Zioła podczas wędrówki, część I

Ostatnie wolne dni spędziłem bardzo pracowicie. Zbierałe ziółka, robiłem z nich rozmaite preparaty galenowe. Udało mi się nawet wyjechać do Frankfurtu nad Odrą na zakupy, a także do Szczecina i Gorzowa Wielkopolskiego. Oczywiście po drodze napotkałem rośliny lecznicze.

Echium vulgare Linne – zmijowiec, 23 maj 2008 r., Szczecin

Żmijowiec zwyczajny – Echium vulgare L. podczas kwitnienia zwraca na siebie uwagę. Należy do tej samej rodziny co żywokost, ogórecznik, miodunka, farbownik czy niezapominajka, czyli rodziny szorstkolistnych – Boraginaceae. Lecznicze jest ziele podczas kwitnienia, obfitujące w allantoine, alkaloidy (cynoglosyna, kosolicyna, konsolidyna, echiina), saponiny, krzemionkę, fitosterole, olejek eteryczny, cholinę, garbniki (ok. 8-12%) i śluzy. Dawniej w użyciu był również korzeń żmijowca – Radix Echii (Buglossi agrestis). Stosowano go na ukąszenia i ugryzienia. Ponadto ziele do odstraszania gryzoni. Na skórę działa podobnie jak żywokost: przyśpiesza gojenie ran, zmiękcza naskórek, udrażnia przewody łojowe, zapobiega powstawaniu zaskórników, podnosi elastyczność skóry. Świetny do pielęgnowania cery trądzikowej. Regenerująco i osłaniająco działa na błony śluzowe. Po podaniu doustnym wywiera wpływ przeciwbólowy, rozkurczowy, przeciwkaszlowy, uspokajający, a nawet rozluźniający psychicznie. Przedawkowany może wywoływać oszołomienie i senność. Doskonały do robienia okładów (świeże pogniecone ziele, macerat ze świeżego ziela, napar, odwar z korzenia lub ziela) na trudno gojące się rany, odleżyny, oparzenia, wypryski, liszaje, stłuczenia, opuchnięte stawy. Napar lub odwar z ziela albo korzenia (1 łyżka na 220 ml wody) można pić 3-4 razy dziennie po 100-150 ml. Przy kaszlu małe dawki, ale często.

Echium vulgare – żmijowiec, 23 maj 2008 r., Szczecin

Kasztanowiec zwyczajny – Aesculus hippocastanum Linne i kasztanowiec czerwony (różowy) – Aesculus rubicunda Loisel (Aesculus carnea Hayne) kwitną w maju. W tym okresie zbierane są kwiaty, a właściwie kwiatostany – Flos seu Inflorescentia Aesculi (Hippocastani) i liście. Liście są bogate w katechiny i fitochinony (witamina K), ponadto kumaryny i flawonoidy (kwercetyna). Wzmacniają i uszczelniają ścianki naczyń krwionośnych. Liście należy suszyć w ciemności i po zmieleniu przechowywać w szczelnych słojach w ciemnym miejscu. Sproszkowane liście zażywać 2 razy dziennie po ½-1 łyżeczce na miodzie lub soku przy pękaniu naczyń krwionośnych, nadmiernych krwawieniach miesiączkowych, krwotokach z nosa, krwiomoczu (3 łyżeczki sproszkowanych liści dziennie) i hemoroidach. Liście kasztanowca zwiększają krzepliwość krwi, skracają czas krzepnięcia krwi. Świeże, zmielone liści kasztanowca można również wymieszać z miodem i zażywać doustnie: na każdą łyżeczkę zmielonych liści kasztanowca dać 1 łyżkę miodu i 1 łyżeczkę gliceryny, wymieszać. Płukanie włosów w naparze z liści kasztanowca usuwa łojotok, nadaje połysk i wzmacnia cebulki włosowe. Podobnie działa spirytus kasztanowy, sporządzony na liściach z kasztanowca, wcierany we włosy, po umyciu, podobnie jak woda pokrzywowa.

 

Kasztanowiec czerwony – Aesculus rubicunda (carnea), 23 maj 2008 r., Szczecin.

Wyciągi wodne i alkoholowe z kwiatów kasztanowca bogate są w kumaryny (frak syna, eskulina), flawonoidy (rutyna, kwercetyna), saponiny (escyna) oraz pro antocyjanidyny. Wzmacniają naczynia krwionośne, hamują stany zapalne, poprawiają krążenie krwi, działają moczopędnie i przeciwobrzękowo (przeciwwysiękowo). Stosowane przy plamicach naczyniowych, obrzękach, zapaleniu żył, chorobie wieńcowej, katarze przewlekłym, chorobach alergicznych. Syrop z kwiatów kasztanowca i napar z kwiatów osłodzony miodem działa wykrztuśnie. Z kwiatów można sporządzać napar (1 łyżka na 200 ml wrzącej wody), intrakt (100 g świeżych mielonych kwiatów na 500 g alkoholu gorącego 40-60%) i nalewkę z miodem (100 g świeżych lub suchych kwiatów na 300 g alkoholu 40-60%, po 7 dniach przefiltrować, dodać 200 g miodu akacjowego lub gryczanego, wymieszać). Przetwory z kwiatów i liści zalecam przy leczeniu trądziku różowatego, stanów zapalnych nerek i pęcherza moczowego, hemoroidach, zapaleniu naczyniówki i żylakach. Kwiat i kora kasztanowca w sprzedaży w sklepach zielarskich. W aptekach dostępny również intrakt.

Kasztanowiec zwyczajny – Aesculus hippocastanus L., 22 maj 2008 r., lasy w okolicach Promna (Pobiedziska)

Łopian większy – Arctium lappa L. to typowe zioło z grupy metabolicum i depurativum, czyli regulujące przemianę materii i odtruwające (czyszczące krew). Surowcem jest liść i korzeń – Folium et Radix Bardanae (Arctii lappae). Korzeń jest bardziej popularną w fitoterapii częścią łopianu niż liść. Liście zbiera się przed i w czasie kwitnienia. Korzeń jesienią i wiosną. Liście zawierają laktony seskwiterpenowe (arktiopikryna), olejek eteryczny, fitosterole, furany, garbniki i triterpeny. Wyciąg wodny i wodno-alkoholowy z liści łopianu obniża poziom glukozy we krwi. Działa moczopędnie. Dzięki zawartości fitoncydów hamuje wzrost i rozwój mikroorganizmów (bakterii). Hamuje stan zapalny bł

on śluzowych i skóry. Napar z liści łopianu: 1-2 łyżki na 220 ml wrzącej wody, odstawić na 30 minut, przecedzić. Dopełnić brakującą ilość wody, do objętości 1 szklanki. Pić 2 razy dziennie po 1 szklance. Ponadto do płukania włosów przy wypadaniu i łamliwości, do przemywania chorej skóry, płukania jamy ustnej, gardła i narządów płciowych przy stanach zapalnych, nadżerkach. Korzeń i sok z łopianu dostępny w sklepach zielarskich.

Bylica pospolita – Artemisia vulgaris L., 25 maj 2008 r. Zalasewo (Swarzędz)

Bylica pospolita – Artemisia vulgaris L. dostarcza ziele – Herba Artemisiae, zbierane przed i w czasie kwitnienia. Ja polecam obrywać liście i wierzchołki pędów bylicy pospolitej. Zawiera olejek eteryczny ok. 0,5%, gdzie dominują 1,8-cineol, tujon, linalol, kamfen, borneol; ponadto kumaryny, laktony seskwiterpenowe (psylostachyina, wulgarna), glikozydy flawonoidowe . Napar i intrakt (nalewka) z ziela bylicy pobudza wydzielanie żółci, soku żołądkowego, trzustkowego i jelitowego. Poprawia trawienie, usprawnia przyswajanie składników pokarmowych. Zalecane w leczeniu niestrawności (dyspepsja), niedokwaśności, w profilaktyce zastojów żółci i kamicy żółciowej. Pobudza i reguluje miesiączkowanie. Zmniejsza bóle miesiączkowe. Reguluje wypróżnienia. Nalewka znosi nerwice wegetatywne i lęki. Sok i mocny napar z ziela bylicy pospolitej stosowane na czczo, (na 2 godziny) przed podaniem środka przeczyszczającego, mogą przyczyniać się do wydalenia pasożytów przewodu pokarmowego. Nalewka zastosowana na skórę poprawia krążenie krwi, odkaża, hamuje stany zapalne i poprawia koloryt (zaróżowienie). Płukanie włosów w naparze poprawia ukrwienie cebulek i hamuje wydzielanie łoju, dlatego jest zalecane przy przetłuszczaniu i wypadaniu włosów. Nalewkę i intrakt z bylicy można dodawać do szamponu i stosować do mycia włosów (3-5%). Nalewką i naparem z bylicy przemywać skórę przy trądziku, łojotoku i wypryskach nieznanego pochodzenia.

Brzoza – Betula, 25 maj 2008 r., Zalasewo

Brzoza brodawkowata (Betula verrucosa) = brzoza zwisła (Betula pendula), a także brzoza omszona (Betula pubescens) należą do drzew leczniczych. Liście brzozy zawierają nawet 3% glikozydów flawonoidowych (kwercytryna, hiperozyd – 1-1,4%), trójterpeny (betulina, folientrol), saponiny sterydowe, olejek eteryczny z estrami salicylowymi, kwas askorbinowy (witamina C) 4-5%, garbniki katechinowe 8-9%, fitosterole. Najbardziej wartościowy jest liść brzozy zbierany od kwietnia do czerwca. Nie jest zły również liść lipcowy. Wodny wyciąg z liści działa moczopędnie i odtruwająco. Oczyszcza organizm z toksyn obcego pochodzenia oraz z metabolitów szkodliwych i zbędnych. Zapobiega powstawaniu kamicy moczowej. Uszczelnia i wzmacnia naczynia krwionośne. Zalecany przy obrzękach, infekcjach i zapaleniu układu moczowego, kamicy moczowej, reumatyzmie, artretyzmie , otyłości, zatruciach, przewlekłych chorobach skóry. Tradycyjnie polecany w leczeniu trądzików, łuszczycy i wyprysków (eczema). Z liści sporządzany jest napar i pity w ilości 2-3 szklanek dziennie. Środek całkowicie bezpieczny. Liść i sok z brzozy w sprzedaży w aptekach i sklepach zielarskich.

Capsella bursa-pastoris Linne, tasznik, 1 maj 2008 r., Krosno

Tasznik pospolity- Capsella bursa-pastoris L. jest mało obecnie używany w fitoterapii. Ziele zebrane w czasie kwitnienia szybko schnie. Ze świeżego ziela sporządza się macerat, nalewkę lub napar. Suche ziele może być zaparzane w mleku lub wodzie. Zawiera aminy i aminokwasy (tyrozyna, prolina, fenyloalanina, tyramina, dopamina, acetylocholina), saponiny, glukozynolaty (synigryna), flawonoidy (diosmina, rutyna, hesperydyna). W owocach są glikozydy nasercowe. Zimne wyciągi z ziela suchego i świeżego podnoszą ciśnienie krwi, pobudzają psychicznie. Działają przeciwkrwotocznie, wzmacniająco na naczynia krwionośne. Podnoszą napięcie mięśni szkieletowych. Mogą zwiększać wydolność fizyczną. Surowiec z dużym udziałem owoców wzmacnia serce i pobudza krążenie krwi. Nasila skurcze macicy i skurcze przewodów mlekowych w czasie laktacji. U mężczyzn tasznik może mieć wpływ na ejakulację, bowiem nasila skurcze nasieniowodów i gruczołów opuszkowo-cewkowych. Może też pogłębiać orgazm u mężczyzn. Napary są mniej wartościowe niż wyciągi wodno-alkoholowe i wodne na zimno. Dostępny w sklepach zielarskich (ziele).

Srebrnik, Potentilla anserina Linne, 25 maj 2008 r., Zalasewo (Swarzędz)

Pięciornik gęsi, czyli srebrnik (Potentilla anserina L.), jest bardzo wartościowym ziołem. Należy do rodziny Rosaceae, czyli różowatych. Surowcem jest całe ziele lub sam liść – Herba sive potius Herba Anserinae. Dostępny w sklepach zielarskich. Głównymi składnikami czynnymi srebrnika są elagotanoidy (ok. 10%), flawonole (kwercetyna, mirycetyna), fitosterole, pseudosaponiny (tormentozyd), goryczki, kumaryny, witaminy (cholina, kwas askorbinowy), śluzy.  Wodne wyciągi ze srebrnika hamują biegunki, nadmierną fermentację jelitową, stany zapalne błon śluzowych przewodu pokarmowego, dziąseł, gardła i skóry. Działają przeciwzapalnie, ściągająco, antyseptycznie. Zmniejszają obrzęk skóry i śluzówek przy stanach zapalnych. Działają także żółciopędnie. Napar i odwar z ziela (liście) zażywany jest przy biegunce, zaburzeniach trawiennych, bolesnym i nadmiernym krwawieniu miesiączkowym, nieżycie żołądka. Odwar nadaje się do lewatyw przy zapaleniu odbytu oraz irygacji przy zapalaniu pochwy, a także do nasiadówek przy zapaleniu warg sromowych. Okłady z odwaru na piersi, przy s

tanach zapalnych, na oczy przy zapaleniu spojówek i powiek oraz nadmiernym łzawieniu, do płukania dziąseł i gardła przy infekcjach i zapaleniu. Napar do przemywania skóry łojotokowej i z mokrymi wypryskami, do okładów na owrzodzenia i odleżyny. Napar lub odwar z 1-2 łyżek ziela (lub liści) można przyjmować doustnie 3-4 razy dziennie po 1 szklance.