastrum Linne, lipiec 2018, Bułgaria
Pączki kwiatowe oraz świeżo rozwinięte kwiaty są zjadane w sałatkach wiosennych, z dodatkiem oleju z oliwek i octów balsamicznych, w tym słodkich octów balsamicznych (takie mają w składzie odparowany syrop winogronowy, figowy lub z owoców granatowca). U nas można do takich zielno-kwiatowych sałatek rewitalizujących dodać olej rydzowy, lniany lub konopny. W tym czasie można sałatki sporządzać z liści ziarnopłonu, pączków szczytowych śledziennicy, gwiazdnicy, żółtlicy, siewek niecierpków, młodej pokrzywy, młodych pędów podagrycznika, bluszczyka kurdybanka, czosnaczku, czosnku, młodych tobołków, tasznika, rzodkiewnika, rzeżuchy, nawrotu (szczyty młode), kwiatów jasnoty, gorczycy polnej, miodunki, smagliczki, rogownicy i mokrzycznika. Kwiaty forsycji i kościenicy niewątpliwie wzbogacą wizualnie sałatkę. Tak skomponowana mieszanka dostarczy makro-, mikro- i ultraelementy, witaminy oraz substancje “czyszczące krew”, krwiotwórcze, immunostymulujące, ochronne i oczyszczające dla wątroby oraz trzustki, ponadto wzmagające procesy odnowy tkanek.
Pączki kwiatowe judaszowca są również kiszone w solance, a potem marynowane, podobnie jak kapary, ogonki liściowe czosnku niedźwiedziego, czy owoce nasturcji. W Bułgarii zjadane były nasiona po ugotowaniu, a także młode liście kiszone/marynowane judaszowca.
Zarówno w Ameryce Północnej – judaszowiec kanadyjski, jak i w Europie – judaszowiec południowy (wschodni) były wykorzystywane w medycynie ludowej. Z liści i kory judaszowca przygotowywano wodne wyciągi i zalecano doustnie przy zapaleniu żołądka, stanach zapalnych jelit, nieżytach przewodu pokarmowego, biegunce różnego pochodzenia, ponadto przy infekcjach jelit, np. w czerwonce bakteryjnej. Właściwości przeciwzapalne i przeciwbiegunkowe mają również owoce judaszowca (odwar). Polecany był także do irygacji i nasiadówek przy zakażeniach i stanach zapalnych narządów płciowych, przy upławach, w tym cuchnących wysiękach z pochwy. Ponoć był efektywny w leczeniu hemoroidów i zapalenia odbytu. W nowych i starych publikacjach można znaleźć informacje właściwościach przeciwmalarycznych i przeciwreumatycznych wodnych wyciągów z kory judaszowca. Judaszowiec zawiera inhibitor enzymu 2C-methyl-D-erythritol 4-phosphate synthase (IspC), przez co jest obiecującym środkiem przeciwbakteryjnym i przeciwpierwotniakowym. Hamując ten enzym u bakterii i pierwotniaków zatrzymuje rozwój tych mikroorganizmów – przez zakłócanie biosyntezy izoprenoidów. Zatem obecnie śmiało możemy używać wyciągi wodno-alkoholowe z liści judaszowca przy chorobach pierwotniakowych i bakteryjnych, tak jak dawniej. Teoretycznie uzasadnione jest polecanie preparatów z judaszowca w leczeniu wspomagającym boreliozy, babesiozy, malarii, toksoplazmozy, czy kokcydiozy.
Decoctum Cercis (odwar) 1-2% (gotować do 20 minut na małym ogniu): 50-100 ml kilka razy dziennie, ponadto zewnętrznie do obmywania sączących ran, owrzodzeń skórnych, do płukania jamy ustnej przy zakażeniach i stanach zapalnych, szkorbucie (liście, kwiaty), chorobach dziąseł. Na oczy do okładów ściągających i przeciwobrzękowych. Do lewatywy i irygacji. Napar 1-2% z liści i kwiatów judaszowca po 100 ml kilka razy dziennie.
Przy szkorbucie kwiaty spożywać na surowo lub po maceracji chłodną wodą. Kwiaty zawierają od 60 do 90 mg witaminy C w 100 g, zatem są dobrym źródłem tej witaminy, podobnie jak młode liście. Obok witaminy C obecna jest mirycetyna (ramnozyd mirycetyny), kaempferol i kwercetyna. Judaszowiec syntetyzuje antocyjany (malwidyna, petunidyna), związki trójterpenowe oraz garbniki (gallokatechinowe, katechinowe, epikatechinowe). Zawiera kwas galusowy. Skład chemiczny judaszowca jest słabo zbadany.
Wskazania: zakażenia bakteriami i pierwotniakami, nieżyt żołądka i jelit, szczególnie o przebiegu chronicznym, owrzodzenia żołądka i jelit, choroba hemoroidowa, gorączka, skąpomocz, obrzęki, uogólnione i miejscowe stany zapalne; upławy, nadmierne krwawienia miesiączkowe; mokre wypryski, łojotok, łojotokowe zapalenie skóry, trądzik ropny, trądzik różowaty (kremy, lotio, toniki zawierające 15-20% odwaru 2%).
Posologia: 50-100 ml 4-6 razy dziennie; zewnętrznie 2% odwary, napary; nalewka na słabym alkoholu, freshtinktur 1:10 na kwiatach, liściach, gałązkach świeżych, na alkoholu 40% lub vinum 1:10; nalewka 1:10 in 40% eth. – 5-10 ml na wodzie kilka razy dziennie na czczo; preparaty dermatologiczne na freshtinktur 1:1-1:2 om eth. 40-50%, udział w produkcie dermatologicznym/kosmetycznym 10-15%.
Cercis siliquastrum Linne, lipiec 2018, Bułgaria
Zgodnie z obietnicą złożoną podczas wykładu wygłoszonego 18 sierpnia 2018 r. w auli Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej Krośnie, wspólnie z dr n. biol. Dominikiem Wróblem udostępniamy prezentację “Rośliny lecznicze i trujące Cergowej 716 m n.p.m.”
Kliknij w obrazek lub link, aby przejrzeć: http://luskiewnik.strefa.pl/ziola_cergowa_rozanski&wrobel2018.pdf
Konspekt prezentacji:
Rośliny lecznicze i trujące Cergowej 716 m n.p.m.
Henryk Różański & Dominik Wróbel
Cergowa
• Masyw położony na południowy-wschód od Dukli.
• Wyróżnia się spadzistymi stokami północnymi.
• Posiada 3 wierzchołki: wschodni 681 m, środkowy 683 m oraz zachodni 716 m z żelaznym krzyżem.
• W drzewostanie dominuje zespół buczyny karpackiej z mniejszymi płatami olszynki górskiej i jaworzyny górskiej.
• Obejmuje dwa duże skupiska cisów: większe (około 100 okazów) na wschodniej części Rezerwatu Tysiąclecia i mniejsze (44 osobniki) w Rezerwacie Cisy w Nowej Wsi.
• Posiada jaskinie szczelinowe, stanowiące schronienia nietoperzy.
• U północno-zachodniego podnóża Złota Studnia: źródełko, przy którym miał jakoby pustelnię św. Jan z Dukli (kaplica z figurą świętego).
Stachys sylvatica L. – czyściec leśny (Lamiaceae = Labiatae)
• Gleby wilgotne, eutroficzne, zasadowe-obojętne.
• Lasy liściaste: łęgi, grądy, żyzne buczyny, lasy lipowo-jaworowe.
• Surowiec zielarski: Herba flor.; Dodoens 1617-1585: folium.
• Surowiec olejkowo-irydoidowy.
• Dr Georg Dragendorff (1836-1898): emmenagogum, diureticum, przy kolkach.
• Zastosowanie: choroby reumatyczne, stany zapalne kości, mięśni i skóry, stany zapalne gardła, żołądka i jelit, zapalenie wątroby, zastoje żółci, marskość i nacieki stłuszczenia w wątrobie; złamania kości, zapalenie pochwy, macicy i jajników, stany zapalne oka; zapalenie dziąseł, stany zapalne po usunięciu zęba; zapalenie skóry owłosionej, stany zapalne płuc, opłucnej i oskrzeli; stany skurczowe przewodu pokarmowego; nadciśnienie, cukrzyca, choroba nowotworowa (wspomagająco), stany zapalne ucha (wlewki, płukanki), hemoroidy, świąd sromu i odbytu; trudno gojące się rany i oparzenia; wypryski, trądzik, mikozy.
Stachys sylvatica L. – czyściec leśny (Lamiaceae = Labiatae)
• Składniki czynne ziela czyśćca leśnego: irydoidy (harpagidy – w tym acetylowane, harpagozydy, aukubina, ajugozyd), terpeny (germakren C, kubebol), flawonoidy (hiperozyd, stachannozydy, stachannina, stachannoacyzydy, skutellareina i jej pochodne), alkany (tetracosane = tetrakozan), związki aminowe i alkaloidowe (betaina, cholina, stachydryna, betonicyna, trygonelina), alantoina, fenolokwasy (kwas cynamonowy, kawowy, rozmarynowy, p-kumarowy, chlorogenowy, izochlorogenowy, neochlorogenowy, protokatechowy), garbniki, alfa-amyryna, beta-sitosterol, labdanowe i kauranowe diterpeny, kwas ursolowy, oleanolowy.
• Działanie: antiphlogisticum, antirheumaticum, sedativum, cholagogum, adstringentum, hameostaticum, spasmolyticum, hypotensivum, hepatoprotectivum, proregenerativum (derma), analgeticum, antisepticum, oncostaticum, depurativum, dermatoplasticum.
• Sposób użycia. Doustnie: nalewka, napar, ziołomiód, sok, macerat ze świeżego ziela, sproszkowane ziele; zewnętrznie: przemywanie, okłady, płukanki; do irygacji, nasiadówek i lewatywy, do okładów na oczy.
• Tinctura, FreshTinktur 1:10 in 60-70% eth. 5 ml 3xd, acetum 1:7 in 10% ac.acet.; Infusum 2-3% 100 ml kilka razy dz.; decoctum 3%
Salvia glutinosa L. – szałwia lepka (Lamiaceae = Labiatae)
• Gleby świeże, eutroficzne, obojętne-zasadowe, żyzne lasy liściaste, ciepłolubna buczyna karpacka.
• Grądy, jaworzyny: najczęściej z miesiącznicą i języcznikiem; łęgi jesionowe, nadrzeczna olszyna górska.
• Składniki: olejek eteryczny (0,5-2%): tlenek kariofilenu, spatulenol, humulen, linalol, muurolen, octan bornylu i burbonen; kwas karnozowy, kwas rozmarynowy, cynamonowy, labiatowy, kawowy i chlorogenowy; flawonoidy (luteolina, apigenina), fitosterole.
• Dr Georg Dragendorff (1836-1898).
Salvia glutinosa L. – szałwia lepka (Lamiaceae = Labiatae)
• Działanie: antisepticum, pancreo-hepatoprotectivum, hypoglycemicum, spasmolyticum, antibechicum.
• Napar z łyżki ziela kwitnącego lub owocującego na szklankę wrzątku; 2 razy dziennie po 1 szklance naparu. Przy nieżytach układu oddechowego 4 razy dziennie po 1/2 szklanki naparu.
• Sproszkowane ziele szałwii lepkiej – Herba Salviae glutinosae: ݣ1 łyżeczka 2 razy dziennie, na miodzie lub w kapsułkach.
• Nalewka na świeżym zielu – Tinctura Salviae glutinosae: 1 cz. świeżego siekanego ziela na 5-10 części ciepłego (ale nie gorącego!) alkoholu 60-70%; zażywać 2 razy dziennie po 1 łyżeczce w 100 ml wody.
• Wskazania: stany zapalne gardła i oskrzeli; zapalenie błony śluzowej żołądka i jelit; zespół jelita drażliwego; stany zapalne trzustki, niewydolność trzustki (łączyć z kozieradką i balsamką – Momordica charantia lub z kolczurką – Echinocystis lobata, ponadto z czarnuszką – Nigella), cukrzyca (łączyć z balsamką – Bitter melon, rutwicą, kozieradką, pokrzywą lub kolczurką), uszkodzenie wątroby i reflux (łączyć z ostropestem/sylimaryną, karczochem/cynaryną, witaminą B complex, lecytyną, choliną, metioniną, betainą, cystyną/cysteiną, ostrożeniem warzywnym, kurkumą, czarnuszką, kocanką, szantą i rzepikiem).
Staphylea pinnata L. – kłokoczka południowa (Staphyleaceae)
• Gatunek ciepłolubny; w Polsce osiąga północna granicę zasięgu.
• Żyzne lasy liściaste, suche buczyny, grądy.
• Preferuje gleby wapienne, świeże, eutroficzne.
• Składniki: garbniki ok. 1,5-3%, flawonoidy – ok. 0,14-0,2%, aminokwasy (izoleucyna, oksypinnatan, pinnatenina). Nasiona zawierają 35% białek i 40-49% oleju bogatego w kwas linolowy!
• W liściach i korze jest sacharoza.
• Cała roślina zasobna w fitosterole, trójterpeny.
• Zawiera pochodne kwasu betulinowego.
• Pochodne kwasu hydroksycynamonowego i ursolowego.
Staphylea pinnata L.
kłokoczka południowa
• Działanie: onkostatyczne, antyproliferacyjne, przeczyszczające, przeciwrodnikowe, antyoksydacyjne, przeciwalergiczne, antyhistaminowe, przeciwstarzeniowe, przeciwobrzękowe, przeciwzapalne, antybakteryjne.
• Zastosowanie: dawniej jako laxans (semen, fructus); wytłaczano olej rozwalniający i gojący. W leczeniu reumatyzmu. Indianie, TCM. Olej: wypryski, rany.
• Obecnie: zaparcia, nowotwory, uogólnione stany zapalne, choroby autoimmunologiczne. Miażdżyca, stłuszczenie organów. Wszystkie ekstrakty lipofilowe hamowały COX-1 i COX-2 (badania in vitro Słowacja, 2009).
• Odwary 2-3% 50 ml 2 razy dziennie, olej z nasion, intrakt z owoców 1:10 in 70 eth., vinum 1:7-10 50 ml 1 raz dziennie.
Paris quadrifolia L. – czworolist pospolity = jednojagoda czterolistna, wilczy pieprz –
Rodzina melantkowate (Melanthiaceae)
• Lubi gleby świeże, wilgotne, eutroficzne, obojętne lub zasadowe.
• Lasy liściaste: łęgi, grądy, żyzne buczyny, lasy jaworowo-lipowe, karpackie bory mieszane jodłowo-świerkowe.
• W starych lekospisach czworolist widniał pod nazwami: Radix, Herba, Baccae Paridis, Solani quadrifolii, Ulvae versae seu vulpinae.
• Surowcem zielarskim jest kłącze, ziele i owoc – Rhizoma, Herba, Fructus Paridis.
Paris quadrifolia L. – czworolist pospolity; melantkowate (Melanthiaceae)
• Matthiolus (1501-1578) i Lonicerus (1528-1586): opuchnięcia, stany zapalne, brodawki narządów płciowych, pęcherze, parchy, czyraki.
• Dr Ch. W. Hufeland (1762-1836) i dr S. Hahnemann (1755-1843): padaczka.
• Dr G. Madaus (1890-1942): bóle pochodzenia rdzeniowego, choroby krtani, reumatyzm i nerwobóle, wstrząs mózgu, zatory, zawroty głowy, udary, migrena, nalewka z jagód na gangrenę!; choroby reumatyczne, uogólnione stany zapalne, mięśniobóle, zaparcia; trudno gojące się rany, wypryski. Cała roślina świeża.
Czworolist pospolity – Paris quadrifolia Linne.
• Składniki: saponiny sterydowe i trójterpeny (diosgenina, jamogenina, sarsasapogenina, parylina, parystyfnina, parydyna, pennogenina), skrobia, pektyny, asparagina, flawonoidy.
• W XIX wieku wiedziano, że roślina zawiera saponiny (np. parydynę) o analogicznym działaniu jak smilacyna zawarta w Smilax (Sarsaparilla). Została opisana przez dra Fr. Oesterlen’a(1861 r.) i prof. G.C. Wittstein’a (1883 r.).
• Kłącze czworolistu było używane w dużych dawkach jako lek wymiotny i przeczyszczający.
• Ziele czworolistu stosowano w leczeniu kokluszu, a zewnętrznie jako środek przeciwzapalny, w leczeniu nowotworów, owrzodzeń.
Czworolist pospolity = jednojagoda czterolistna, wilczy pieprz – Paris quadrifolia Linne.
• Wykrztuśne, sekretolityczne, fungistatyczne, pierwotniakobójcze, przeciwbakteryjne.
• Hamujące odczyny zapalne.
• Zmniejszające objawy kataru i wyprysków na tle alergicznym.
• Przeciwbólowe i przeciwwysiękowe, przeciwobrzękowe w obrębie stawów.
• Autoimmunologiczne choroby skóry: żele, maści, kremy, lotio 15-20% (Tinctura 1:3-5 in 30-40%).
• Infusum Paridis 3-5% (3-5 g surowca /ziele lub kłącza/ rozdrobnionego na 100 ml wrzącej wody, odstawić na 40 minut, przecedzić): 4 razy dziennie po 10-15 ml naparu.
• Ponadto do okładów i przemywania schorzałych miejsc, płukania włosów.
• Przy kandydozie i kryptokokkozie przewodu pokarmowego przed jedzeniem.
Orchis maculata L. = Dactylorhiza maculata (L.) Scop. – kukułka plamista – storczyk, stoplamek plamisty (Orchidaceae)
• Gleby wilgotne i mokre, oligo- i mezotroficzne; obojętne-kwaśne; torfowiska niskie i przejściowe, olsy, lasy łęgowe, łąki.
• Surowiec: bulwa – Tuber (Salep Tuber), Radix Salep.
• Składniki: śluzy, cukry śluzowaciejące ok. 50% (glukomannany), białka 5%, sole mineralne 2%, skrobia 27%.
• Niegdyś oficjalny we wszystkich krajach, stąd przetrzebione zasoby naturalne. FP II i III: bulwa salepu, Tuber Salep.
Orchis maculata L. = Dactylorhiza maculata (L.) Scop.
kukułka plamista – storczyk, stoplamek plamisty
(Orchidaceae)
• Działanie: powlekające, ochronne, przeciwzapalne, absorbujące. Mucilaginosum.
• Wskazania: biegunki letnie u dzieci, choroba wrzodowa, owrzodzenia jelit, zapalenie żołądka i jelit. Zapalenie odbytu. W zasypkach do pudrowania ran, wyprysków, liszajów, potówek.
• Decoctum Salep 2,0:200,0 po łyżce co 2 godziny, albo per rectum w postaci lewatywy.
Polygonatum multiflorum (L.) All.
kokoryczka wielokwiatowa (Convallariaceae)
• Gleby świeże, eutroficzne, o odczynie obojętnym.
• W żyznych lasach liściastych: grądach, buczynach, łęgach jesionowo-wiązowych.
• Surowiec: kłącze, ziele, owoc – Rhizoma, Herba et Fructus Polygonati multiflori.
• Składniki czynne: flawonoidy, saponiny sterydowe (diosgenina), kwas chelidonowy, asparagina i glikozydy nasercowe (strofantydyna). Skrobia ponad 30%.
Polygonatum multiflorum (L.) All. – kokoryczka wielokwiatowa (Convallariaceae)
• Działanie: hypocholesterolemicum, hypolipidemicum, hypoglycemicum, hypotonicum, cardiacum, venoprotectivum, antisclerotropicum, antiphlogisticum.
• Zwiększa siłę i energię skurczu mięśnia sercowego oraz szybkość i głębokość rozkurczu.
• Przedłuża pauzę rozkurczową, zwalniając przy tym czynność serca.
• Pod wpływem kokoryczki komory serca lepiej wypełniają się krwią, energiczniej i silniej tłoczą krew do tętnic, ponieważ zwiększa się pojemność wyrzutowa komór.
Polygonatum multiflorum (L.) All. – kokoryczka wielokwiatowa (Convallariaceae)
• Zmniejsza zastój w krążeniu żylnym.
• Saponiny i flawonoidy kokoryczki wspomagają wydalanie szkodliwych produktów przemiany materii, np. ciał ketonowych.
• Kokoryczka działa również wyraźnie przeciwobrzękowo, przeciwzapalnie, moczopędnie, uspokajająco i antyseptycznie.
• Obniża ciśnienie tętnicze krwi.
• Usuwa obrzęki zastoinowe kończyn dolnych.
Polygonatum multiflorum (L.) All. – kokoryczka wielokwiatowa (Convallariaceae)
• W przypadku cukrzycy można zażywać kokoryczkę w formie naparu
i wina.
• Napar sporządza się zalewając 1 łyżkę rozdrobnionego ziela kokoryczki 1 szklanką wrzącej wody. Po 30 minutach napar przecedzić. Zażywać rano i wieczorem po ݣzklanki naparu, przez 1 miesiąc. W razie nudności dawkę obniżyć do 3 łyżek naparu 2 razy dziennie. Po 3-tygodniowej przerwie leczenie wznowić.
• Odwar z kłączy kokoryczki przygotowuje się zalewając 40-50 g rozdrobnionego surowca 0,5 l wody. Gotować 10 minut, odstawić na 30 minut pod przykryciem, przecedzić. Zażywać podobnie jak napar.
• Wino kokoryczkowe sporządza się zalewając świeże lub suche rozdrobnione kłącze, albo ziele (100 g) ciepłym lub gorącym winem wytrawnym, białym lub czerwonym (700-1000 ml). W szczelnym słoju lub butli macerować min. 14 dni, po czym przefiltrować. Zażywać 1 raz dziennie po 50 ml.
• Odwar z kłączy kokoryczki jak i odpowiednio rozcieńczone wino kokoryczkowe wodą mineralną (1:1) działają przeciwzapalnie na skórę i błony śluzowe. Posiadają właściwości wybielające i oczyszczające cerę. Tonizują naczynia krwionośne, usuwają zaczerwieniania i krostki.
• Okłady z ciepłego odwaru na okolice oczu działają odżywczo, przeciwobrzękowo i antyseptycznie, przyczyniają się do ustępowania worków i sińców pod oczami.
Senecio nemorensis L. s.l. – starzec gajowy (Asteraceae = Compositae)
• Gleby świeże, eutroficzne, odczyn obojętny do umiarkowanie kwaśnego; dolnoreglowy bór jodłowo-świerkowy; kwaśna i żyzna buczyna górska, górskie jaworzyny, podgórski łęg jesionowy, nadrzeczne olszyny górskie, stare poręby, ziołorośla i przy potokach.
• Surowiec: Rhizoma cum radicibus, Herba Senecionis (inne gatunki alternatywne: Senecio aureus L., Senecio bicolor (Willd.) Tod., Senecio jacobaea L., Senecio vulgaris L.)
• Starzec gajowy typowy.
• Starzec jajowaty s. Fuchsa (bardziej światłolubny).
Senecio nemorensis L. s.l. (Asteraceae = Compositae) – starzec gajowy
• Składniki: alkaloidy pirolizydynowe 0,4-1% (senecionina, platyfilina), cholina, poliiny, laktony seskwiterpenowe, flawonoidy, kumaryny, olejek eteryczny (germakren D), sterole.
• Działanie: spasmolyticum, antibechicum, analgeticum, cholagogum, sedativum, myorelaxanthum.
• 20X silniejsze działanie od atropiny! (platyfilina).
Senecio nemorensis L. s.l. (Asteraceae = Compositae) – starzec gajowy
• Zastosowanie: bolesne miesiączki, kolki, spastyczności mięśni szkieletowych, nadciśnienie, kaszel, zaburzenia oddawania moczu, podniecenie nerwowe, padaczka, drgawki, wstrząs anafilaktyczny.
• 2% infusum: 50-100 ml 1-2 x d., tinctura 1:5-10 in 60-70 eth. 2,5-3 ml 1-3 x dz.
• Platyfilina (winian) maks. Dawka jednorazowa 10 mg, dobowa 30 mg.
• Mutagenne, hepatotoksyczne przy dłuższym stosowaniu.
Prenanthes purpurea L. – przenęt purpurowy (Asteraceae = Compositae)
• Gleby świeże, mezotroficzne, o odczynie obojętnym do lekko kwaśnego.
• Lasy bukowe, jaworzyny, karpackie bory mieszane jodłowo-świerkowe; zarośla kosodrzewiny, poręby, brzegi potoków.
• Surowiec: Herba flor.
• Składniki: 1,6”-di-O-cinnamoyl-β-D-glucopyranosyl- -(1→3)-O-α-L-rhamnopyranosyl-(1→6)-O-β-D-glucopyranoside, di-O-cinnamoyl-trisaccharide (podobne w Camellia sinensis (L.) Kuntze); caffeoyltartaric acid, cichoric acid, chlorogenic acid, 3,5-dicaffeoylquinic acid, and 4,5-dicaffeoylquinic acid. Garbniki. Laktony seskwiterpenowe.
Prenanthes purpurea L. – przenęt purpurowy (Asteraceae = Compositae)
• Działanie: adstringens, antidiarrhoicum, antiphlogisticum, oncostaticum, pancreo-hepatoprotectivum, gastroprotectivum, antiulcerosum. Dermaticum.
• 2-3% infusum: 100-120 ml 2-4 razy dziennie; per os; ponadto zewnętrznie (externum). Per rectum: choroba hemoroidowa. Per vaginum, nasiadówki: stany zapalne.
Melampyrum nemorosum L. – pszeniec gajowy (Scrophulariaceae)
• Półpasożyt.
• Gleby świeże, mezotroficzne, obojętne lub umiarkowanie kwaśne.
• Grądy, ciepłolubne dąbrowy, bory mieszane sosnowo-dębowe, kwaśne dąbrowy (sporadycznie), buczyny storczykowe.
• Surowiec: planta totale. Herba rec. sicc/., flor. Herb.
• Weterynaria ludowa: okłady z rozgniecionego świeżego ziela lub odwaru pszeńcowego stosuje się w leczeniu ropiejących ran, owrzodzeń i liszajów;
– wlewy doodbytnicze stosuje się przy robaczycy;
– wyciągi olejowe z ziela leczą stany zapalne skóry, liszaje, grzybice, pęknięcia i rozpadliny skóry i ropnie.
– sproszkowane ziele wymieszane z żywicą świerkową daje pastę leczącą uszkodzenia strzałki kopyta, zagwożdżenia i inne rany w obrębie rogowych wytworów skóry.
Melampyrum nemorosum L. – pszeniec gajowy (Scrophulariaceae)
• Medycyna ludowa: rozmiękczające
i przeciwzapalne; był stosowany do okładów (świeże ziele, rozparzone nasiona) na skórę.
• Składniki czynne: irydoidy (aukubina, katalpol 2-3%), alkaloidy, kwas cynamonowy, ferulowy, galusowy, chinowy.
• Działanie: gojące, silnie przeciwzapalne, rozkurczowe, przeciwbólowe, uspokajające, przeciwdrgawkowe, przeciwpadaczkowe, onkostatyczne, przeciwreumatyczne.
• Infusum 2-3%: 100 ml 3 razy dziennie.
• Vinum 1:7-10: 50 ml 1 x dz.
• Tinctura, Freshtinktur 1:10 in 50-60% eth. 5-10 ml 1-2 razy dz.
• Płukanki, okłady, wcieranie.
Ranunculus cassubicus L. agg. – jaskier kaszubski (Ranunculaceae)
• Gleby wilgotne, eutroficzne, obojętne-zasadowe.
• Zbiorowiska świeże, wilgotne lasy liściaste: grąd, łęgi jesionowo-wiązowe, jesionowo-olchowe, świetliste dąbrowy (rzadziej).
• Surowiec: świeże ziele (zewnętrznie), suszone ziele (wewnętrznie).
• Składniki: flawonoidy (witeksyna, kwercetyna, kemferol), glikozyd laktonowy – ranunkulina z aglikonami: anemonina i protoanemonina; antocyjany, kwasy organiczne, saponiny triterpenowe, olejek eteryczny.
• Działanie: recente: antybakteryjne, przeciwwirusowe, gojące i odkażające rany (maści na maśle), przeciwreumatyczne, poprawiające ukrwienie, bodźcowe, drażniące, rumieniotwórcze; suche: moczopędne, rozkurczowe, depurativum, antirheumaticum, antiarthreticum; antisepticum.
• Infusum 2-3%: 100 ml 1-3 razy dziennie.
• Infusum rec. do przemywania i okładów 3-5%, maceratio 5%.
• Ung. 10-15% in buter.
• Pulpa rec.herb. – okłady.
• Spir. Ranunculi cassubici 1:10 in 70% eth. – do wcierań rubefac.
Lunaria rediviva L. – miesiącznica trwała (Brassicaceae)
• Na glebach pośrednich między świeżymi i wilgotnymi, od zasobnych do bardzo zasobnych, o odczynie zasadowym lub obojętnym.
• Górskie zboczowe lasy lipowo-jaworowe, jaworzyny, olszyna górska, żyzne buczyny.
• miesiącznica roczna (L. annua L.)
• miesiącznica trwała (L. rediviva L.)
• Surowiec: Herba Lunariae
• Składniki: glikozydy siarkowe, flawonoidy (kaempferol, luteina), alkaloidy (lunaryna, lunarydyna), kwas syringowy.
• Działanie: antythyroideum, antiparasiticum, cholagogum, cholereticum, stomachicum, depurativum. Antiscleroticum. Hipotensivum. Hypocholesterolemicum.
Lunaria rediviva L.
– miesiącznica trwała (Brassicaceae)
• Zastosowanie: zatrucia (metale ciężkie, węglowodory), choroby pasożytnicze przewodu pokarmowego (recens), miażdżyca, nadciśnienie. Trudno gojące się rany. Źródło fitoncydów. Antyinfections. Oncostaticum. Kamica żółciowa. Oczyszczanie wątroby.
• Zakażenia ogóle i miejscowe. Trudno gojące się rany (na maśle, oleju lnianym, rokitnikowym, balsamie Szostakowskiego).
• Choroba Hashimoto. Nowotwory. Nadczynność tarczycy.
• Intractum 1:10 in 40-60% eth. 10-15 ml 1 raz dziennie, maceratio 1:1 in H2O: 25-50 ml 3-4 razy dziennie; pulpa (rany, owrzodzenia, wypryski, wrzody). Spiritus 1:10 in 70 eth. (recent.): reumatyzm, rubefaciens, do wcierania przy łysieniu.
Euphorbia amygdaloides L. – wilczomlecz migdałolistny (Euphorbiaceae)
• Gleby świeże, eutroficzne, o odczynie obojętnym.
• Lasy liściaste, zwłaszcza bukowo-jodłowe, olszyna górska, górskie reliktowe lasy sosnowe, grądy.
Euphorbia amygdaloides L. – wilczomlecz migdałolistny (Euphorbiaceae)
• Surowiec: świeży mleczny sok.
• Składniki: flawonole (kwercetyna, kaempferol), estry diterpenowe (typu ingenanu), kwas euforbiowy, cyklitole, lateks, lektyny, laktony, fitosterole, alkaloidy, cytotoksyczne białka, proteolityczne enzymy.
• Brodawki, kłykciny, łuszczyca, parchy, liszaje, wypryski, oporne na leczenie, zastarzałe; zmiany rakowe; nalewka do wcierań bodźcowych.
• Świeże ziele spożyte – trujące (cytotoksyczne, drażniące)
Piżmian właściwy – Hibiscus abelmoschus Linne = Abelmoschus moschatus Medikus widniał w dawnych lekospisach polskich również pod nazwą topolówka egipska. Należy do rodziny ślazowatych Malvaceae. Pochodzi z tropikalnej części Azji. Surowiec dawniej pochodził głównie z Indii, choć dzisiaj można go pozyskiwać z wielu innych krajów. Jest gatunkiem mrozoodpornym, poza Azją niekiedy uważany za roślinę inwazyjną (Hawaje). Znajdziemy ten gatunek w Japonii, Egipcie, na Fiji, Tonga, Polinezji Francuskiej, Wyspach Cooka, Gujanie Francuskiej i in. Był uprawiany dla przemysłu spożywczego, perfumeryjnego i farmaceutycznego (np. w Egipcie). Stanowił źródło aromatu piżmowego, zastępującego piżmo zwierzęce. Kwiatami aromatyzowano również tytoń.
Kwiat Abelmoschus moschatus Medikus
Surowcem był nie tylko kwiat, ale również nasiona (ambrette seeds, Bamia Moschata) i liście – Flos, Folium et Semen Abelmoschi. Z nasion uzyskiwano aromatyczny olej – Oleum Abelmoschi seminis. Nasiona są kulistawo-nerkowate, od 2 do 4 mm długości i około 2 mm szerokości, kreskowane, barwy szaro-brunatnej. Nasiona są zebrane w pięciokątnej torebce, szczecinowato kosmatej. Całą roślin przy roztarciu pachnie piżmem. Z piżmianem związana jest także nazwa okra (niedojrzałe owoce piżmiana, spożywane jako warzywo) i ambrette (aromatyczne nasiona piżmiana).
Liście piżmiana można spożywać podobnie jak szpinak. Roślina łatwo daje się uprawiać w Polsce.
Owoc Abelmoschus moschatus Medikus
Olejek lotny z Abelmoschus moschatus ma ciężar właściwy 0,900. Pachnie cywetem (=cybet, wydzielina pozyskiwana z gruczołów ssaka – cyweta afrykańskiego – Civettictis civetta) i piżmem (wydzielina z gruczołów ssaka piżmowca syberyjskiego Moschus moschiferus) z nutą korzenną. Olejek krzepnie w temperaturze około 10 stopni C. Nasiona zawierają 0,2-0,6% olejku lotnego. Olejek jest bogaty w farnezol (octan farnezolu ok. 50%), ambrettolid (lakton, ok. 13%) oraz alfa-gwajen (ok. 1%). W olejku znaleźć można także kwas ambrettolowy i kwas palmitynowy.
Nasiona są zasobne również w olej tłusty (ok. 14-15%), fosfolipidy i śluzy. Zawartość frakcji żywicznej w nasionach podawano na poziomie 6% (Dragendorff 1898 r.). Zawartość białka w nasionach wynosi ok. 2%, a skrobi ok. 13-14%.
Kwiaty zawierają olejek, fitosterole, cyjanidyn-3-sambubiozyd i cyanidin-3-glukozyd. W liściach stwierdzono obecność olejku eterycznego, fitosteroli i mirycetyny.
Nasiona Abelmoschus moschatus Medikus
Nasiona mielone, olej tłoczony (żywiczno-tłusty-eteryczny), olejek eteryczny z piżmiana właściwego działa rozkurczowo, neurotonicznie, wiatropędnie i przeciwwzdęciowo i pobudzająco na czynności narządów płciowych. Zwiększa wrażliwość stref erogennych. Stąd piżmian należał w dawnej medycynie do grupy afrodyzjaków. W medycynie ludowej krajów azjatyckich wykorzystywano Abelmoschus moschatus w leczeniu chorób wenerycznych (rzeżączka), ukąszeń przez jadowite żmije/węże, schorzeń żołądka i jelit, ponadto przy nieżycie układu oddechowego.
Olejek eteryczny i aromatyczny olej z nasion stosowany jest we współczesnej aromaterapii do nacierań, masażów i inhalacji przy stresie, objawach “wypalenia zawodowego”, przy depresji, mięśniobólach, lękach, uczuciu ucisku w klatce piersiowej.
W dawnej medycynie (XIX wiek) przetwory z nasion piżmiana wykorzystywano w leczeniu niemocy płciowej, zaburzeń trawiennych i perystaltyki przewodu pokarmowego, depresji, nieżytów i osłabienia układu oddechowego, cierpieniach mięśnia sercowego. W przebiegu chorób zakaźnych (np. cholery, tyfusu, czerwonki) podawano w celu wzmocnienia i pobudzenia serca oraz płuc, a także przyspieszenia zdrowienia. Aplikowano przy drgawkach, bólach żołądka (gastralgie), kamicy moczowej i zaburzeniach oddawania moczu.
Nalewkę na spirytusie 70% (1:5-10) z nasion mielonych zażywano po 10-30 kropli 1-3 razy dziennie. Jest świetna również do nacierań przy mięśniobólach i stanach napięcia nerwowego (emocjonalnego). Można także olejek eteryczny Abelmoschus w oleju tłustym (1:2) stosować do nacierania. Nasiona są bezpieczne w dawce 0,25-0,5 g 2-3 razy dziennie. Infusum (napar) 2% (100-120 ml dziennie w dawkach podzielonych), czyli 2 g surowca na 100 ml wrzącej wody. Olejek eteryczny: 4 krople 2-3 razy dziennie na miodzie. Olej tłusty aromatyczny z nasion: 5-6 kropli kilka razy dziennie. Mielone nasiona można spożywać na winie (przyspiesza wchłanianie składników czynnych).
Napar z korzenia i liści są przetworem śluzowym i polecane były przy zaburzeniach oddawania moczu oraz w kamicy moczowej. Ponoć zapobiegał powstawaniu kamieni moczowych. Jako surowiec śluzowy sprawdzał się przy kaszlu, chrypce i stanach zapalnych przełyku oraz jamy ustnej.
Współczesne badania potwierdziły podawane dawniej właściwości lecznicze i dały uzasadnienie zakresu stosowania w dawnej medycynie oficjalnej i ludowej przetworów z piżmiana właściwego. Potwierdzono (badania na zwierzętach) działanie moczopędne, przeciwkamicze (zwiększa usuwanie szczawianów, fosforanów, działa nefroprotekcyjnie), antydrobnoustrojowe (aktywność hamująca wobec Staphylococcus aureus, Proteus mirabilis, Shigella flexneri, Proteus vulgaris, Corynebacterium diphtheriae, Salmonella enterica paratyphi, Pseudomonas aeruginosa, Candida albicans, Candida glabrata, Candida tropicalis, Aspergillus flavus, Aspergillus niger i in.), hepatoprotekcyjne (wodne i alkoholowe wyciągi z nasion chroniły wątrobę przed szkodliwym wpływem paracetamolu), rozluźniające mięśnie szkieletowe, przeciwdrgawkowe, anksjolityczne (przeciwlękowe) i przeciwzapalne. Zauważono też korzystny wpływ na procesy psychiczne, w tym myślowe alkoholowych wyciągów z piżmiana. Wykazano również działanie przeciwcukrzycowe piżmiana (dzięki zawartości mirycetyny) – patrz publikacja International Journal of Green Pharmacy • Oct-Dec 2017 (Suppl) 11 (4) | S649.
W czasie zażywania przetworów z piżmiana należy unikać opalania się i ekspozycji na promienie ultrafioletowe (powstają na skórze fotodermatozy). Nie podawać kobietom ciężarnym i karmiącym.
Liść Abelmoschus moschatus Medikus
Rodzaj cynia – Zinnia należy do rodziny złożonych (astrowatych) – Compositae (Asteraceae). Liczy około 20 gatunków wzniesionych lub płożących się roślin jednorocznych, bylin i krzewinek. Kwiatostany szczytowe są o kwiatach języczkowatych w wielu barwach (np. białe, czerwone, żółte, pomarańczowe, różowe, fioletowe). Cynie pochodzą z Ameryki Środkowej i Południowej. Wymagają gleb żyznych, przepuszczalnych. Najlepiej rosną na stanowiskach słonecznych. Przekwitłe kwiatostany należy usuwać, podobnie jak w pelargoniach, aby obficiej kwitły. U nas w ogrodach najczęściej spotykana jest cynia wyniosła – Zinnia elegans Jacquin, cynia wielkokwiatowa – Zinnia grandiflora Nuttall, cynia peruwiańska – Zinnia peruviana Linne oraz cynia meksykańska – Zinnia haageana Regel (cynia Haagego). Nazwa rodzaju Zinnia wywodzi się od nazwiska niemieckiego botanika Johann’a Gottfried’a Zinn’a (1727–1759).
Cynia, sierpień 2018, Wolsztyn
Surowcem zielarskim jest kwitnące ziele lub sam kwiatostan cynii – Herba et Flos Zinniae, które zbieramy w dzień suchy i słoneczny. Można wysuszyć w ciemnym przewiewnym miejscu lub od razu przetwarzać w stanie świeżym. Korzeń – Radix Zinniae należy zbierać jesienią, szybko obmyć, osuszyć w papierowym ręczniku i wysuszyć w przewiewnym miejscu. Korzeń cynii można poddać fermentacji podobnie jak liście tytoniu (patrz https://tytoniowo.pl/portfolio-item/szybka-fermentacja-tytoniu/
Surowiec (ziele, kwiaty, liście) jest zasobny w laktony seskwiterpenowe (elemanolidy; tzw. zinagrandinolidy A-C), antocyjany, flawonoidy (kaempferol, luteolina, apigenina, chalkony), alkaloidy (nikotyna, nornikotyna, anabazyna) i fenolokwasy (kwas chinowy, kawowy, p-kumarowy). Korzeń zawiera nawet 0,1% nikotyny i po wysuszeniu może stanowić substytut tytoniu (fajeczka, skręty). Dym z korzenia cynii działa rozkurczowo na oskrzela i oskrzeliki oraz odprężająco.
Ziele i kwiat cynii wg dawnych i współczesnych publikacji wywierają działanie hipolipidemiczne, antymutagenne, przeciwnowotworowe (in vitro stwierdzono aktywność cytotoksyczną wobec ludzkiego raka płuc NCI-H460, gruczolakoraka piersi MCF-7, raka trzustki MIA PaCa-2, nowotworu centralnego układu nerwowego SF-268; patrz m.in. publikacja: Bashyal, B. P., McLaughlin, S. P., & Gunatilaka, A. A. L. (2006). Zinagrandinolides A-C, cytotoxic δ-elemanolide-type sesquiterpene lactones from Zinnia grandiflora. Journal of Natural Products, 69 (12), 1820-1822. DOI: 10.1021/np0603626); przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, pobudzające czynności przewodu pokarmowego, antyoksydacyjne, przeciwrodnikowe. Pobudza gojenie ran: sok ze świeżych liści/ziela.
Antybakteryjne i przeciwgrzybicze działanie wykazano m.in. wobec Escherichia coli, Bacillus subtilis, Candida albicans i Aspergillus niger.
Macerat ze świeżego ziela lub liści, napar ze świeżych kwiatów i ziela oraz freshtinktura działają rozkurczowo, żółciopędnie, moczopędnie, przeciwzapalnie, ochronnie na miąższ wątroby, przeciwalergicznie, zmniejszają stężenie cholesterolu i trójglicerydów we krwi, obniżają poziom cukru w osoczu krwi, ogólnie tonizująco, hamująco na rozwój grzybów w przewodzie pokarmowym, przeciwwzdęciowo i przeciwfermentacyjnie (w jelitach). Przetwory ze świeżych surowców pobudzają naskórnikowanie i ziarninowanie, wyrównują kolor skóry, likwidują przebarwienia, hamują stany zapalne, zmniejszają nadmierne rogowacenie mieszków włosowych, ponadto wpływają antyseptycznie na skórę. Wodne wyciągi ze świeżej cynii wpływają odżywczo i zmiękczająco na skórę, a zarazem uelastyczniająco. Obkurczają rozszerzone pory i naczynia krwionośne. Napar ze świeżych surowców usuwa stany zapalne spojówek i brzegów powiek, poprawia napięcie skóry wokół oczu, usuwa obrzęk skóry wokół oczu. Maceraty zmniejszają objawy alergii, sok z cynii usuwa objawy świądu, pieczenia i obrzęku w miejscu ukąszenia/użądlenia.
Sok z cynii i macerat z cynii polecam do zakraplania oczu w suchym nieżycie nosa i przy uzależnieniu od syntetycznych kropli do nosa (przeciwhistaminowych). Pobudza odnowę nabłonka, oczyszcza, nawilża, hamuje rozwój bakterii, wirusów i grzybów.
Wskazania: stany skurczowe układu pokarmowego, zaburzenia trawienne, niestrawność; stany zapalne żołądka i jelit; hiperlipidemia, hipercholesterolemia, hiperglikemia; cukrzyca; stłuszczenie wątroby, zastoje żółci, dyskinezy dróg żółciowych; zatrucia wątroby; niedoczynność trzustki zewnątrz- i wewnątrzwydzielnicza; wspomagająco przy nowotworach; wspomagająco przy infekcjach wirusowych, bakteryjnych i grzybiczych. Przewlekłe choroby skóry, zaburzenia przemiany materii, uogólnione zatrucia.
Zewnętrznie: stany zapalne spojówek, powiek, stany zmęczenia oczu (zakraplać przefiltrowany sok z liści lub okłady z maceratu/naparu); nieżyty nosa (sok, macerat), atopowe zapalenie skóry, wypryski, owrzodzenia, zaskórniki, trądzik, łuszczyca, stany zapalne gruczołów potowych i łojowych, trudno gojące się rany; stany zapalne odbytu (lewatywy, czopki), stany zapalne narządów płciowych (irygacje, nasiadówki, płukanki).
Cynia, sierpień 2018, Wolsztyn
Preparaty i dawkowanie:
1. Napar cyniowy – Infusum Zinniae 2-2,5%: 2,0-2,5 g surowca świeżego lub suchego na 100-120 ml wrzącej wody; pić 3 razy dziennie po 100 ml; do okładów, płukanek, przemywania, zakraplania. Można podawać dzieciom.
2. Macerat cyniowy – Maceratio Zinniae: świeży surowiec rozdrobnić, zalać wodą przegotowaną letnią, tak aby przykryła masę roślinną, odstawić pod przykryciem na 6-8 godzin, po czym przefiltrować, można odwirować w sokowirówce. Macerat pić po 30-50 ml, maksymalnie 100 ml 3-4 razy dziennie przez 7-10 dni. Kurację można wznawiać raz na 1-2 miesiące. Macerat można użyć do kosmetyków, lewatyw, okładów, płukanek, przemywania. Udział w kosmetykach 10-15%.
3. Freshtinktur Zinniae – świeże nalewka cyniowa: 100 g świeżych rozdrobnionych kwiatów lub ziela kwitnącego zalać 1000 ml alkoholu 40-60%, odstawić na minimum 7 dni w celu maceracji. Zażywać doustnie 2-3 razy dziennie po 5-10 ml; ponadto do przemywania, maści, kosmetyków (10-15% udział), po rozcieńczeniu do okładów.
4. Cyniowe krople do nosa – Guttae Zinniae pro nasi: wycisnąć sok z ziela cynii i wkraplać do nosa. Można również do soku dodać sól morską (0,9-1%) i (lub) 1 kroplę olejku majerankowego na każde 10 ml soku. Również do maceratu cyniowego można dodać sól morską (0,9-1%) lub od razu macerat przygotować na płynie Ringera lub Sterofundinie i zakraplać do nosa, a także stosować do nebulizacji (katary wirusowe, bakteryjne, alergiczne, zapalenie zatok).
5. Maść/pasta cyniowa – Unguentum/Pasta Zinniae: świeże liście rozcierać z masłem lub pastą cynkową (lub pastą cynkową z kwasem salicylowym – Pasta Lassari) na jednolitą masę. Udział masy roślinnej w maści/paście 10%. Można dla konserwacji dodać olejek herbaciany, majerankowy lub cedrowy (2 krople na każde 10 g maści/pasty). W przypadku trądziku do maści/kremu stosować podłoża żelowe lub cold-cream. Pasta cyniowa na paście Lassara świetnie leczy zmiany trądzikowe.
|
|
