Kłącza pokrzywy zwyczajnej w praktycznej fitoterapii.

Wodno-alkoholowe wyciągi z kłączy i korzeni pokrzywy obniżają stężenie SHBG, czyli globuliny wiążącej hormony płciowe: androgeny i estrogeny. Hamują również aromatazę i słabo obniżają aktywność 5-alfa-reduktazy (enzym ten rozkłada testosteron do 5-alfa-dihydroksytestosteronu, który jest właściwym androgenem działającym na poziomie komórkowym).

Aromataza (syntaza estrogenowa) jest enzymem należącym do cytochromów P-450. Zapewnia transformację androstendionu do estronu i testosteronu do estradiolu. Nadmiar aromatazy u mężczyzn powoduje obniżenie poziomu wolnego testosteronu i podniesienie poziomu estrogenów, a w następstwie —> ginekomastię (przerost gruczołów piersiowych) u mężczyzn; natomiast niedobór aromatazy u kobiet wywołuje wzrost stężenia wolnego testosteronu, obniżenie wolnych estrogenów, a w następstwie —> wirylizację = hirsutyzm (zmężczyźnienie) kobiet.

Wyciągi z podziemnych części pokrzywy zawierają inhibitory elastazy leukocytowej, cyklooksygenazy i 5-lipooksygenazy. Dzięki temu działają przeciwzapalnie. Stymulują limfocyty T, dzięki czemu podnoszą odporność organizmu. Wzmagają wydzielanie moczu i potu, żółci oraz ksenobiotyków i szkodliwych produktów przemiany materii. Zmniejszą ból, obrzęk i stan zapalny chorego gruczołu krokowego.

Preparaty z kłączy i korzeni pokrzywy regulują przemianę materii, obniżają poziom cholesterolu, lipidów i glukozy we krwi. Pobudzają krążenie krwi, poprawiają samopoczucie psychiczne. Wzmagają procesy hemopoezy, czy tworzenia krwi, co przejawia się we wzroście liczby erytrocytów i limfocytów oraz wzroście poziomu hemoglobiny we krwi. Właściwości odtruwające, przeciwzapalne i regenerujące mogą zostać wykorzystane w fitoterapii chorób reumatycznych i dermatologicznych. Wyciągi z pokrzywy pobudzają naskórnikowanie, ziarninowanie, czyli regenerację tkanki łącznej i nabłonkowej. Wodne wyciągi z pokrzywy zapobiegają kamicy moczowej.

Wyciąg z pokrzywy wzmaga oczyszczanie nabłonka oddechowego, zapobiega wybroczynom krwawym, suchemu kaszlowi, wspomaga oczyszczanie zatok obocznych nosa.

Dawniej zalecano pokrzywę w leczeniu gruźlicy, krwioplucia, nieżytu żołądka, nadmiernych krwawień miesiączkowych, puchliny wodnej, żółtaczki, gorączki i osłabienia.

Preparaty oparte na korzeniu i kłączy pokrzywy poprawiają proces oddawania moczu u chorych na przerost gruczołu krokowego. Opróżnianie pęcherza wydatnie poprawia się, zmniejsza się obrzęk i dolegliwości bólowe przy oddawaniu moczu. Chorzy w większym stopniu kontrolują oddawanie i trzymanie moczu. Pokrzywa zmniejsza też częstość mimowolnego moczenia się.

Wskazania: przerost gruczołu krokowego, nadczynność tarczycy, brak owulacji, bladość skóry i wychudzenie spowodowane anoreksją i niedokrwistością, uprawianie sportów ekstremalnych, przewlekłe choroby skóry, otyłość, cukrzyca, skąpomocz, kamica moczowa, stan zapalny układu moczowego, choroby włosów i paznokci, obniżona odporność na infekcje, zatrucia, kuracje odtruwające i odmładzające (regenerujące), reumatyzm, artretyzm, nieżyt układu oddechowego, przeziębienie, skłonności do krwotoków.

Przeciwwskazania: choroba Cushinga, zespół policystycznych jajników.

Kłącza pokrzywy mogą przejściowo obniżać płodność mężczyzn. Mężczyźni, którzy planują w najbliższym czasie prokreację powinni odstawić preparaty pokrzywy.

Składniki aktywne kłączy i korzeni pokrzywy:

– lektyny = lectine (0,1%): UDA = Urtica-Dioica-Agglutinin;

–steroidy: b-sitosterol (0,03 – 0,06 %), b-sitosterol-3-O-b-glucosid (0,03 – 0,5 %),

(6′-palmitoyl)-sitosterol-3-O-b-D-glucosid (ca. 0,003 %), 7b-hydroxysitosterol (0,001 %), stigmasterol, kampesterol, stigmast-4-en-3-on;

– lignany: secoisolariciresinol-9-O-glucosid (0,004 %), neo-olivil (0,003 %), neo-olivil-4-O-glucosid (0,004 %);

– garbniki;

– ceramidy;

– sfingozyna;

– kwasy tłuszczowe i alkohole (10E,12Z)-9-hydroxy-10,12-octadien, linolowy, 14-oktakosanol

–hydroksykumaryny: skopoletyna = scopoletin;

– monoterpendiole i ich glikozydy;

– triterpeny: kwas oleanolowy, kwas ursolowy;

– polisacharydy: arabinogalaktany, glukan, glukogalakturoniany;

– krzemionka przyswajalna;

– fenyloetanoidy (alkohol homowanilinowy).

Pokrzywa zwyczajna – Urtica dioica L.