Czy czosnek (Garlic, Knoblauch) działa immunostymulująco?

Czosnek (niem. Knoblauch, ang. Garlic, fr. Ail) Allium sativum Linne, z rodziny Alliaceae (czosnkowate) lub liliowatych – Liliaceae posiada różne właściwości, zależnie od sposobu przygotowania. Czosnek jest używany w postaci świeżej (świeża cebulka czosnkowa), wysuszonej i sproszkowanej, maceratu olejowego, olejku eterycznego i ekstraktu suchego. Te rozmaite formy czosnku mają odmienny skład chemiczny i różną aktywność.

Koncentrat ze świeżego czosnku działa stymulująco na układ odpornościowy przez aktywację funkcji makrofagów, wzbudzanie limfocytów NK, zwiększanie produkcji IL-2 = interleukiny-2, TNF (czynnik martwiczy nowotworów) i IFN-gamma (interferon gamma). Jednocześnie wykazano, że czosnek unieczynnia wolne rodniki z granulocytów obojętnochłonnych. IFN-gamma hamuje namnażanie wirusów oraz podziały niektórych guzów nowotworowych. TNF natomiast odpowiada za apoptozę (śmierć komórek) komórek nowotworów. IL-2 zapewnia niszczenie antygenów (np. bakterii) przez limfocyty.

Słuszne okazały się również dawne informacje o przeciwmiażdżycowym wpływie czosnku. Czosnek hamuje biosyntezę cholesterolu w hepatocytach. Hamuje też agregację trombocytów, oksydację lipoprotein i rozszerza naczynia krwionośne, poprawiając krążenie krwi, w tym wieńcowe. Nasila fibrynolizę i przedłuża czas krzepnięcia krwi. Działa antyrodnikowo. Wzmaga wydzielanie żółci. Działanie antybakteryjne, pierwotniakobójcze, fungistatyczne i antywirusowe zostało wielokrotnie dowiedzione, jednakże nie należy przeceniać tych właściwości. Czosnek działa grzybobójczo i bakteriobójczo w wysokich stężeniach niemożliwych do uzyskania w dawkach doustnych (objawy zatrucia, wymioty, ból brzucha, nudności), jednakże realnych do użycia miejscowego (błony śluzowe, skóra). Osobiście w badaniach wykazałem, że niektóre bakterie, np. Enterococcus faecalis tolerują wysokie stężenia (1:2000) czosnku. Podobnie grzyby z rodzaju Candida są mało wrażliwe na czosnek spożywany w wysokich dawkach leczniczych. Nie mniej jednak czosnek należy do roślin fitoncydowych, ale moim zdaniem są to fitoncydy “naruszalne” przez bakterie i grzyby w kierunku dezaktywacji i coraz częściej będziemy się spotykać z opornością bakterii i grzybów na fitoncydy z grupy glukozynolatów (glikozydów siarkowych).

Świeży, nieuszkodzony czosnek zawiera S-alkilo-cysteino-sulfotlenki: alliina 0,35-1,3% (S-allilo-L-cysteinosuflotlenek, izo-alliina (1-propenyl-alliina), methiina (metylo-alliina). Są to związki bezwonne w żywych komórkach czosnku. W razie uszkodzenia, pod wpływem enzymów (peroksydazy, emulsyny, allinazy) rozpadają się te związki do allicyny (allilo-2-propenotiosulfinian), a dalej do diallilo- i oligosiarczków oraz E- i Z-ajoenów. Niektóre odmiany czosnku wyzwalają w tych reakcjach winylodithiiny i winylosiarczki. Produkty rozpadu alliiny dopiero wyzwalają charakterystyczny czosnkowy zapach. Alliina nie posiada zapachu.

Czosnek sproszkowany zawiera 0,5-2,5% allicyny, przy czym zgodnie z Ph. Eur. powinien zawierać nie mniej niż 0,45% allicyny; ponadto glutamylopeptyd, saponiny sterydowe i trójterpenowe (alliospirozyd, satiwozyd = sativoside), lektyny, flawonoidy, polisacharydy, adenozynę, związki selenu (z aminokwasami).

Wyciągi z czosnku przygotowywane na etanolu i w temp. 0 stopni C zawierają alliinę. Jeśli temperatura jest wyższa to wyciąg jest bogaty w allicynę.

Wyciągi olejowe zawierają głównie ajoeny, winylodithiiny i allilo-oligosiarczki.

Olejek eteryczny czosnkowy, uzyskiwany na drodze destylacji z para wodną zawiera 50-60% diallilo-oligosiarczków.

Wyciąg suchy z czosnku na etanolu (temperatura pokojowa) jest bogaty w allicynę, S-allilocysteinę, S-allilomerkaptocysteinę, Alliksynę (Allixin – fitoaleksyna) i związki seleno-aminokwasowe.

Zastosowanie czosnku w medycynie ludowej: środek przeciwrobaczy (na czczo, świeży surowiec), wiatropędny, poprawiający trawienie, przeciwmiażdżycowy, wzmacniający przy osłabieniu, przeciwcukrzycowy i rozgrzewający przy przeziębieniu. Polecany w leczeniu stanów zapalnych i zakażeń układu oddechowego.

Patrz również wcześniejszy wpis o czosnku: https://rozanski.li/?p=1884