Momordica balsamina Linne (Balsamapfel) – przepękla pospolita w praktycznej fitoterapii.

Przepękla pospolita – Momordica balsamina Linne (Balsamapfel, Balsam Apple, Momordique Baumier) należy do rodziny Cucurbitaceae (dyniowatych). Jest rośliną jednoroczną, dorastająca do 2 m długości. Liście dłoniaste, –5-klapowe. Kwiaty rozdzielnopłciowe, żółtawe. Owoc jajowaty, brodawkowaty, do 8 cm długości, czerwony. Uprawiany w Indiach, Palestynie, Południowej Ameryce, tropikalnej Afryce. Surowcem jest ziele, owoc, nasiona – Herba, Fructus, Semen Momoridicae balsaminae.

źródło obrazka: Curtis’s Botanical Magazine, vol. 113 [ser. 3, vol. 43]: t. 6932 (1887) [M. Smith]

Nadziemne części przepękli pospolitej zawierają alkaloidy (gorzka momordocyna = momordocin 0,38%), fitosterole, flawony, saponiny, garbniki, poliuronidy, sole mineralne (fosfor, cynk, miedź, mangan, żelazo, wapń; owoce zawierają 11-12% popiołu), witaminę C, karotenoidy. Nasiona zasobne w olej (32%) zawierający kwas alfa-oleostearynowy (46-47%), kwas stearynowy (29-30%), kwas oleinowy 15-16%), kwas linolenowy (7-8%). Przepękla pospolita zawiera werbaskozzyd o działaniu fitoncydowym, kalceolariozyd E o działąniu przeciwrodnikowym i przeciwzapalnym, kwas rozmarynowy o wpływie ochronnym na wątrobę, przeciwnowotworowym i fitoncydowym. Kwas rozmarynowy wykazuje aktywność przeciwzapalną, antyoksydacyjną, antywirusową i przeciwbakteryjną. Działanie przeciwlękowe kwasu rozmarynowego tłumaczy się inhibicją transaminazy GABA – gamma-aminobutyric acid transaminase.

Rosmarinic acid

Verbascoside

Calceolarioside E – związek (fenyloetanoid) o działaniu antyoksydacyjnym, przeciwrodnikowym, ochronnym na hepatocyty i komórki mięśnia sercowego; znosi toksyczny wpływ adriamycyny na serce.

Surowiec zawiera również diterpeny primaranowe (primarane diterpenes) o działaniu antywirusowym i hipoglikemicznym.

Działanie fitofarmakologiczne: przeciwwirusowe (np. przeciwko HIV), pierwotniakobójcze, antybakteryjne (np. wobec Enterococcus faecalis, Staphyllococcus aureus, Klebsiella sp., Pseudomonas sp.); silnie przeciwzapalne; hipoglikemiczne, rozkurczowe, żółciopędne, przeciwmiażdżycowe, krwiotwócze.

Wskazania: stany zapalne i zwyrodnieniowe wątroby i trzustki, hiperlipidemia, hipercholesterolemia, cukrzyca, miażdżyca, zaburzenia w wydzielaniu żółci, kamica żółciowa, zakażenia wirusowe, bakteryjne i pierwotniakowe układu pokarmowego; niedokrwistość. Ropne choroby skóry.

W handlu znajdują się owoce nadające się do spożycia. Ponadto dostępne są ekstrakty suche z owoców. Ekstrakt suchy z owoców 4:1 polecam zażywać w dawce 1 g dziennie.

Z ziela najlepiej sporządzać napar lub odwar, bowiem większość składników przechodzi do wody. 1-2 łyżki suchego ziela zalać 1 szklanką wody, gotować do 20 minut, przecedzić. Pić po 1/2 szklanki 2 razy dziennie.

Efektywna jest nalewka na winie i alkoholu 40-50%: 100 g owoców świeżych lub 100 g ziela suchego zalać 500 ml alkoholu 40-50% gorącego lub 700 ml wina. Odstawić na 7-10 dni, przefiltrować. Wino spożywać po kieliszku 100 ml dziennie przez 1-2 tygodnie. Wyciąg na wódce lub rumie spożywać po 15-20 ml 1 raz dziennie przez tydzień. Kurację powtarzać co kwartał.

2-3 owoce spożyte dziennie działają leczniczo.

Patrz również balsamka, czyli przepękla ogórkowata – Momordica charantia L.: https://rozanski.li/?p=324 oraz https://rozanski.li/?p=2723