Zapraszam na jednodniowy kurs z zakresu Rośliny wodne w fitoterapii.
Termin: 08.06.2024 r. godz. 9:00 – 14:00
Prowadzący: dr n. biol. Henryk Różański i dr n. biol. Dominik Wróbel
Więcej informacji: https://akademia-rozanski.pl/
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Rodzaj niezapominajka – Myosotis należy do rodziny szorstkolistnych – Boraginaceae. Obejmuje 152 gatunki i kilkaset mieszańców, które niekiedy były błędnie opisywane jako nowe gatunki. W dawnych lekospisach i dziełach zielarskich niezapominajka była ujmowana pod nazwą Alsine myosotis, Auricula muris, Scorpioides tertia (w publikacjach Dodonaeusa 1517-1585), Auricula muris coerulea (w Kreuterbuch Jacobusa Theodorusa – Tabernaemontanusa 1525-1590). W lecznictwie przede wszystkim były stosowane dwa gatunki: niezapominajka polna – Myosotis arvensis (L.) Hill (=Myosotis intermedia Link) oraz niezapominajka błotna – Myosotis scorpioides L. (=Myosotis palustris (L.) Hill). Niezapominajka w niektórych systemach taksonomicznych jest pod nazwą rodzajową Echioides oraz Scorpioides. Dla przykładu, niezapominajka błotna w takich układach systematycznych nie będzie widniała pod nazwą Myosotis scorpioides, lecz jako Echioides palustris Moench, czy też Scorpioides glaber Gilibert.  W dawnej medycynie stosowano ziele kwitnące, korzeń, jak i same kwiatostany (pędy kwiatonośne) – Herba, Radix, Inflorescentia Myosotis. Hagers Handbuch der Pharmazeutischen Praxis z 1976 roku objął opis azjatyckiego gatunku niezpominajki – Myosotis micrantha Pall. ex Lehm., niezpominajki polnej – Myosotis arvensis, niezpominajki błotnej – Myosotis scorpioides oraz południowoafrykańskiego gatunku Myosotis afropalustris Boiss. & Reut. Ten ostatni używany był jako środek wymiotny i przy histerii, natomiast Myosotis micrantha opisano powołując się na publikacje Madausa, jako roślinę pomocną w leczeniu gruźlicy płuc i przewodu pokarmowego oraz chronicznych nieżytów oskrzeli. Niezapominajka polna dorasta do 40 cm wysokości i jest rośliną dwuletnią, choć spotykane są odmiany wieloletnie. Kwitnie od kwietnia do września. Rośnie na wzgórzach, suchych łąkach, polach, nieużytkach, a nawet śmietniskach. Występuje na niżu w górach. Wykształca łodygi wzniesione, gałęziste, odstająco owłosione. Liście odziomkowe są odwrotnie jajowate, w różyczce, ogonkowe. Liście wyżej położone, tzw. łodygowe – mają kształt podługowatolancetowaty. Kwiatostany są krótkie, gęstokwiatowe, bezlistne. Kwiaty niebieskie, korona o średnicy ok 3 mm, rurka korony do końca kwitnienia krótsza od kielicha. Kielich zawsze otwarty. Niezapominajka błotna wytwarza kwiaty o dwukrotnie większej średnicy (nawet o średnicy około 1 cm) niż niezapominajka polna. Kwitnie później i dłużej, od maja do października. Preferuje miejsca wilgotne, podmokłe, np. bagniste łąki. Jacobus Theodorus Tabernaemontanus zachęcał do zjadania niezapominajki w sałatkach wiosennych (pączki, liście, kwiaty). Wyciągi z korzeni polecał do leczenia obolałe oczy. Niemiecki lekarz Johann Wittich (1537-1596), autor, m.in. Vade Mecum, Das ist: Ein künstlich New Artzneybuch (1595) opisał niezapominajkę polną jako roślinę jadalną, najlepiej wraz z owsianką. Ponoć dawała złagodzenie objawów przepukliny. Angielski botanik Thomas Johnson (1595-1644), autor Herball, or general historie of plants polecał niezpominajkę na ukąszenia węży i skorpionów. Wg dra med. Gerharda Madausa (1890-1942) niezapominajka polna jest pomocna w leczeniu gruźlicy płuc z obfitymi nocnymi potami i wychudzeniem, przewlekłego nieżytu oskrzeli, krwioplucia, kaszlu oraz gruźlicy jelit. W medycynie ludowej papką z ziela hamowano krwawienia z nosa. Powołując się na badania Vollmera zawartość garbników z zielu niezpominajki wynosi od 5 do 6%. Na uwagę zasługuje wysoka zawartość popiołu, aż. 17,85%, z czego 32% stanowi CaO, a 25% K2O. Zatem ziele jest bogate w wapń i potas. Naukowa baza Reaxys podała składniki chemiczne odkryte niedawno w niezapominajkach. Do aktywnych składników należą: fenolokwasy (kwas kawowy, 3-mono-O-kawoilochinowy), alkaloidy (likopsamina, czyli intermedyna, acetyl-likopsamina). Wg K. Hillera i M. Melziga (2010) niezapominajka polna zawiera 0,05-0,12% alkaloidów pirolizydynowych. W niezapominajkach znajduje się także kwas rozmarynowy oraz cyklitol – bornezytol (bornezyt, nie mylić z borneolem). Nowe badania (z 2020 r.) wykazały, że bornezytol jest silnym inhibitorem enzymu konwertującego angiotensynę, dzięki czemu działa hipotensyjnie. Niezapominajki zawierają kwas krzemowy, alantoinę, antocyjany, saponiny, śluzy, a w nasionach olej tłusty bogaty linolowy, linolenowy i palmitynowy. Zebrane kwiaty i kwitnące ziele należy suszyć w naturalnej temperaturze. Promienie słoneczne rozkładają antocyjany podczas suszenia kwiatów. Działanie: antyseptyczne, przeciwkrwotoczne, przyspieszające gojenie ran i naskórnikowanie, przeciwzapalne, sekretolityczne, rozszerzające oskrzela, obniżające ciśnienie tętnicze. W dużych wodne wyciągi z niezapominajek wpływają rozwalniająco, a nawet wymiotnie. Wodne i wodno-alkoholowe wyciągi z samych kwiatów, jak i ziela pobudzają odruch migawkowy, rozluźniają gęstą wydzielinę śluzową, hamują rozwój bakterii i grzybów. Z uwagi na skład chemiczny niezapominajki należą do grupy ziół Depurativa, czyli „czyszczących krew”. Aktywne składniki niezapominajek kompleksują wiele ksenobiotyków i metabolitów, ułatwiając jednocześnie ich wydalanie z organizmu wraz z moczem i żółcią. Zewnętrznie napar z kwiatostanów i ziela niezapominajki wpływa uelastyczniająco na skórę, hamuje powstawanie zmian trądzikowych i wyprysków, wzmaga odnowę naskórka, zmniejsza ilość zaskórników. Odwar z ziela i kłączy z korzeniami zawiera dużo saponin i kwasu krzemowego, co można wykorzystać w celach kosmetycznych. Płukanie włosów w odwarze z niezapominajki ma podobne działanie jak w przypadku skrzypu, czy poziewnika. Wskazania: nieżyty układu oddechowego (kaszel, chrypka, infekcje, stany zapalne oskrzeli i krtani), nadciśnienie; stany zapalne i złogi w układzie moczowym (jako surowiec oczyszczający drogi moczowe, zapobiegający powstawaniu biofilmu w moczowodach w trakcie zakażenia), nadciśnienie. Preparaty i dawkowanie: Napar z niezapominajki – Infusum Myosotis: 1 g ziela kwitnącego lub kwiatów zalać 120 ml wrzącej wody. Parzyć pod przykryciem 20 minut, przecedzić. W ciągu dnia wypijać 2-4 filiżanki naparu. Przy schorzeniach układu oddechowego, przeziębieniu, grypie dodać do naparu miód, melasę lub syrop z malin. Napar można używać do płukania gardła, okładów i przemywania skóry, a także płukania włosów osłabionych, z brakiem połysku i z rozdwojonymi końcówkami. Odwar z niezapominajki – Decoctum Myosotis: 3 g kłączy z korzeniami lub ziela kwitnącego zalać 220 ml zimnej wody, powoli podgrzewać do zagotowania, gotować około 10 minut, maksymalnie do 20 minut, odstawić na pół godziny pod przykryciem. Pić kilka razy dziennie po 100 ml. Stosować do okładów na oczy w stanach zapalnych, do irygacji jamy nosowej, przemywania skóry, płukania włosów. Dr Madaus polecał również nalewkę z ziela lub kłączy niezapominajki. W medycynie biologicznej używa się nalewkę ze świeżego ziela, 1:10 na alkoholu 60%. Nalewkę należy zażywać po 15-20 kropli w łyżce wody 3 razy dziennie. W terapiach biologicznych wykorzystywane są pranalewki (jak wyżej) i nalewki D1-D3 na etanolu 60% przy zagrożeniu krwotokami z układu oddechowego, nieżycie oskrzeli i kaszlu. W maju 2012 roku opisałem na blogu katalpę jako naturalną alternatywę dla hormonów sterydowych kory nadnerczy i niesterydowych leków przeciwzapalnych. Catalpa, czyli surmia należy do rodziny bignoniowatych – Bignoniaceae. Do celów leczniczych nadaje się surmia zwyczajna – Catalpa bignonioides Walter (= Catalpa syringaefolia Sims., Catalpa cordifolia Moench) i surmia jajolistna – Catalpa ovata G. Don.  Surowcem zielarskim jest owoc i liść – Fructus et Folium Catalpae, wysuszone w przewiewnym miejscu, zawsze w ciemności, przechowywane w światłoszczelnych opakowaniach w niskiej temperaturze, do 20 stopni Celsjusza. Surowce utrzymują aktywność farmakologiczną przez dwa lata. Do składników czynnych surmii należą irydoidy (do 1%), głównie katalpol, katalpozyd; polifenole (pochodne kwasu galusowego, elagowego, hydroksycynamonowego); ponadto w surowcu są znaczne ilości białka, tłuszczów (bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe). W medycynie ludowej Włoch katalpa była stosowana w leczeniu chronicznej astmy. Współczesne badania dowodzą, że miało to uzasadnienie. Katalpol zawarty w surmii stymuluje wydzielanie hormonów sterydowych nadnerczy, które jak wiemy obecnie są stosowane w leczeniu dychawicy oskrzelowej. Działanie fitofarmakologiczne jest typowo kortykopodobne, przeciwzapalne, przeciwko autoagresji immunologicznej, przeciwbólowe, przeciwwysiękowe, hamujące rozrost tkanki limfoidalnej, przeciwastmatyczne, przeciwreumatyczne, antyalergiczne. Katalpol wywiera wpływ neuroprotekcyjny i przeciwnowotworowy. Zalecany przez niektórych fitoterapeutów w leczeniu choroby Parkinsona. Irydoidy są silnie przeciwzapalne. 1 mg aukubiny, werbenaliny, czy loganiny odpowiada sile działania 0,5 mg syntetycznej indometacyny. Katalpozyd blokuje aktywność NF-κB (nuclear factor kappa-light-chain-enhancer of activated B cells). W dodatku katalpol ma zdolność wzbudzania wydzielania glikokortykosteroidów i dehydroepiandrosteronu w nadnerczach. Dzięki temu występuje działanie wytłumiające odczyny autoagresji immunologicznej (przydatne w leczeniu chorób autoimmunologicznych). Należy pamiętać, że katalpa działa immunosupresyjnie. Hamuje obrzęk, ból, przekrwienie. Przy dłuższym zażywaniu wywołuje euforię i przyrost masy mięśniowej. Zastosowanie lecznicze katalpy jest szerokie: choroba Hashimoto (thyroiditis Hashimoto), atopowe zapalenie skóry, kontaktowe zapalenie skóry, katar sienny, polekowe reakcje skórne, choroba Leśniowskiego-Crohna, pęcherzyca, ostre stany zapalne oczu, sarkoidoza, neurodermatoza, reumatyzm, toczeń, otoskleroza, astma, uogólnione choroby alergiczne, łuszczyca, białaczka limfoblastyczna, niedokrwistość hemolityczna. Wskazaniem do zażywania jest również spadek poziomu DHEA w wieku podeszłym (osłabienie pamięci i aktywności życiowej, depresja, złe samopoczucie, zmniejszenie odporności na stres, zaburzenia snu). W medycynie ludowej katalpa jest stosowana w leczeniu uporczywego kaszlu, przewlekłego nieżytu układu oddechowego, astmy i krztuśca. Katalpy nie należy stosować przy nadczynności kory nadnerczy, hiperandrogenizmie. Przyrost masy mięśni wytłumaczyć można wpływem irydoidów. Irydoidy katalpolowe mają zdolność zwiększania uwalniania dehydroepiandrotestosteronu i androstendionu, które są przekształcane do testosteronu i dihydrotestosteronu, a te jak wiadomo mają właściwości anaboliczne. Napar katalpowy – Infusum Catalpae: 2 łyżki sproszkowanych owoców lub liści zalać 1 szklanką wrzącej wody, odstawić na 30 minut pod przykryciem, przecedzić. Pić 2 razy dziennie po 1 szklance naparu. Stosować również zewnętrznie (okłady, płukanki, przemywania, nasiadówki). Maść katalpowa na zmiany skórne – Unguentum Catalpae: świeże liście lub owoce zmiksować z olejem lnianym, konopnym lub rokitnikowym i spirytusem na konsystencję papki. Nakładać na chore miejsce (np. eczema, atopowe zapalenie skóry, łuszczyca), najlepiej pod ceratkę i bandaż elastyczny. Stosować dwa razy dziennie. Wino katalpowe – Vinum Catalpae: 1 część liści suchych lub świeżych, albo owoców, po uprzednim rozdrobnieniu, zalać 5 częściami wina wytrwanego czerwonego lub białego. Odstawić na miesiąc. Codziennie wypić 1 kieliszek takiego wina. Czas kuracji preparatami wyżej opisanymi: 1 miesiąc; powtarzać co kwartał, wymieniać z innymi alternatywnymi surowcami. Wykazuje synergizm z ziołami zawierającymi fitosterole i saponiny i alkaloidy sterydowe, np. kozieradka – Trigonella, Cyanotis, Sarsaparilla, juka – Yucca, czworolist – Paris, konwalijka – Maianthemum, psianka słodkogórz Solanum dulc-amara. W połączeniu z Dioscorea (pochrzyn), kozieradką Trigonella, lukrecją (Glycyrrhiza) staje się potężnym środkiem wpływającym na gospodarkę hormonalną, co może być w umiejętny sposób wykorzystane, np. w leczeniu schorzeń reumatycznych, niedoboru DHEA, zaniku mięśni, stwardnienia rozsianego Kwasy bosweliowe występujące w kadzidłowcu – Boswellia serrata Roxburgh mają strukturę pięciocyklicznych trójterpenów. Pod względem strukturalnym są typu oleananu (alfa-bosweliowy kwas) i ursanu (beta-bosweliowy kwas). Znane są również: kwas acetylo-alfa-bosweliowy, kwas acetylo-beta-bosweliowy, kwas 11-alfa-hydroksy-beta-bosweliowy i kwas 3-acetylo-11-keto-beta-bosweliowy. W tradycyjnej medycynie Indii oleo-żywica i gumożywica kadzidłowca (Olibanum) są używane w leczeniu stanów zapalnych stawów i kości, stanów zapalnych i bólowych kręgosłupa, nieżytów układu oddechowego. Należą do środków wykrztuśnych, antyseptycznych, przeciwlękowych i przeciwnerwicowych. Badania współczesne dowiodły, że Olibanum działa przeciwbólowo, zmniejsza stany zapalne w przebiegu reumatyzmu, wpływa ochronnie na miąższ wątroby, immunomodulująco, uspokajająco, przeciwbakteryjnie i wykrztuśnie. Olibanum pobudza wydzielanie soków trawiennych i żółci. 100 mg alkoholowego wyciągu z Olibanum daje efekt przeciwbólowy i przeciwzapalny równy 100 mg fenylobutazonu. Liczne doniesienia potwierdzają szczególną przydatność wyciągów W handlu znajdują się gotowe preparaty zawierające ekstrakt Boswellia, najczęściej standaryzowany na zawartość kwasów bosweliowych (60%). Zalecane dawki takiego ekstraktu wynoszą 300-400 mg 3 razy dziennie. Nalewka bosweliowa – Tinctura Boswelliae (1:5-10, na alkoholu 60-70%), olejek bosweliowy (eteryczny) wcierane w okolice stawów dodatkowo łagodzą obrzęk i dolegliwości bólowe oraz poprawiają miejscowo krążenie krwi i limfy. Nalewkę bosweliową 1:5-10 (1 cz. gumożywicy na 5-10 części ciepłego alkoholu 60-70%) –można zażywać 3 razy dziennie po 5-10 ml; a przy kaszlu i chorych zatokach oraz zapaleniu oskrzeli – 4 razy dziennie po 5 ml na miodzie. Preparaty bosweliowe wykazują synergizm z ziołami saponino-sterydowymi w działaniu przeciwzapalnym i przeciwwysiękowym. Rodzaj milin – Campsis obejmuje dwa gatunki: milin wielkokwiatowy – Campsis grandiflora (Thunberg) K. Schumann (syn. Bignonia grandiflora Thunberg; Campsis adrepens Loureiro; Campsis chinensis (Lam.) Voss; Tecoma chinensis (Lam.) K. Koch; Tecoma grandiflora Loisel.; Tecoma grandiflora (Thunb.) Loisel., Incarvillea chinensis Spreng. ex DC.) oraz milin amerykański – Campsis radicans (Linne) Seemann ex Bureau (syn. Bignonia coccinea Steud., Bignonia florida Salisb., Bignonia radicans L., Campsis curtisii Seem, Gelseminum radicans (L.) Kuntze, Tecoma atrosanguineum Paul, Tecoma flava-speciosa Paul, Tecoma radicans (L.) Duhamel, Tecoma speciosa Parsons). Po ilości nazw synonimowych widać, że milin zaliczany był do różnych rodzajów, w zależności od autora układu taksonomicznego: rodzaju Bignonia – trąbka (=kwiat trąbkowy), rodzaju Tecoma (milin, trąba), rodzaju Gelsemium (żmin) i rodzaju Incarvillea (bignon, rozróża). Należy do rodziny bignoniowatych – Bignoniaceae, która obejmuje wg nowych danych 104 rodzaje roślin. Milin wielkokwiatowy pochodzi z Azji Wschodniej. Jest pnączem o zdrewniałych pędach, dorastającym do 30 m długości. Wytwarza korzenie powietrzne, które pomagają również we wspinaniu na podpory oraz inne rośliny. Kwiaty są trąbkowate, pomarańczowe lub czerwone, do 10 cm długości. Kwitnie od lipca do października. Liście do 40 cm długości, złożone z 6-12 listków. Można go szczepić na pniu surmii (Catalpa), z którą jest spokrewniony. Toleruje spadki temperatury do -10oC. Lubi stanowiska słoneczne.  Milin amerykański pochodzi z Ameryki Północnej (południowo-wschodnia część). Jest pnączem bardziej wytrzymałym na mrozy, stąd częściej sadzonym w Europie Środkowej, w tym w Polsce. Dorasta do 15 m długości. Kwiaty są mniejsze niż u milinu wielkokwiatowego, ponadto otwarte w gardzieli, barwy czerwonej lub pomarańczowej. Liście złożone z 7-11 owalnych listków. Kwitnie od lipca do września. Owocem jest torebka długości około 10-15 cm, w której znajduje się do 700 uskrzydlonych nasion. Surowcem jest kwiat milinu – Flos Campsis, który należy zbierać po rozkwicie i suszyć w ciemnym miejscu. Wrażliwy na światło po wysuszeniu, stąd trzeba do przechowywania używać światłoszczelnych opakowań. Preparaty można też przygotowywać ze świeżych kwiatów.  Surowiec zawiera związki irydoidowe (kampsinol, kachinol, które nie są w postaci glikozydowej; kumaroilokachinezydy I i V, kampsyzyd, kachinezyd, 5-hydroksykampenozyd, 5-hydroksykampsyzyd, iksorozyd), glikozydy fenylopropanoidowe (akteozyd, leukosceptozyd A), fitosterole (beta-sitosterol), antocyjany (np. rutynozyd cyjanidyny) Milin stosowany jest w medycynie ludowej krajów azjatyckich (Chiny, Japonia). Nowe badania potwierdziły wiele właściwości i wykazały wielki potencjał leczniczy milinu. Wyciągi z kwiatów i liści obniżają poziom glukozy we krwi i działają przeciwdepresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy. Wykazują silna aktywność przeciwrodnikową i antyoksydacyjną, przeciwwysiękową i przeciwzapalną. Irydoidy zawarte w milinie wpływają przeciwreumatycznie i hamują uwalnianie przeciwciał w reakcjach autoimmunologicznych, ponadto są inhibitorami cytokin prozapalnych. Wodne wyciągi działają bakteriostatycznie, fungistatycznie i przeciwbiegunkowo. Jego tradycyjne zastosowania lecznicze obejmują gojenie ran i leczenie infekcji wywołanych przez Candida i Haemophyllus. Cenione jest działanie przeciwświądowe. W Chinach roślina ta jest dobrze znana ze swoich właściwości przeciwzakrzepowych (trombolitycznych), tradycyjnie stosowanych w leczeniu zaburzeń miesiączkowania i bolesnego miesiączkowania. Badania chemiczne nadziemnych części milinu doprowadziły do wyizolowania kumaryn, takich jak 8-metoksyfuranokumaryna, pabulenon, perefloryna B i 17-metylobotrioklinina. Badania in vitro i in vivo właściwości milinu były prowadzone, m.in. na Wydziale Chemii Farmaceutycznej Uniwersytetu Dhaka w Bangladeszu oraz na Wydziale Farmacji Uniwersytetu w Bagdadzie (Irak). Milin jest stosowany w medycynie ajurwedyjskiej. Kwiaty działają przeciwgorączkowo, pobudzająco na krwawienia miesiączkowe, przeciwtrądzikowo, przeciwzapalnie, wiatropędnie, wspomagają procesy usuwania ksenobiotyków z organizmu. Zalecane są w reumatyzmie i cukrzycy, w zaburzeniach mikcji (oddawania moczu), w zastojach krwi i limfy. Wyciągi z liści mogą być użyte jako naturalny środek owadobójczy i larwobójczy. Napar z kwiatów milinu – Infusum Campsis: 1,5-2 g surowca zalać 200 ml wrzącej wody. Parzyć pod przykryciem 20 minut. Pić 100 ml 2-4 razy dziennie. Można stosować do przemywania skóry trądzikowej oraz ze zmianami swędzącymi. Kurację kontynuować co najmniej 3 tygodnie, przy czym po tygodniu stosowania wypijać filiżankę naparu 2 razy dziennie.  Nalewka ze świeżych kwiatów milinu – Freshtinctura Campis: 100 g świeżych kwiatów zalać 1000 ml alkoholu etylowego 60% lub wina białego wytrawnego. Macerować 1 miesiąc. Nalewkę na etanolu zażywać 1-2 razy dziennie po 5 ml w 100 ml wody, natomiast nalewkę na winie po 25 ml, jako środek przeciwdepresyjny. Można łączyć z preparatami szafranu i dziurawca w profilaktyce i leczeniu depresji. W 2009 roku (wrzesień 2009) pisałem o Mistrzu o. Johanie Künzle. Nadszedł czas, abym więcej napisał o tym wspaniałym fitoterapeucie szwajcarskim.  O. Johann Künzle należał do grona największych propagatorów medycyny naturalnej na przełomie XIX i XX wieku, którego sława sięgała poza granice Szwajcarii. Oddziaływał na ziołolecznictwo Niemiec, Austro-Węgier, Francji i Włoch. Stał się autorytetem dla wielu wybitnych lekarzy, farmaceutów i naturopatów. W swoich publikacjach uwiecznił ludową wiedzę na temat ziół alpejskich. Organizując fabrykę leków ziołowych pokazał, że tradycyjne, często lokalne preparaty roślinne, można wytwarzać nowymi technologiami, na dużą skalę, przy zachowaniu aktywności i powtarzalności wyrobu. Uruchomienie zakładu produkcyjnego Kräuterpfarrer Künzle AG uwiecznione zostało w kronice filmowej, w której można posłuchać naturalne wypowiedzi o. Johanna w języku niemieckim z cudownym akcentem szwajcarskim. Johann znał 8 języków i jak pisali jego uczniowe – wszystkie rośliny Szwajcarii wraz z ich właściwościami leczniczymi i trującymi. Leczył wszystkich, w tym jak mówiono połowę szlachty Europy. Johann Künzle urodził się w 1857 roku w Hinterespen, w pobliżu Sankt Gallen (Szwajcaria). Naukę pobierał w szkołach St. Gallen (Primarschule in St. Fiden) i w Klasztorze Einsiedeln (benedyktyni) w Schwyz. W 1877 r. rozpoczął studia na Katholieke Universiteit Leuven (Belgia), gdzie studiował filozofię i teologię. Pochodził z biednej i wielodzietnej rodziny, dlatego zarobkował grając na fortepianie i pisząc relacje do gazet szwajcarskich. Miał 12 rodzeństwa, przy czym Johann był najmłodszym dzieckiem. Do 1868 roku zmarło siedmioro jego rodzeństwa. W 1868 zmarł ojciec Johanna, który był rolnikiem i ogrodnikiem. W 1881 roku Johhann otrzymał święcenia w Seminarium St. Georgen. Pracował w różnych wspólnotach klasztornych: w Buchs, Herisau (Appenzell Outer Rhodes), Wangs, Sargans. Wtedy rozpoczął też propagowanie znaczenia gimnastyki, turystyki i ziołolecznictwa dla zachowania dobrej kondycji i zdrowia. W Wangs założył pierwszy targ ziołowy (1913-1914 r.). Poprzez promowanie ziołolecznictwa i zdrowego stylu życia, wodolecznictwa, hydroterapii i.in. zapobiegał wystąpieniu chorób zakaźnych wśród ludności kantonu Sankt Gallen, za co otrzymał nawet honorowe obywatelstwo i odznaczenie. Pomagał pacjentom w czasie trwania pandemii grypy hiszpanki. W 1885 r. pracował jako pastor w górskiej parafii w Libingen, wtedy też musiał często nieść pierwszą pomoc lekarską, bowiem ludność nie miała dostępu do specjalistycznej służby zdrowia. Pomimo, że Konfederacja Szwajcarska była zjednoczonym krajem, to wielu jej obywateli było odizolowanych geograficznie od nizinnej części kraju. Obywatele poszczególnych kantonów posługiwali się różnymi językami, co utrudniało kontakt z lekarzami miejskimi. Nawet obecnie mieszkańcy Szwajcarii posługują się 4 językami (urzędowymi): niemieckim (64%), francuskim (19%), włoskim (8%) i retoromańskim (1%). Jeżeli chodzi o język niemiecki (schweizer-deutsch, hochdeutsch) społeczeństwo wykształciło dialekty regionalne np. w Bernie (tzw. berndeutsch – hochdeutsch, Bärndütsch), Zurichu (tzw. Züridütsch), Bazylei (Baseldütsch). Johann przebywając na łonie górskiej przyrody jeszcze mocniej zainteresował się ziołami. Wówczas doznał wyjątkowego snu z udziałem Anioła, który nakazał mu leczyć ludzi darami natury. W 1890 r. został pastorem w Amden, redagował również gazety „Pelikan“ i „Emanuel“, gdzie pisał o właściwościach szwajcarskich ziół. W 1893 r. przeprowadził się z matką do Feldkirch, gdzie nadal pracował dla wydawnictwa Pelikan-Verlag. Pelikan wydawał wtedy 3 gazety o dużym nakładzie: „Eucharistia“ (nakład 11.000 egz.), „Pelikan“ (nakład 90.000) i „St. Michael“ (nakład 100.000). W 1898 został głównym pastorem w Buchs. Sława ojca Johanna była tak duża, że stał się bardzo opiniotwórczy w zakresie medycyny. Niektóre jego poglądy i praktyki lecznicze nie podobały się środowiskom lekarskim. Naciski ze strony organizacji medycznych na władze kościelne były powodem przeniesienia Johanna Künzle do Zizers w kantonie Gryzonia (Graubünden). W Gryzonii akurat odbywało się wówczas głosowanie ludności na temat powszechnego uznania ziołolecznictwa za oficjalną i równowartościową metodę terapii. Większość mieszkańców była zwolennikami fitoterapii i w ogóle naturoterapii. Lekarze nadal domagali się, aby ojciec Johann zdał egzamin i udowodnił swoich umiejętności. W 1922 r. Johann Künzle zdał egzamin przed Komisją Lekarską Ärztekollegium, aby mógł prowadzić wolną praktykę ziołoleczniczą „Giftfreie Heilkräuterpraxis”. Egzamin zdał doskonale, pytając przy tym, czy ma odpowiadać na zadane pytania w języku łacińskim, czy greckim?. Zawstydził wówczas egzaminatorów, którzy nie mieli tak dużych umiejętności językowych. Ojciec Johann tworzył organizacyjne i prawne zasady handlu ziołami w Szwajcarii. Był autorem informatorów i książek o ziołach, zielarstwie i ziołolecznictwie. Przez całe swoje życie propagował ziołolecznictwo. W 1939 r. założył zielarnię Künzle AG (Kräuterpfarrer Künzle AG). Pracował do końca. 8 stycznia pożegnał się z przyjaciółmi wyczuwając nadchodzącą śmierć. W nocy z 8 na 9 stycznia 1945 r. zmarł w swoim domu Helios. W celu uczczenia osiągnięć ojca Johanna w Wangs utworzono szlak pastora Johanna Künzle. Autor m.in. Das Grosse Kräuterheilbuch (od 1945 r.); Der junge Botanist, 1914; Chrut und Uchrut. Verlag J. Künzle, 1912; Pfarrer Künzle’s Volkskalender. Olten und Konstanz 1937; Kräuter Atlas, 1952. Różański H.: o. Johann Künzle – Ojciec ziołolecznictwa szwajcarskiego. Porady na zdrowie nr 4 (59), 2021, s. 33. Künzle J.: Das Grosse Kräuterheilbuch. Walter-Verlag Olten AG, 1945. Maximilian Alexander, Heidelore Kluge, Das Grosse Buch der Natur Medizin. Moewig 1996, s. 365-367. Aralia mandżurska – Aralia elata var. mandshurica (Ruprecht et Maximowicz) J. Wen należy do rodziny araliowatych – Araliaceae i pochodzi z Północnych Chin, Korei i Japonii. Surowcem jest wysuszony korzeń – Radix Araliae, z którego przygotowuje się nalewkę oraz alkoholowe i wodno-alkoholowe ekstrakty. Do wyrobu leków stosowany jest korzeń świeży lub suszony. W medycynie ludowej wykorzystywane są również liście, kora z gałęzi i owoce. Gotowe preparaty z aralii dostępne są w Rosji, na Białorusi i na Ukrainie (np. nalewki). W Związku Radzieckim preparaty a aralii doczekały się wielu ciekawych badań, stąd ich popularność wzrastała. Aralia mandżurska ma postać drzewka lub krzewu. Dorasta do 12 m wysokości. Gałęzie i ogonki liściowe wykształcają ciernie. Liście są duże, do 1 m długości, złożone, podwójnie pierzaste. Kwiaty są drobne, białe lub kremowe, zebrane w baldachy, tworząc rozgałęzione, wielokwiatowe kwiatostany o średnicy do 45 cm na szczycie pnia. Owoc jest niebiesko-czarny, podobny do jagody z pięcioma nasionami o średnicy 3-5 mm. Dorosła roślina może uformować do 60 tysięcy owoców. Waga 1000 owoców to około 50 gramów. W naturalnych warunkach kwitnie w piątym roku życia. Kwitnie w lipcu-sierpniu. Dojrzewa od września do października.  Korzeń zawiera saponiny trójterpenowe (aralozydy A, B, C – glikozydy kwasu oleanolowego), poliiny (falkarinon, falkarinolon), alkaloidy i olejek eteryczny. Owoce zasobne w olej bogaty w kwas linolowy i kwas stearynowy. Liście zawierają około 17% białka, ok. 4-5% tłuszczów, ok. 4% cukrów, antocyjany, flawonoidy, olejek eteryczny, fenolokwady i trójterpeny. Działanie preparatów z aralii jest szerokie: adaptogenne, prokognitywne, immunostymulujące, ogólnie wzmacniające, wzmagające popęd płciowy, zwiększające wydolność psychiczną i fizyczną, przeciwdepresyjne, hipolipidemiczne, hipocholesterolemiczne, hipoglikemiczne, antyarytmiczne, kardioprotekcyjne, radioprotekcyjne, wirusostatyczne. Nalewka może podnosić ciśnienie krwi. Wywiera działanie przeciwzapalne, antyseptyczne na układ oddechowy i pokarmowy. Hamuje inwazję patogenów w płucach. Usprawnia procesy konsolidacji pamięci, kojarzenie i koncentrację. Poprawia samopoczucie. Wskazania: wyczerpanie nerwowe, depresja, spadek odporności immunologicznej i obniżenie aktywności życiowej, niskie ciśnienie krwi, spadek libido, zaburzenia pamięci i uczenia się, zespół metaboliczny, otyłość, stany stresowe. Przeciwwskazania: wysokie ciśnienie krwi. Działania uboczne: przy przedawkowaniu nadmierne pobudzenie psychoruchowe, gonitwa myśli, drżenie rąk. Interakcje: wzmaga działanie kofeiny i ziół bogatych w kofeinę, nasila działanie efedryny, synefryny i pseudoefedryny. Potęguje działanie amfetaminy i jej pochodnych. Nie łączyć z kokainą. Potęguje działanie grzybów psylocybinowych i muszkatołowca. Nalewkę z korzeni aralii 1:5-10 na alkoholu 60-70% należy zażywać 2 razy dziennie po 5 ml w niewielkiej ilości wody. 5 ml nalewki w 100 ml wody do okładów i przemywania skóry. Sproszkowany korzeń: 0,5 g 2 razy dziennie, rano i w południe. Napar 1% 2 razy dziennie po 100 ml. Napar z liści 1,5 g 2 razy dziennie po 100 ml. Rodzaj onętek (Cosmos), zwany popularnie kosmosem należy do rodziny złożonych – Compositae (astrowatych – Asteraceae). Obejmuje 29 gatunków. Pochodzi z Ameryki Południowej, południowej części Ameryki Północnej oraz z Ameryki Środkowej. W Europie uprawianych jest kilka gatunków onętka, jako rośliny ozdobne. W Polsce niekiedy wymyka się z ogrodów i występuje dziko, np. w Wielkopolsce, na Śląsku i na Mazowszu. Nie są zbyt wymagające, jeśli chodzi o zasobność gleby, jednakże nie pogardzą dodatku kompostu. W upalne lata trzeb je podlewać. Lubią stanowiska słoneczne i osłonięte od wiatru. Wysiewać je należy wiosną.  Do celów leczniczych mogą być używane gatunki: ponętka pierzastolistna – Cosmos bipinnatus Cavanilles (synonimy: Coreopsis formosa Bonato, Georgina bipinnata (Cavanilles) Sprengel, Cosmea bipinnata Willdenow), ponętka siarkowa (żółta) – Cosmos sulphureus Cavanilles (syn. Cosmea sulphurea (Cav.) Willdenow), onętka krwistoczerwona – Cosmos atrosanguineus (Hooker) Voss (syn. Bidens atrosanguinea (Hook.) Ortgies ex Regel). Surowcem zielarskim są same kwiaty lub kwitnące ziele onętka – Flos, Herba florens Cosmeae. Kwiaty i ziele najlepiej suszyć w przewiewnym i ciemnym miejscu. Przechowywać w światłoszczelnych opakowaniach. Do aktywnych farmakologicznie składników ponętki należą, m.in.: 2′,3,4,4′-tetrahydroxychalcone (buteina), rutynozyd cyjanidyny, glukozyd koreopsyna, sulfuretyna, glikozyd sulfureina, butyna, luteolina, kwercetyna, rutyna, olejek eteryczny, fenolokwasy (kwas katechinowy, galusowy, kawowy, ferulowy, chlorogenowy). Buteinę wyodrębnił (w 1942 r.) z onętki żółtej znakomity fitochemik prof. Theodore A. Geissman (1908-1978). Działanie farmakologiczne onętka jest zbliżone do nachyłka – Coreopsis. Oba rodzaje są spokrewnione chemotaksonomicznie i fitofarmakologicznie. Nachyłki są również szeroko uprawiane w ogrodach i mało kto wie, że są tak cenne leczniczo, np. gatunki: nachyłek barwierski – Coreopsis tinctoria Nuttall, nachyłek okółkowy – Coreopsis verticillata Linne, nachyłek lancetowaty – Coreopsis lanceolata Linne i nachyłek wielkokwiatowy – Coreopsis grandiflora Hogg ex Sweet. Buteina jest silnym inhibitorem kinazy tyrozynowej receptora EGF, reduktazy glutationowej, aromatazy, ponadto hamującym IKK (IκB kinase). Buteina (tetrahydroksychalkon) i glikozydy buteinowe obniżają ciśnienie krwi i są inhibitorem fosfodiesterazy. Znoszą działanie angiotensyny. Hamują procesy włóknienia tkanek (efekt antyfibrogenny, np. w gruczołach piersiowych) i działają przeciwzapalnie. Mogą być przydatne w leczeniu i profilaktyce włókniaków narządowych oraz w piersiach. Powstrzymują rozwój nowotworów wątroby i jelita grubego (cytotoksyczny wobec adenocarcinoma). Buteina działaniem antynowotworowym przewyższa siłę działania syntetycznego onkostatyku – 5-fluorouracylu. Indukuje apoptozę (programowaną śmierć) komórek rakowych. Buteiny, luteolina, kwas chlorogenowy, koreopsyna i kwas kawowy hamują peroksydację błon komórkowych, stabilizują strukturę biomembran, wymiatają wolne rodniki. Działają przeciwhistaminowo i antyalergicznie. Ograniczają uwalnianie czynników zapaleniotwórczych. Rozkurczają mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, układu moczowego i naczyń krwionośnych. Wzmagają diurezę. Chalkony onętka i nachyłka należą do inhibitorów aromatazy. Aromataza warunkuje powstawanie estrogenów z testosteronu oraz androstendionu. W leczeniu niektórych nowotworów piersi u kobiet konieczne jest zahamowanie wpływu estrogenów. Do tego celu mogą być wykorzystane preparaty Cosmos, Coreopsis lub z innych roślin zawierających buteinę (np. perukowca – Cotinus). Składniki onętka (podobnie jak nachyłka) mają właściwości hepatoprotekcyjne. Mogą mieć wpływ na ograniczanie procesów włóknienia i marskości wątroby, szczególnie wywołanych ksenobiotykami, np. toksycznymi węglowodorami chlorowcopochodnymi, lekami. Buteina ogranicza zmiany zwyrodnieniowe (zwłóknienie, rozpad neurolemmy i neuronów) w ośrodkowym i obwodowym układzie nerwowym, co może być wykorzystane w fitoterapii stwardnienia rozsianego i choroby Alzheimera. Blokuje wytrącanie się beta-amyloidu w tkance nerwowej. Frakcja flawonoidowa (chalkonowa) in vitro powstrzymuje dysfunkcję neuronów w przebiegu choroby Parkinsona. Koreopsyna jest glikozydem buteiny i posiada podobne właściwości lecznicze. Kwas chlorogenowy, ferulowy i kawowy mają właściwości antybakteryjne, żółciopędne, ochronne na miąższ wątroby i przeciwnowotworowe. Są to efektywne w działaniu substancje przeciwzapalne i immunostymulujące. Luteolina, podobnie jak kwas chlorogenowy, obniża stężenie lipidów i cholesterolu we krwi i wykazuje działanie spazmolityczne. Frakcja flawonoidowa onętka opóźnia procesy starzenia przez blokowanie działania enzymów hialuronidazy, elastazy i koleganazy, ponadto przez aktywację genów SIRT-1. Wskazania: choroby zwyrodnieniowe i zanikowe tkanki nerwowej (choroba Parkinsona, Alzheimera, Ataxia Telangiectasia, stwardnienie rozsiane), stany zapalne wątroby, włókniaki, choroba nowotworowa, spadek odporności na zakażenia, choroby alergiczne, nadciśnienie, hipercholesterolemia, hiperlipidemia, zaburzenia krążenia obwodowego, choroba wieńcowa, obrzęki i wysięki w przebiegu nadciśnienia, przerost i nowotwory gruczołu krokowego. Odwar onętkowy – Decoctum Cosmeae: 2 łyżki rozdrobnionych kwiatów zwilżyć spirytusem 90%, pozostawić na 5 minut, po czym zalać 1 szklanką wody; doprowadzić na małym ogniu do zagotowania; gotować jeszcze 10 minut pod przykryciem, po czym odstawić na 20 minut, przecedzić. Podzielić na 3 porcje i wypić w ciągu dnia. Przyjmować przez miesiąc. Kuracje wznawiać raz na kwartał. Odwarem przemywać zmiany skórne zapalnie zmienione, trudno gojące się rany i oparzenia. Można stosować również w postaci okładów na oczy przy zapaleniu i zmianach zwyrodnieniowych rogówki, siatkówki, naczyniówki oraz podrażnionych spojówkach. Okłady na oczy powinny trwać 30-40 minut; 2 razy dziennie.  Wyciąg na winie z kwiatów onętka – Vinum Cosmeae: 1 część suchych i rozdrobnionych kwiatów lub ziela kwitnącego zwilżyć spirytusem, pozostawić na 5 minut pod przykryciem, po czym zalać 5 częściami wina wytrawnego. Na małym ogniu całość doprowadzić do zagotowania pod przykryciem, od razu odstawić, przelać do słoja i pozostawić szczelnie zamknięte na 1 miesiąc. Następnie przefiltrować. Codziennie przyjmować 1 kieliszek (100 ml) wina z onętkowego, przez miesiąc. Powtarzać kurację co kwartał. Wino nadaje się również do okładów na piersi przy włókniakach i stanach zapalnych, ponadto do okładania trudno gojących się ran i owrzodzeń. Może być podstawą toniku do przemywania skóry w celu opóźniania procesów starzenia. Tonik taki sporządzamy następująco: 50 ml wina onętkowego mieszamy z 1 łyżką soku cytrynowego oraz 35 ml wody mineralnej zdrojowej (Franciszek, Henryk, Wielka Pieniawa lub Jan), mieszamy. Przechowujemy w lodówce. Skórę przemywamy raz dziennie, rano. Epimedium należy do rodziny berberysowatych – Berberidaceae. Do gatunków leczniczych należą Epimedium brevicornum Maxim., Epimedium koreanum Nakai, Epimedium pubescens Maxim., Epimedium sagitattum (Sieb.&Zucc.) Maxim. i Epimedium wushanense T.S. Ying, Epimedium pubigerum (DC.) C. Morren & Decne., czy epimedium wielkokwiatowe – Epimedium grandiflorum C. Morren. Epimedium omszone – Epimedium pubigerum (DC.) C. Morren & Decne. występuje w Bułgarii i Turcji. Epimedium alpejskie – Epimedium alpinum Linne występuje w Alpach oraz w górach krajów byłej Jugosławii, ponadto również w Bułgarii. Pochodzą z Azji (Chiny, Japonia, Korea). Surowcem jest ziele – Herba Epimedii.  Epimedium może być uprawiane w Polsce, np. epimedium wielkokwiatowe, epimedium omszone Epimedium pubigerum (DC.) C. Morren & Decne.  Zawierają flawonoidy (robinetyna, ikariina, hiperozyd, epimedyna A-C, epimedozydy, heksandrozyd E, baohuozydy, ikaryzyd), fitosterole i fenolokwasy. Ekstrakty płynne i suche są składnikiem nowoczesnych suplementów diety i leków ziołowych. W obrocie handlowym znaleźć można nalewki, suchy krojony i sproszkowany surowiec. Tinctura Epimedii: 100 g surowca świeżego lub suchego zalać 5 ml alkoholu 40-60%, odstawić na miesiąc. Zażywać 1-2 razy dziennie po 10-15 ml przez miesiąc. Można powtarzać raz na kwartał. Dawka efektywna sproszkowanego surowca wynosi 1,5-2 g 1-2 razy dziennie. Zwiększa percepcję wrażeń wzrokowych, słuchowych i dotykowych, podnosi popęd płciowy, zwiększa odczuwanie doznań seksualnych. Wyraźnie wpływa też na ośrodki układu limbicznego i korowe. Ułatwia uczenie się i zapamiętywanie informacji. Usprawnia procesy asocjacyjne i odtwarzania informacji. Działa ogólnie wzmacniająco, zwiększa wydolność fizyczną. Wywiera też wpływ antyalergiczny i przeciwdepresyjny. Daje poprawę w chorobach reumatycznych. Rp. Wcierka do włosów, zapobiegająca łysieniu, odpowiada preparatom do wcierania we włosy zawierające sildenafil, Różański 2014 Nalewka z Epimedium 25% Nalewka z ziela i kłączy z korzeniami pokrzywy 20% Nalewka z kory/gałązek grujecznika japońskiego – Cercidiphyllum japonicum Siebold & Zucc. 20% Spirytus mrówkowy dopełnić do 100% Wcierać w skórę owłosioną po umyciu, 2 razy w tygodniu przy łysieniu, także plackowatym. Pobudza czynności brodawek włosowych, chroni przed łysieniem androgennym. Poprawia krążenie krwi w skórze.
Szanowni Państwo, Od grudnia 2023 r., przy firmie AdiFeed uruchomiona została moja Akademia – Akademia dr Różańskiego, która będzie zajmowała się prowadzeniem szkoleń i kursów z zakresu nauk przyrodniczych i medycznych. Na początku, kursy i szkolenia będą prowadzone online w czasie rzeczywistym. W Akademii będzie dostępny sklep w którym możliwe będzie wykupienie szkoleń i kursów. Będą one miały formę pakietów, do odsłuchania w dowolnym czasie. Do wielu z nich będzie dodany skrypt/podręcznik drukowany lub w formie e-booka. Planuję również w przyszłości uruchomić szkolenia terenowe (prowadzone w Polsce i za granicą, np. w Bułgarii), które będę prowadził wspólnie z dr n. biol. Dominikiem Wróblem i dr inż. Hubertem Iwińskim. Do współpracy dydaktycznej zaprosiłem Specjalistów.  Kursy i szkolenia będą różnorodne, np. Chemotaksonomia, Botanika ogólna, Botanika systematyczna, Biologia dla zielarzy, Biochemia dla zielarzy, Chemia dla zielarzy, Fitochemia, Fitoterapia szczegółowa, Fitoterapia onkologiczna, Zioła Farmakopei Polskiej, Farmakopei Europejskiej i Farmakopei Szwajcarskiej, Farmakognozja, Balsamy, oleożywice, żywice i olejki eteryczne, Sole mineralne w medycynie i kosmetyce, Medycyna ekstremalna, Medycyna biologiczna, Rośliny lecznicze, surowce zwierzęce i sole mineralne wg dra med. Gerharda Madausa, Podstawy zielarstwa, Zielarstwo szczegółowe, Floroterapia, Gemmoterapia, Rhizoterapia, Fitofarmakologia, Farmakologia XVIII, XIX i pierwszej połowy XX wieku, Fitotoksykologia, Fitochemia, Zioła w kosmetyce, Receptura zielarsko-kosmetyczna, Receptura zielarska, Fitoterapia weterynaryjna (od bezkręgowców aż po ssaki), Glony w medycynie i kosmetyce, Surowce mineralne, zwierzęce i roślinne w suplementach diety… Zapraszam na stronę Akademii dra Różańskiego: https://akademia-rozanski.pl/  |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Copyright © 2024 Medycyna dawna i współczesna - All Rights Reserved Powered by WordPress & Atahualpa |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Najnowsze komentarze