Floroterapia, 23 maja 2015 roku, godzina 13:00 – wykłady i zajęcia terenowe – zapraszamy, aula PWSZ, ul. K. Wielkiego, przy rynku w Krośnie; potem wyjście w dolinę rzeki Wisłok w celu praktycznego poznania i omówienia kwiatów.

Kwiaty – Flores zawsze miały wielkie znaczenie w życiu człowieka, zarówno w chwilach szczęścia jak i smutku. Stanowią nieodzowny składnik ogrodów i parków, które służą człowiekowi do wypoczynku i oderwania się od codziennych trosk. Kwiat w wielu kulturach i religiach to symbol przemijania, ulotności życia, krótkiej egzystencji, szybko bowiem w naturze obumierają, wydając po sobie owoc.

Człowiek zrodzony z niewiasty ma krótkie i bolesne życie,
wyrasta i więdnie jak kwiat, przemija jak cień chwilowy;

(Księga Hioba 14:1, 2)

Dni człowieka są jak trawa; kwitnie jak kwiat na polu:
ledwie muśnie go wiatr, a już go nie ma, i miejsce, gdzie był, już go nie poznaje.

(Biblia Tysiąclecia, Księga Psalmów 103:15, 16)

Wielu ludzi wyobraża sobie raj jako ogród pełen kwiatów, owoców i światła, w którym panuje szczęście, sprawiedliwość i dobro.

A przekazujcie dobre nowiny tym, którzy wierzą i spełniają dobre uczynki, albowiem dla nich są ogrody, poniżej których płyną potoki. Kiedy będą otrzymywać nieco z owoców tych ogrodów, zawsze powiadać będą: „Oto jest, co było nam dane przedtem”; otrzymają dary podobne do siebie. W ogrodach tych mieć będą czystych małżonków i tam będą mieszkać. (Święty Koran, 2, cz. I: 26).

”Wejdźcie do Ogrodu, wy i wasze żony, uszanowani i szczęśliwi”. Zostaną im podane złote talerze i kielichy, a w nich będzie wszystko, czego zapragnie dusza i czym radują się oczy. Tutaj zamieszkacie na wieki.”Oto Ogród, którego zostaliście uczynieni dziedzicami z powodu tego, co czyniliście. ”W nim są dla was owoce w obfitości, z których będziecie spożywać”.(Święty Koran 43: 71-74).

Kwiaty to nie tylko symbole i oznaki kultu religijnego oraz uroczystości etnicznych. Stanowią dla wielu ludzi pokarm (np. kwiat lotosu, ogórecznika, nasturcji, kalafior, brokuł) i środek leczniczy. Kwiaty rozmaitych roślin zawsze były i są obecne w farmakopeach wszystkich krajów. Są również źródłem esencji zapachowych i barwników.

Floroterapia jest wyspecjalizowanym działem fitoterapii, zajmującym się leczeniem chorób za pomocą preparatów sporządzonych z kwiatów roślin nagonasiennych i okrytozalążkowych. Przedmiotem zainteresowania floroterapii są:
– przygotowanie preparatów kwiatowych,
– sposób podania i dawkowanie środków floroterapeutycznych,
– zakres stosowania określonych kwiatów w leczeniu chorób.

Podobnie wyspecjalizowanym działem fitoterapii jest gemmoterapia, czyli leczenie chorób za pomocą pączków (gemmae), którego namiastkę mogli poznać wszyscy zainteresowani na warsztatach i wykładach zorganizowanych 18 kwietnia 2015 roku w Krośnie.

Niekiedy floroterapia wykracza poza standardowe metody fitoterapii i polega na wykorzystaniu żywych określonych kwiatów lub konkretnych zbiorowisk roślin kwitnących (specjalnie zaprojektowane ogrody lecznicze) w oddziaływaniu na psychikę i gospodarkę energetyczną chorego człowieka w celu przywrócenia równowagi środowiska wewnętrznego ustroju, czyli homeostazy i harmonii psychicznej. Dobre rezultaty przynosi skojarzenie stosowania doustnego (także pozajelitowego) preparatów kwiatowych i zewnętrznego oddziaływania żywymi kwiatami na organizm człowieka chorego. Floroterapia ma zastosowanie również w fitoterapii weterynaryjnej.

Do floroterapii zaliczana jest niekiedy oryginalna terapia kwiatowa dra Edwarda Bach’a. Edward Bach (1886-1936) opracowywał ją od 1930 r. sugerując się niektórymi koncepcjami i hipotezami twórcy homeopatii – Samuel’a Hahnemann’a (1755-1843). Zdaniem dra Bacha choroba jest wynikiem konfliktu między duszą i umysłem. Materialistyczne metody leczenia chorób są niewłaściwe i nie przyniosą w gruncie rzeczy wyleczenia. Pokonanie choroby jest możliwe poprzez uduchowienie i wysiłek psychiczny pacjenta. Istotną sprawę jest usunięcie strachu, paniki i załamania psychicznego chorego. Zdrowie to istnienie w równowadze. Natura ludzka dąży do harmonii, czyli przywrócenia równowagi. Zaburzenie równowagi na poziomie cielesnym (choroba) jest poprzedzone psychicznym zaburzeniem równowagi. Załamanie psychiczne, pesymistyczne spojrzenie na siebie (swoja sytuację) i otoczenie, krytykanctwo, stres, lęk, depresja, zrezygnowanie, poczucie bezsilności – prowadzą do psychiczno-duchowych konfliktów, nieporozumień wewnętrznych i sprzyjają rozwojowi choroby. Zagłuszeniu ulegają wówczas: synchronizacja i kontakt z własną intuicją psychiczną, z głosem wewnętrznym, z mechanizmami samoobrony i odnowy. Celem terapii Bach’a jest wznowienie tej korelacji i synchronizmu, homeostazy i przywrócenie równowagi psychicznej, a zarazem energetycznej. Terapia kwiatowa dra Bach’a generuje bodźce informacyjne na poziomie uczuć i decyzji. Esencja kwiatowa umożliwia rozpoznanie interakcji i powrót harmonii psychicznej; uwalnia zablokowaną energię niezbędną do uzdrowienia. Według dra Bacha „kwiaty leczą przez duszę”. Kwiaty posiadają pozytywną energię, która może przekierować lub zneutralizować energię negatywną. Prozdrowotną energię z kwiatów zawiera rosa, którą można zbierać, a następnie stabilizować i rozcieńczać brandy. Promienie słoneczne padające na kwiaty pokryte rosą powodują transmisję energii witalnej do wody w kropelkach rosy. Jest tu więc ważne podobieństwo do zasad głoszonych przez Hahnemann’a. W homeopatii proces wielokrotnego rozcieńczania danej substancji w ośrodku (rozpuszczalniku) z następującym po nim wstrząsaniem zwiększa skuteczność działania owej substancji. Proces ten uwalnia energię zawartą w substancji wyjściowej i umożliwia jej przepływ do rozpuszczalnika. Początkowo dr Bach zbierał rosę z kwiatów rozkwitających na stanowiskach słonecznych. Była to naturalna esencja kwiatowa, którą potem rozcieńczał mieszaniną wody i alkoholu, przy czym zawartość etanolu nie przekraczała 50%. Ta pierwotna metoda otrzymywania preparatów kwiatowych nie była wystarczająca do wzrastającej liczby pacjentów. Dlatego Edward Bach zaczął po pewnym czasie wystawiać na działanie słońca kwiaty zanurzone w wodzie źródlanej, w przezroczystych słojach. W końcu doszedł do wniosku, że skuteczne są także esencje otrzymane w trakcie gotowania kwiatów w wodzie źródlanej, a następni ich konserwowanie alkoholem i rozcieńczanie przed zażyciem. Osobiście nie podzielam zdania, że promienie słoneczne mogą być zastąpione przez podgrzewanie ogniem w procesie transmisji energii witalnej kwiatów do wody. W Wielkiej Brytanii istnieje Dr Edward Bach Centre (Mount Vernon, Oxfordshire) – ośrodek szkoleniowy i terapeutyczny, propagujący metodę leczenia dra Bach’a. W niektórych krajach (Szwajcaria, Niemcy. Austria) znaleźć można wielu lekarzy medycyny oficjalnej, którzy jednocześnie są zwolennikami oryginalnej terapii kwiatowej. Esencje kwiatowe Bach’a są produkowane i sprzedawane w specjalistycznych placówkach medycyny naturalnej (alternatywnej), zagranicznych drogeriach i aptekach. Esencje kwiatowe Bacha w powszechnym użyciu to 38 specjalnie przygotowanych ekstraktów kwiatowych z dziko rosnących roślin zielnych, krzewów i drzew.

Do stosowania esencji kwiatowych nie jest wymagana żadna wiedza naukowa. Kto chce odnieść jak największy pożytek z owego boskiego daru, musi pozostać czysty w swojej pierwotności, wolny od teorii i rozważań naukowych – ponieważ w naturze wszystko jest proste. (E. Bach: Thyself Heal 1931 r.).

Floroterapia właściwa posługuje się preparatami przygotowanymi ze świeżych, mrożonych lub suchych kwiatów. Preparaty kwiatowe dla floroterapii właściwej są przygotowywane wg zasad ogólnie przyjętych w farmacji galenowej i podawane zgodnie z prawidłami oficjalnej fitofarmakologii. Leki z kwiatów allopatyczne to środki przeciwne do objawów choroby wg założenia contraria contraribus curantur (przeciwne leczy się przeciwnym), przyjętego w medycynie oficjalnej. Jest to przeciwwstawne do założenia homeopatii, wg którego należy podawać bardzo małe dawki środków działających podobnie do występujących objawów choroby: similia similibus curantur (podobne leczy się podobnym). Allopatyczne leki kwiatowe wpływają na organizm przez oddziaływanie na swoiste miejsca receptorowe, znajdujące się na powierzchni komórek. Jest to teoria Paul’a Ehrlich’a (1854-1915), wg której substancja chemiczna może wywrzeć swoje działanie farmakologiczne dopiero po połączeniu się z określonym miejscem żywej materii. Na teorii Ehrlich’a oparty jest sens działania leków oficjalnych we współczesnej medycynie. Nie ma w niej mowy o gospodarce i równowadze energetycznej, sile witalnej lub innym niematerialistycznym oddziaływaniem leków na organizm. Zatem wcześniej omówione leki kwiatowe dra Bacha nie podlegają tym zasadom i nie będą uznane za wartościowe w obecnej medycynie akademickiej. Nie powinny być nawet badane wg metod aktualnie przyjętych w nauce, bowiem podlegają one innym prawom (być może jeszcze nie poznanym) i ideom.

Kwiat to organ roślinny wyróżniający się spośród innych barwą, zapachem i kształtem. Pełni rolę powabni. Zwraca więc na siebie uwagę. U większości ludzi wywołuje przyjemne doznania psychiczne, oddziałując na zmysł wzroku i powonienia.

Kwiat jest przekształconym skróconym pędem, służącym do wytwarzania gamet i przystosowanym do odbywania procesu płciowego, w wyniku którego powstaje nasienie i owoc. Uczeni przez szereg wieków nie utożsamiali płciowości roślin z kwiatami. To, że owoc powstaje z kwiatu, a właściwie ze środkowej jego części – słupka, szeroko opisywano. W wiekach średnich mówiono wprawdzie o roślinach żeńskich i męskich, stosowano jednak te nazwy zupełnie dowolnie, sugerując się budową morfologiczną i skojarzeniami. Po raz pierwszy dowiódł słuszności poglądu istnienia płci u roślin botanik niemiecki, profesor i dyrektor Ogrodu Botanicznego w Tybindze R.J. Camerarius (1665-1721), a praca jego o płci roślin: „De sexu plantarum epistola” z 1694 r. uważana jest za klasyczną.

Typowy kwiat osadzony jest zwykle na cienkiej łodyżce zwanej szypułką, która u góry rozszerza się w tzw. dno kwiatowe. Liść, z którego pachwiny wyrasta kwiat, nazywa się przysadką lub przykwiatkiem. Czasem szypułka jest bardzo krótka lub nie występuje wcale i wtedy kwiat jest siedzący. W skład typowego kwiatu wchodzą: działki kielicha (kielich), płatki korony (korona), pręciki (pręcikowie) i słupki (słupkowie). Okwiat, czyli okrywa kwiatowa stanowi osłonę dla pręcikowia i słupkowia. Złożony jest z kielicha (działki kielicha) i korony (płatki korony).

Podczas zbioru i przetwarzania kwiatów spotkamy się z kwiatami pojedynczymi oraz z kwiatostanami. Kwiatostany (Inflorescentia) to zespoły kwiatów, dzielimy na groniaste i wierzchotkowe.
Do kwiatostanów groniastych należą: grono (np. rzepak, łubin, porzeczka), kłos (np. babka, zboża, szarłat), baldachogrono (np. grusza), baldach (np. barszcz, wiśnia, podagrycznik), główka (np. koniczyna) i koszyczek (np. rumianek, arnika, złocień).
Wśród kwiatostanów wierzchotkowych wyróżniamy wierzchotkę jednoramienną (np. niezapominajka, żywokost), dwuramienną (np. rogownica) i wieloramienną (np. wilczomlecz).

Zbiór kwiatów przeprowadza się prawie wyłącznie ręcznie, rzadziej za pomocą łopatkowych grzebieni. Większe kwiatostany, np. nawłoci, bzu czarnego, czeremchy, należy obcinać sekatorem, nożycami lub nożem. Dla otrzymania surowca otartego, np. kwiatu bzu czarnego, kaliny, jarzębiny, podagrycznika, wiązówki, nie należy osmykiwać kwiatów świeżych, ponieważ przy tym poszczególne kwiaty gniotą się niszczą i przy suszeniu ciemnieją. Kwiat otarty otrzymuje się przez osmykiwanie kwiatów z kwiatostanu wysuszonego. Proces ten można przyspieszyć przez ocieranie kwiatostanów suchych o sita. Do floroterapii najwartościowsze są kwiaty z pyłkiem, dlatego nie wolno pyłku odsiewać. Podczas odsiewania pyłku traci się również włoski gruczołowe bogate w olejki lotne.

Zerwane kwiaty trzeba składać luźno do koszyczków lub torby papierowej, w niezbyt grubych warstwach. Nie wolno kwiatów ugniatać i gromadzić w workach foliowych. Suszenie kwiatów powinno odbywać się w ciemnym miejscu, w przewiewie, w temp. nie wyższej niż 40 stopni C. Kwiaty suche trzeba przechowywać w szczelnych słojach. Świeży materiał można zaraz po zebraniu zamrozić w pojemnikach i stosować do wyrobu preparatów w późniejszym okresie, np. zimowym. Świeże kwiaty niektórych ziół poddawane są ekstrakcji różnymi rozpuszczalnikami, np. wodą, gliceryną, alkoholem etylowym, eterem, octanem etylu, olejem roślinnym, tranem, octem – wszystko zależy od składu chemicznego i przeznaczenia leczniczego surowca.

Zapraszamy na zajęcia terenowe (warsztaty) i wykłady z zakresu Floroterapii – kwiaty w kosmetyce i terapii oraz profilaktyce chorób, kwiaty jadalne i trujące, esencje kwiatowe dra Edwarda Bacha.

Odbędą się one w auli Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. S. Pigonia w Krośnie, przy ul. Kazimierza Wielkiego (Rynek).

Program:

13:00-14:35 wykłady:

13:00-13:30 – wykład pt. Rośliny kwiatowe chronione doliny rzeki Wisłok – dr n. biol. Dominik Wróbel.

13:30-14:15 – wykład pt. Floroterapia – kwiaty w żywności, kosmetyce i lecznictwie – dr n. biol. Henryk Różański.

14:15-14:35 – wykład pt. Esencje kwiatowe dra Edwarda Bacha – dr inż. Janusz Kilar.

14:40 ∼ ok. 16:40 – zajęcia terenowe:

14:40∼16:40– wyjście w teren, warsztaty terenowe w Dolinie rzeki Wisłok w Krośnie –> w kierunki Krościenka – omówienie właściwości botanicznych, farmakologicznych, bromatologicznych/dietetycznych i toksykologicznych napotkanych pod drodze kwitnących roślin. Prowadzący: dr n. biol. Henryk Różański, dr n. biol. Dominik Wróbel & dr inż. Janusz Kilar.

Udział w wykładach i warsztatach bezpłatny.

Przedsięwzięcie zorganizowane przez Polskie Towarzystwo Zielarzy i Fitoterapeutów oraz Państwową Wyższą Szkołę Zawodową w Krośnie.

Od kilku lat w czasopiśmie Porady na zdrowie (redaktor naczelny mgr Krzysztof Kamiński) ukazują się cyklicznie moje artykuły z zakresu floroterapii. Osoby zainteresowane zapraszam do czytania artykułów drukowanych: http://www.poradynazdrowie.manpol.pl