Jemioła – Viscum

Jemioła – Viscum (Mistel, Mistletoe) z rodziny Loranthaceae jest rośliną półpasożytniczą, która odegrała ogromną rolę w medycynie. Pasożytuje na drzewach i ma zmienny skład chemiczny jakościowy i ilościowy, zależnie od gatunku żywiciela, choć także powtarzalne i stałe metabolity wtórne. Obecnie w wielu krajach Europy straciła na znaczeniu, choć surowiec – ziele jemioły Herba Visci jest dostępne w sklepach zielarskim. Istnieją również pozajelitowe i doustne nowoczesne formy oparte na ekstraktach z jemioły, standaryzowane na zawartość składników czynnych.

Viscum album – jemioła na głogu, listopad 2008 r., Swarzędz

Jemioła pasożytuje na drzewach iglastych (np. sosna, modrzew, jodła, świerk) i liściastych (np. topola, dąb, jabłoń, wiąz). Surowiec jest pozyskiwany z gatunku Viscum album L., podgatunku Viscum album ssp. abietis (Wiesb.) Abrom., Viscum album ssp. austriacum (Wiesb.) Vollm.

Stymuluje aktywność limfocytów CD3+ CD4+, limfocytów NK –  Natural Killers oraz sekrecję cytokin (po podaniu pozajelitowym). dzięki temu preparaty jemiołowe ograniczają przerzuty nowotworów i działaja cytotoksycznie oraz cytostatycznie wobec komórek nowotworowych.

Maceraty z ziela jemioły (sporządzone na zimno, poprzez zalanie rozdrobnionego lub zmielonego surowca, także świeżego chłodną lub ciepłą wodą przegotowaną i pozostawienia na 8 godzin) obniżają ciśnienie krwi, uszczelniają i wzmacniają naczynia krwionośne, podnoszą odporność organizmu, działają uspokajająco, przeciwpadaczkowo i przeciwkrwotocznie. Zmniejszają obfitość krwawień miesiączkowych i podnoszą krzepliwość krwi. Macerat można pić 3-4 razy dziennie po 100 ml (1 łyżka surowca na 200 ml wody). Intrakt z jemioły i napar to wyciągi na gorąco, uszkadzające proteiny i proteidy oraz lektyny jemiołowe, przez co pozbawione są działania hipotensyjnego i immunostymulującego. Działają jednie uspokajająco, rozkurczowo, przeciwzapalnie. Nalewka na słabym alkoholu (winie) ma lepsze właściwości, choć również wiekszość składników zostaje zdenaturowana i unieczynniona. Najlepsze są maceraty na zimno ze świeżego surowca oraz świeży surowiec zmielony w miodzie (1 łyżeczka ziela zmielonego na 2 łyżki miodu), zażywany 3 razy dziennie po 1 łyżce.

Maść z owoców jemioły służy do smarowana guzów rakowych zewnętrznych. Trzeba tę kurację powiązać z leczeniem wewnętrznym – pozajelitowym (zastrzyki, np. z Iscador). Jemioła pozajelitowa wspomaga również leczenie łuszczycy i ciężkich form trądziku, ponadto chorób alergicznych, zapalenia przydatków, przewlekłych infekcji skóry, układu moczowego, trawiennego i oddechowego.

Ziele jemioły to surowiec aminowy, aminokwasowy, lektynowy i białkowy. Zawiera beta-fenyloetyloaminę, tyraminę, cholinę, polipeptydy (wiskotoksyny I, II, III, IVb, A2, A3), glikoproteiny lektynowe (wiskumina), lektyny (I, II, III), fenylopropanoidy. Surowiec posiada syringeninę, syringinę, glikozyd syringeniny, eleuterozyd E, kwas kawowy, kwas gentyzynowy, polisacharydy.

Maceraty i zastrzyki z jemioły działają hipotensyjnie, kardiotonicznie, immunostymulująco, uspokajająco i rozkurczowo. po podaniu pozajelitowym pobudza produkcję limfokin i limfocytów. Wiskotoksyny II, III i IVB działają przeciwnowotworowo.

W zakresie fitoterapii tradycyjnej surowiec zbiera się od grudnia do lutego. W XIX wieku przetwory z jemioły służyły jako środek przeciwskurczowy oraz przeciwrobaczy. Z ziela i jagód przyrządzano odwar (30 granów; nie gramów!) zalewano 1 l wody i gotowano. Podawano jako środek hamujący krwotoki i krwawienia, rozkurczowy i przeciwpadaczkowy. Sproszkowane jagody jemiołowe podawano 100 lat temu przeciwko robakom. Z jagód sporządzano lep na małe ptaki. Jemiołuszki przyczyniają się do rozsiewania nasion jemioły po drzewach.