W dziele Handbuch der Heilmittellehre dra Fr. Oesterlen’a z 1861 r. znaleźć można opis zastosowania Spongia fluvitalis (Flussschwamm), czyli gąbki słodkowodnej. W tych czasach Spongia fluviatilis została zaliczona do Algae, czyli glonów. Nie wiedziano, że surowiec obejmował gąbki słodkowodne różnych gatunków.Wśród składników surowca autor wykazał pektyny, krzemionkę i jod. Po wtarciu w skórę wywiera wpływ podrażniający, rumieniotwórczy, rozgrzewający. W medycynie ludowej Rosji stosowana przy urazach, reumatyzmie. Doustnie przy skrofulozie. Przy wcieraniu sproszkowaną gąbkę mieszano z octem i olejem. Wykazuje działanie boddźcowe, drażniące, a dziś wiemy, że immunizujące za sprawą białek, jakie dostaja się do skóry wskutek mechanicznego uszkodzenia powłoki za sprawą igiełek krzemionkowych obecnych w surowcu. Białka te wywołują odczyn immunologiczny, jak po szczepionce lub laktoterapii, hemoterapii, albo proteinoterapii pozajelitowej. Po zastosowaniu wewnętrznym surowiec działa immunostymulująco i pobudza przemianę materii. Dr B.A. Oks (1910 r.) zaleca maść zewnetrznie 4,0 sproszkowanej gabki na 30 g tłuszczu.
Gąbki: A – nadecznik Spongilla lacustris, B – Spongilla fragilis Leidy, C – Carterius stepanowi W Dybowski, D – Ephydatia fluviatlis Vejdovsky, E – Meyenia mülleri Wierzejski; źródło obrazka Stańczykowska A.: Zwierzęta bezkręgowe naszych wód, Warszawa 1986.
Obecnie wiemy, że gąbki to organizmy zwierzęce, a nie glony (glony i sinice żyją na powierzchni gąbek). Surowiec w rzeczywistości zawierał gatunki:
1. Nadecznik – Spongilla lacustris Veydovsky (patrz obrazek A) o ciele gałęzistym, powierzchni szorstkiej lub śliskiej, występuje na dnie i przedmiotach zanurzonych w wodach słodkich (rzeki, strumienie wolno płynące, jeziora, stawy);
2. Euphydiata fluviatilis Veydovsky (patrz obrazek D) o ciele w postaci nieforemnych brył, żółtawych lub zielonkawych; występuje w wodach stojących i płynących, pospolita gąbka na niżu;
3. Meyenia Mülleri Wierzejski (patrz obrazek E) o ciele w postaci poduszkowatych brył na płaskich przedmiotach,barwy ciemnożóltej, brunatnej lub zielonej i twardej konsystencji; pospolita gąbka w wodach czystych i leniwie płynących.
Ephydatia fluviatilis – gemmula (pąk służący do rozmnażania, powstały w procesie pączkowania); Spongilla lacustris, czyli nadecznik; źródło obrazka Domaniewski J.: Podręcznik zoologji, Warszawa 1923 r.
Najnowsze komentarze