Floroglucyna (ang. phloroglucine; phloroglucinol) należy do trójhydroksybenzenów, czyli fenoli trójwodorotlenowych C6H3(OH)3. Fenol trójwodorotlenowy występuje w trzech odmianach izomerycznych: pirogalol, floroglucyna i hydroksyhydrochinon. Floroglucyna to symetryczny trójhydroksybenzen (1,3,5-trihydroksybenzen; 1,3,5-C6H3(OH)3).
Rośliny lecznicze wytwarzają metabolity pochodne floroglucyny. Rzadko występują pochodne floroglucyny jako związki jednopierścieniowe, np. aspidinol = aspidynol w paprociach z rodzaju narecznica = nerecznica (dawniej paprotnik) – Aspidium (Dryopteris) i zachyłka – Gymnocarpium (Phegopteris). Metabolitem wtórnym narecznicy – Dryopteris o typie floroglucynowym i o dwóch pierścieniach jest flawaspidyna i albaspidyna. Najbardziej rozpowszechnione są pochodne floroglucyny 4 i więcej pierścieniowe.
Butyrylofloroglucynol, aspidynol (2-methylphloroglucinol), kwas acylofilicynowy, albaspidyna i kwas filicynowy to metabolity wtórne pochodne floroglucyny występujące w narecznicach – Dryopteris.
Rhizoma Filicis maris, czyli kłącze narecznicy samczej (ang. Male Fern) dzięki zawartości pochodnych floroglucyny wywiera wpływ przeciwpasożytniczy, szczególnie wobec płazińców (motylice, tasiemce). Metabolity floroglucynowe powodują porażenie układu nerwowego i skurcze mięśni parazytów. Po godzinie od podania preparatu z kłączy Dryopteris filix mas (L.) Schott stosowano doustny środek przeczyszczający, najlepiej solny. Nie używano do przeczyszczenia leków olejowych, aby uniknąć resorpcji pochodnych floroglucyny z jelit do krwi (wywołują zatrucie).
Podobne właściwości lecznicze posiada kłącze narecznicy szerokolistnej – Dryopteris austriaca (Jacq.) Woy., zachyłki trójkątnej – Phegopteris dryopteris (L.) Fee, narecznicy krótkoostnej – Dryopteris spinulosa Watt. oraz narecznicy grzebieniastej – Dryopteris cristata (L.) Gray. Kłącza wymienionych paproci po sproszkowaniu stosowano w dawce 6 g, niekiedy mieszano z powidełkami. W użyciu były też ekstrakty płynne i gęste z kłączy oraz pigułki.
Właściwości przeciwrobacze (antyparazytyczne) posiadają też inne surowce floroglucynowe:
1. Kwiat krasawy żeński – Flos Koso (Kusso) = Flos Brayerae (Hageniae) – doustnie 20-25 g, w dwóch lub trzech porcjach co pół godziny; po godzinie od ostatniej dawki podawano środek przeczyszczający; pochodzi z Hagenia abyssinica Gmelin = Brayera anthelmintica Kunth, z rodziny Rosaceae. Składniki czynne: kosyna (=kussyna), kosotoksyna, protokosyna.
Hagenia, czyli Koso (na ilustracji u góry, z prawej strony); źródło obrazka: http://www.peter-hug.ch/lexikon/
2. Kamala – Glandula Rottlerae; są to włoski gruczołowe owoców Mallotus philippinensis (Lamarck) Müller z Argowii (Aargau), z rodziny Euphorbiaceae; dawka Kamala pulvis 8-12 g, w dwóch lub trzech porcjach co 1/2 godziny, najlepiej z winem, bez późniejszego użycia środka przeczyszczającego. Składniki czynne: żywica ok. 80% zawierająca rotlerynę (rottleryna).
Prof. Horst Rimpler (1999 r.) z Instytutu Biologii Farmaceutycznej Uniwersytetu w Freiburgu do surowców acylofloroglucynowych zaliczył Lupuli Strobuli, czyli szyszki chmielowe (Hopfenzapfen; Hop Strobiole) z Humulus lupulus Linne (rodzina Cannabinaceae) oraz Hyperici Herba (Hypericum perforatum L., rodzina Hypericaceae), czyli ziele dziurawca (Johanniskraut).
źródło obrazka: http://www.pharmazie.uni-mainz.de
Szyszki chmielu, jak i same gruczoły chmielowe (lupulina) zawierają acylofloroglucyny: lupulon, humulon, colupulon, cohumulon, adhumulon, adlupulon, posthumulon, prehumulon, prelupulon, postlupulon. Działanie: uspokajające, rozkurczowe, pobudzające wydzielanie soków trawiennych, żółciopędne, przeciwdrobnoustrojowe, przeciwstresowe, poprawiające sen, estrogenne. Hamuje rozwój bakterii i grzybów.
W zielu dziurawca zawarta jest hiperforyna i adhiperforyna o budowie acylofloroglucynowej. Hiperforyna posiada właściwości fitoncydów (przeciwdrobnoustrojowe) i przeciwdepresyjne. Hamuje rozwój niektórych nowotworów. Wyciąg z ziela dziurawca zawiera inhibitory monoaminoksydazy i katecholo-O-metylotransferazy. Składniki flawonoidowe, floroglucynowe i naftodiantronowe dziurawca hamują zwrotne wchłanianie (inhibicja synaptycznego wychwytu zwrotnego) serotoniny (5-hydroksytryptaminy), noradrenaliny i dopaminy, ponadto zwrotne wchłanianie kwasu gamma-aminomasłowego (działanie przeciwlękowe) i glutaminianu. Poprawiają samopoczucie i ułatwiają proces wypoczynku psychicznego. Dlatego dziurawiec znalazł zastosowanie w leczeniu depresji. Hiperforyna indukuje enzymy: cytochrom P450, CYP3A4 i CYP2C9, poprzez wiązanie się z Pregnane X Receptor (PXR).
Hiperforyna (hyperforin); źródło obrazka: http://www.phytopurify.com
Najnowsze komentarze