Alchemilla vulgaris L. – przywrotnik

Przywrotnik – Alchemilla (Rosaceae), niem. Frauenmantel, ang. Lady`s mantle – należy do ziół garbnikowych. W Polsce jest dostępne suche ziele – Herba Alchemillae, z którego sporządza się napar, odwar lub nalewkę.  Jest w Farmakopei Brytyjskiej 2000 oraz w Farmakopei Europejskiej 5. Farmakopea Polska VI nie obejmuje przywrotnika. Dobrej jakości ziele zawiera ponad 7,5% garbników. W przywrotniku znajdują się głównie elagotaniny. Spośród flawonoidów (2-2,5%) najwięcej jest kwercetyny w formie glikozydu.

Alchemilla, Szwajcaria, lipiec 2008 r.

Garbniki w przywrotniku 7-8% (PhEur. przynajmniej 6%): ellagotaniny, agrimonina (agrimoniin) – 3,5-3,8%, lewigatyna (Laevigatin F) 0,9% pedunkulagina (pedunculagin) 1,2%.

Działanie: ściągające, przeciwkrwotoczne, przeciwbiegunkowe, przeciwzapalne, antyseptyczne, przeciwbakteryjne, rozkurczowe, przeciwwysiękowe.

Wskazania: stany zapalne skóry i błon śluzowych (okłady, płukanki, przemywanie), biegunka, nieżyt żołądka i jelit, stany zapalne przewodu pokarmowego. Na skórę przy trądziku, łojotoku, trudno gojących się ranach, przetłuszczających się włosach. Hemoroidy (doustnie i lewatywy). Świąd odbytu i pochwy (lewatywy, irygacje, nasiadówki, czopki, globulki z ekstraktem). Upławy, infekcje dróg rodnych (globulki z ekstraktem, irygacje). Stany zapalne gardła i jamy ustnej, dziąseł (płukanki, picie odwaru małymi porcjami). Napar lub odwar z 1-2 łyżek ziela na 220 ml wody pić kilka razy dziennie po 100 ml (przy chorobach przewodu pokarmowego). W leczeniu nieżytu przewodu pokarmowego obowiązuje zasada: często, w małych porcjach, co 2-3 godziny po 100 ml. Wyciągi alkoholowe (nalewka 1:3) nadają się raczej do pędzlowania wyprysków, liszajów, owrzodzeń, aftów, opryszczki, nadżerek na błonach śluzowych, a po rozcieńczeniu wodą przegotowaną – do przemywania, okładów i płukanek. Odwar – do irygacji, płukanek, lewatyw, okładów na rany i nasiadówek, ponadto doustnie, podobnie jak napar.

Przywrotnik – Alchemilla, Alpy, Szwajcaria, lipiec 2008 r.

Alchemilla vulgaris L. to gatunek zbiorowy, w którym wyróżnia się Alchemilla xanthochlora Rothm., Alchemilla monticola Opiz. Do tych samych celów leczniczych używany jest gatunek zbiorowy Alchemilla glabra obejmujący obecnie Alchemilla glabra Neygenf i Alchemilla impexa Buser. Te same właściwości lecznicze posiadają również inne gatunki: Alchemilla fissa Günther et Schummel, Alchemilla incisa Buser, zbiorowy gatunek Alchemilla hybrida (A. hybrida L. i A. flabellata Buser), zbiorowy gatunek Alchemilla decumbens (A. decumbens Buser, A. demissa Buser), Alchemilla splendens H. Christ, Alchemilla coriacea Buser., ponadto gatunki górskie: Alchemilla alpina L. (zbiorowy A. alpina L. , A. saxatilis Buser, A. pentaphyllea L.), zbiorowy gatunek Alchemilla conjuncta Bab.