Fructus Capsici – owoc ostrej papryki w fitoterapii

Ostra papryka jest łatwo dostępnym surowcem zielarskim. Właściwości lecznicze zależą od jakości surowca, która z kolei jest uzależniona od odmiany papryki rocznej – Capsicum annuum Linne, fazy dojrzałości owocu, sposobu suszenia i rozdrabniania oraz zapakowania i przechowywania owocu.

Owoc papryki ostrej, czyli pieprzowca Capsici Fructus zawiera fenyloalkiloaminy – kapsaicynę (przeciętnie 0,5-0,18%, w niektórych odmianach zawartość składnika może sięgać do 1,9%), glikoalkaloid sterydowy – solanokapsyna, karotenoidy (ok. 0,5%): kapsulina, kapsantyna, kapsorubina; leukoantocyjany, olejek eteryczny bogaty w limonen i linalol (1,25-1,5%); witaminę C (do 250-258 mg%), witaminę E (do 1000 ng/100 g), cukry (2-8,4%; suche owoce 50%), białko (1,5%), witaminę C (1,6-13,9%), kapsycydynę (saponina sterydowa). Kapsaicynę C₁₈H₂₇NO₃ można zaliczyć do grupy alkaloidów pochodnych benzyloaminy.

Zmikronizowane owoce, sok oraz wyciągi z owoców pieprzowca silnie podrażniają skórę i błony śluzowe, wywołując efekt miejscowego przekrwienia. 1-2 g owoców spożyte naraz pobudzają ogólne krążenie krwi, przyśpieszają wentylację płuc, działają moczopędnie i napotnie. Regularnie zażywane przetwory z owoców pieprzowca pobudzają przemianę materii, zwiększają popęd płciowy, wzmagają procesy detoksykacji (odtruwania), stymulują układ odpornościowy ogólnoustrojowy oraz system GALT układu pokarmowego. Składniki saponinowe i alkaloidowe papryki ostrej hamują rozwój wielu bakterii chorobotwórczych i drożdżaków przewodu pokarmowego (E. coli, Salmonella, Shigella, Candida). Ponadto zwiększają wydzielanie soków trawiennych, przyspieszają proces trawienia i wchłaniania składników pokarmowych. Wywierają wpływ żółciopędny i regulujący pasaż treści pokarmowej w jelitach.

Zmikronizowane owoce (Pulvis Capsici), wyciągi (Extractum, Tinctura Capsici), sok (Succus Capsici) jak i czysta kapsaicyna (Capsaicinum) z owoców pieprzowca są składnikiem wielu maści i mazideł recepturowych i fabrycznych zalecanych do miejscowego stosowania przy bólach stawów, nerwobólach i mięśniobólach. Drażniące właściwości kapsaicyny, oleożywicy Oleoresina Capsici i Pulvis Capsici zostały wykorzystane do produkcji gazów obronnych.

W dużych dawkach papryka ostra hamuje czynności wydzielnicze przewodu pokarmowego. 1-3 łyżeczki ostrej papryki zażyte doustnie i popite gorącą herbatą działają euforyzująco, wzmacniająco, stymulująco i ogólnie rozgrzewająco. Przedawkowana ostra papryka z kolei powoduje nadmierne podrażnienie przewodu pokarmowego, podrażnienie nerek i cewki moczowej, złe samopoczucie, wysypkę na skórze i „uderzenia gorąca”. Ostrej papryki nie należy podawać małym dzieciom (poniżej 12 roku), bowiem może spowodować u nich zatrucie oraz gwałtowną alergię pokarmową. Dzieci nie posiadają jeszcze dostatecznie rozwiniętych mechanizmów i szlaków biochemicznych tolerujących i właściwie przetwarzających kapsaicynę. U niemowląt kapsaicyna może wywołać gwałtowną śmierć. W czasie karmienia (laktacja) kobiety nie powinny spożywać ostrej papryki, ponieważ saponiny i fenyloalkiloaminy przenikają do mleka.

Fructus Capsici, Poznań, 2007.12.