Przetacznik perski – Veronica persica Poiret w ziołolecznictwie.

Przetacznik perski – Veronica persica Poiret = Veronica tournefortii Gmelin należy do rodziny trędownikowatych – Scrophulariaceae. Rośnie pospolicie na polach, ogrodach, nieużytkach, na łąkach śródleśnych i pastwiskach. Kwitnie od kwietnia do października. Kwiaty o 4 płatkach barwy niebieskiej. Pochodzi z Azji Mniejszej. W XIX wieku rozpowszechnił się po całej Europie. W Szwajcarii również pospolity (niem. Persischer Ehrenpreis, fr. Veronique de Perse, ital. Veronica comune, retorom. Veronica-giat).

Surowcem jest kwitnące ziele przetacznika perskiego – Herba Veronicae persicae, suszone w ciemnym pomieszczeniu. Jest to surowiec irydoidowy, wrażliwy na światło. Przechowywać w światłoszczelnych pojemnikach.

W zielu przetacznika perskiego znaleźć można katalpol (catalpol, 6-O-isovanilloyl catalpol), katalpozyd i aukubinę, ponadto izoakteozyd, akteozyd,  lawandulifoliozyd =lavandulifolioside veronikozyd, amfikozyd, verminozyd, verprozyd; flawonoidy (apiginin 7-O-neohesperidoside, hydroxy   flavone, kamepferol-7-O-B-D-glucopyranoside, metoxyflavone, quercetin  (3΄,  4΄,  5,  7-tetramethyl  ether)), fenolokwasy (kwas cynamonowy, benzoesowy), dulcytol.

Tabela zawartości aukubiny i katalpolu w róznych gatunkach przetacznika – Veronica, wg Gianina Crişan, Laurian Vlase, Georgeta  Balica, Dana  Muntean, Cristina Stefănescu, Ramona Păltinean, Mircea Tămaş, Sorin Leucuţa (FARMACIA, 2010, Vol. 58, 2 ).

 
ª  Iridoid  and  flavonoids  compounds Veronica;  Catalpol  (1),  quercetin  (3΄,  4΄,  5,  7-tetramethyl  ether)  (2),  quercetin  (3),
Metoxy   flavone   (4),  Kamepferol-7-O-B-D-  Gluco  pyranoside  (5),   Hydroxy   flavone   (6),  Apiginin   7-O-
neohesperidoside (7), 6-O-isovanilloyl catalpol (8).
F-Flavonoid; I- iridoid. Wg: Shahryar Saeidi Mehrvarz, Nosrat O. Mahmoodi, Roshanak Asadian, Gholamreza Bakhshi Khaniki (Australian Journal of Crop Science; 1(1):1-5(2008)).

Działanie lecznicze. Za sprawą obecności w surowcu irydoidów i kwasów fenolowych: rozkurczowe (spazmolityczne), ochronne na miąższ wątroby (w tym przeciwko mikotoksynom) – hepatoprotekcyjne; ochronne na komórki nerwowe – neuroprotekcyjne; przeciwzapalne, moczopędne (diuretyczne), przeciwbakteryjne.

Wskazania: zatrucia mikotoksynami, grzybami; uszkodzenie wątroby, stan zapalny wątroby, wirusowe zapalenie wątroby; stany skurczowe układu żółciowego, marskość i stłuszczenie wątroby (przetacznik łączyć z ostropestem, karczochem, kurkumą, choliną, inozytolem, betainą, witaminami z grupy B, z niezbędnymi nienasyconymi kwasami tłuszczowymi, zielem rzepiku); uszkodzenia układu nerwowego (łączyć z innymi ziołami neuroprotekcyjnymi, np. miłorzębem, widłakami, nachyłkiem, witanią), choroby reumatyczne (łączyć z hakoroślą, jesionem, wierzbą, gaultherią); osteoporoza (łączyć z ziołami krzemionkowymi i ranelinianem strontu, juką, hakoroślą, kozieradką, buzdygankiem, Cyanotis arachnoides), choroby alergiczne (łączyć z krwawnikiem, rokitnikiem, widłakiem, ruszczykiem). Stany zapalne spojówek i naczyniówki, zapalenie siatkówki (łączyć z ziołami bogatymi w antocyjany i flawonoidy). Stany zapalne narządów płciowych (łączyć z juką, hakoroślą, wierzbą, witanią, Sarsaparilla – Smilax).

Dawkowanie i preparaty:

1. Napar z przetacznika perskiego – Infusum Veronicae persicae: 2 łyżki ziela świeżego lub suchego zawsze rozdrobnionego zalać 1-2 szklankami wrzącej wody, parzyć pod przykryciem 30 minut, przecedzić. Pić 2 razy dziennie po 1 szklance naparu. Stosować też do przemywania schorzeń skórnych (stany zapalne), okładów na oczy i płukania narządów płciowych (infekcje, podrażnienie). Przy zapaleniu oskrzeli, płuc, gardła – 4 razy dziennie po 1/2 szklanki, najlepiej z dodatkiem propolisu i miodu. Przy gorączce łączyć z gaultheria, wiązówką, topolą, lipą, wrotyczem, jesionem i słodzić sokiem malinowym.

2. Intrakt przetacznikowy – Intractum Veronicae persicae: 1 część świeżego rozdrobnionego ziela zlać 5 częściami gorącego alkoholu 50-60%, macerować 7 dni, przefiltrować. przechowywać w ciemnym miejscu, szczelnie zamknięty. Zażywać po 5-10 ml 2 razy dziennie.

Można podawać dzieciom i kobietom w ciąży.

Patrz również przetacznik leśny Veronica officinalis L.: https://rozanski.li/?p=334