Kwas mlekowy – Acidum lacticum w dawnej medycynie

Lubię kwas mlekowy, dlatego pomimo, że pisałem o nim: https://rozanski.li/?p=286, dodam jeszcze trochę informacji.

Kwas mlekowy, zwany po dawnemu mlecznym, w XIX wieku zdobył rozgłos i sławę w leczeniu gruźlicy. W latach 40 i 50 XX udowodniono, że kwas mlekowy hamuje rozwój prątków Kocha (Mycobacterium tuberculosis).

Od dawna wiedziano, że kwas mlekowy wspomaga procesy trawienia białek, wzmaga apetyt, korzystnie wpływa na mikroflorę symbiotyczną przewodu pokarmowego.

Jak podaje dr Fr. Penzoldt (1891 r.), “o sile działania na rozwój bakterii nic pewnego powiedzieć nie można. Pewnem jest, że roztwór 5% nie niszczy zarodników wąglika”.

Jednakże polecano kwas mlekowy przy biegunkach, także u dzieci, bowiem w roztworach wodnych dawał efekt ściągania śluzówek, hamowania wysięków i łagodzenia wzdęć oraz in. objawów nieżytu żołądka i jelit.

Istnieją stare doniesienia, że kwas mlekowy działa uspokajająco, a nawet nasennie, przy czym w II połowie XIX wieku kategorycznie odrzucono te rewelacje. Nie potwierdzono doświadczalnie, aby kwas mlekowy działał nasennie. |
Kwas mlekowy stężony znalazł za to zastosowanie w dermatologii do niszczenia skórnych zmian (lek żrący wobec nabłoniaków, brodawek, “wilka” itd.). Nawet przypisywano mu szczególną właściwość, że niszczy przede wszystkim chorą tkankę, oszczędzając tę zdrową. Oczywiście dzisiaj trudno uwierzyć w “inteligencję”, czy też wybiórczość kwasu mlekowego; kwas to kwas, przyżega wszystko co napotka na drodze, nie mniej jednak też go uważam za bardziej przyjazny w tym zakresie niż kwas solny, azotowy, czy siarkowy powszechnie wówczas używane.

Ciekawe jest wykorzystanie kwasu mlekowego w leczeniu gruźlicy, szczególnie krtani; sam dr Penzoldt uznał to zastosowanie jako słuszne i uzasadnione. Roztworem 20% kwasu mlekowego pędzlowano gruźlicze zmiany w krtani, przy czym czasem stężenie to zwiększano stopniowo. Podkreślano, że zabieg wymagał ze strony lekarza zręczności, zdecydowania i wytrwałości, czasem użycia kokainy, jako środka znieczulającego, aby zmniejszyć dolegliwości bólowe. Podjęto również próby wziewania roztworów kwasu mlekowego przy błonicy.

Doustnie, jako środek poprawiający trawienie, przeciwbiegunkowy, roztwory 2% – 5-20 łyżeczek od kawy na dobę, to prawidłowa dawka. Miejscowo do pędzlowania przy owrzodzeniach gruźliczych roztwory 20%, czasem zwiększano koncentrację do 30-40%. Zmiany skórne najlepiej 60-80% kwasem traktować kilka razy dziennie.

Dr Fr. Oesterlen (1861 r.) kwas mlekowy (Acidum lactis, Milchsäure) uważa za naturalny składnik soku żołądkowego (obok kwasu solnego), podobnie zresztą jak dr Penzoldt, ponadto metabolit mięśni. Występuje w kwaśnym mleku i przetworach mlecznych.  Także zaleca kwas mlekowy przy zaburzeniach trawiennych, wreszcie w leczeniu kamicy moczowej.

Dr B. A. Oks (1907-1910) opisał Acidum lacticum jako lek doustny przeciwgnilny, po 0,25-1 g lub po 5-20 kropli na wodzie ocukrzonej; do 20 g dobowo. Zewnętrznie 20-80% roztwory do smarowania gruźliczych owrzodzeń, szczególnie krtani i grzybowych granulacji. Przy dyfterycie i krupie do wdychania (15 kropli na 15-30 g wody); do płukania jamy ustnej, gardła, pochwy, opłukiwania narządów płciowych przy zakażeniach bakteryjnych i grzybiczych, stanach zapalnych, roztwory 1-2%, albo 1:100, 1:150 wody. Dla wyjaśnienia podam, że krup, czyli dławiec to postać błonicy, objawiająca się atakami duszności wskutek zwężenia szpary głośni.

Dr. R. Leszczyński (1930) podał, że kwas mlekowy niszczy komórki nowotworowe (epithelioma) i tkankę gruźliczą. Rozmiękcza wytwory rogowe. Przeciw brodawkom polecił: Rp.: Acidi lactici 0,5, Acidi salicylici 0,5, Collodii 4,0. D.S. Zewnętrznie. Smarować.

Kwas mlekowy – Acidum lacticum CH3-CH-OH-COOH, czyli kwas alfa-hydroksypropionowy występuje w postaci lewo- (L-), prawoskrętnej (D-) i mieszanej (racemiczny). Otrzymywany jest syntetycznie lub naturalnie na drodze fermentacji. Czysty kwas mlekowy jest bezbarwną gęstą cieczą, surowy przybiera barwę brązową, czarną lub brunatną o specyficznym zapachu. Do bakterii wytwarzających kwas mlekowy należy m.in. Lactobacillus delbrückii. W przemyśle spożywczym i paszowym służy jako zakwaszacz.

Kwas mlekowy jest alternatywą dla kwasu octowego. Nadaje się do pielęgnowania skóry i włosów (zakwaszania), szczególnie przy skłonnościach do łojotoku, ropni oraz grzybic. Roztwory 0,5-1% stosować do przemywania skóry i płukania włosów. Nie pozostawia zapachu, w przeciwieństwie do octu. Zmiękcza włosy i naskórek, ogranicza powstawanie łupieżu i zaskórników.

Dawniej, aby przedłużyć trwałość mięsa, płukano je w roztworach kwasu mlekowego (1-1,25%). Kwas mlekowy zakwaszał je, nadawał lekką twardość i opóźniał autolizę (rozkład enzymatyczny). Nie była to praktyka w żaden sposób szkodliwa dla konsumenta i bardzo przyjazna naszemu zdrowiu, w przeciwieństwie do obecnie stosowanych metod.

Kwas mlekowy jest cztery razy skuteczniejszy w hamowaniu Bacillus coagulans, niż kwas cytrynowy, octowy, jabłkowy, czy propionowy (Rice i Pederson, 1954). Jest inhibitorem wobec Mycobacterium tuberculosis, co potwierdzono doświadczalnie w 1950 r. (Dubos). Roztwory 1,5-2% hamują rozwój Salmonella sp., Pseudomonas sp. i Escherichia coli.