Cysteina

Cysteina (kwas alfa-amino-beta-tiolopropionowy) jest aminokwasem względnie endogennym, siarkowym. Jest pochodną kwasu alfa-aminopropionowego, w którego cząsteczce jeden z atomów wodoru został zastąpiony grupa sulfhydrylową -SH. Utlenianie tlenem z powietrza dwóch cząsteczek cysteiny, wskutek odebrania dwóch atomów wodoru z grup -SH  – powstaje nowy aminokwas – cystyna i cząsteczka wody. Istnienie cysteiny w strukturze białka umożliwia pofałdowanie łańcucha cząsteczki (powstają mostki siarczkowe). Występuje w białkach włosa, naskórka i paznokci. Niedobór tego aminokwasu zawsze będzie się więc objawiała w pierwszej kolejności zaburzeniami rogowacenia, kruchością włosów, łamliwościa płytek paznokciowych, rozwarstwianiem się paznokci, rozdwajaniem końcówek włosa. Glutation również zawiera w budowie cysteinę, a pełni on nie małą rolę w naszym ustroju. Białkiem bogatym w cysteinę jest kazeina.

Glutation jest peptydem zapewniającym usuwanie nadmiaru wolnych rodników i nadtlenków. Chroni strukturę błon komórkowych, zabezpiecza komórki i materiał genetyczny przed degeneracją.

Cysteina ma zdolnośc łączenia się z tlenem oraz tracenia wodoru (utlenianie lub odwodorowanie cysteiny). Powstaje wówczas kwas cysteinowy, z którego przez dekarboksylację może powstawać tauryna, występująca w trombocytach (płytkach krwi)oraz żółci. Cysteina uczestniczy w detoksykacji cyjanków. Jest źródłem siarki, która łączy się z cyjankiem tworząc nieszkodliwy rodanek. Z cysteiny organizm może sytetyzować cukry.

Niezbędna do syntezy koenzymu A, jest dawcą (po dekarboksylacji) merkapto-etyloaminy. Ponadto stanowi źródło aktywnego siarczanu PAPS (fosfoadenozynofosfosiarczanu). Z cysteiny organizm może wytwarzać glikozaminoglikany, heparynę i kwas chondroitynosiarkowy – budujący tkankę łączną właściwą i chrzęstną.

Siarczan obecny w moczu powstaje między innymi z utlenionej cysteiny.

Synteza cysteiny zachodzi w wątrobie w wyniku odmetylowania metioniny, przez co powstaje homocysteina. Dopiero ta reagując z seryną daje cystationinę, a następnie z niej powstaje cysteina i homoseryna.

Utlenienie cysteiny powoduje powstanie cystyny, redukcja jej z kolei (reakcja odwrotna), przy udziale NADH2 – powoduje powstanie dwóch cząsteczek cysteiny.

W warunkach chorobowych cystyna pojawia się w moczu- cystynuria.

Źródłem naturalnej cysteiny i cystyny są zioła: czosnaczek – Alliaria (środek hipotensyjny, przeciwmiażdżycowy, nasercowy, rozkurczowy, przeciwpasożytniczy, antybakteryjny, wykrztuśny), czosnek Allium, rzepa czarna – Raphanus (środek żółciopędny, żółciotwórczy, odkażający, wzmacniający), cebula Allium cepa, tasznik – Capsella (zioło przeciwkrwotoczne i odnoszące cisnienie krwi, pobudzające, kardiostymulujące) stulisz – Sisymbrium (środek wykrztuśny, antyseptyczny, żółciopędny, wzmacniający serce), tobołki – Thlaspi (środek przeciwkrwotoczny, moczopędny, odkażający układ oddechowy, żółciowy i moczowy, przeciwreumatyczny), gorczyca – Sinapis (środek fitoncydowy i rozgrzewający, śluzowy), pieprzyca  – Lepidium (przeciwdrobnoustrojowy, odkażający, żółciopędny, obniżający poziom cholesterolu we krwi), warzucha – Cochlearia (środek rozgrzewający, pobudzający krążenie, moczopędny, odtruwający, antyseptyczny i hipotensyjny), głodek – Draba (środek poprawiający trawienie, żółciopędny, żółciotwórczy, wzmagający łaknienie), rzeżucha – Cardamine (środek fitoncydowy, żółciopędny, moczopędny,przeciwreumatyczny, poprawiający przemianę materii), rukiew – Nasturtium (zioło podnoszące ciśnienie krwi, regulujące wypróżnienia, żółciopędne, hamujące rozwój bakterii i grzybów, wykrztuśne, przeciwcukrzycowe, przeciewmiażdżycowe i moczopędne; wspomaga odtruwanie). Także nasturcja – Tropaeolum (środek fitoncydowy, przeciwnowotworowy) zawiera sporo cysteiny.