Rzęśl – Callitriche jako surowiec irydoidowy i flawonoidowy.

Rzęśl – Callitriche jest rośliną wodną o cennych właściwościach leczniczych.  Do celów fitoterapeutycznych nadają się z pewnością:

– Callitriche palustris Linne = Callitriche verna L. em. Lönnrot – rzęśl wiosenna, błotna (niem./szwajc. Sumf-Wasserstern, fr. Etoile d’eau des marais; ital. Gamberaia comune; retorom. Staila d’aua da pali),

– Callitriche cophocarpa Sendtner = Callitriche polymorpha  Lönnrot – rzęśl długoszyjkowa (niem. Stumpffrüchtiger Wasserstern, fr. Etoile d’eau a fruits obtus, ital. Gamberaia polimorfa; retorom. Staila d’aua cun fritgs muts),

– Callitriche autumnalis Linne = Callitriche hermaphroditica Linne – rzęśl jesienna,

– Callitriche hamulata W.D.J.Koch – rzęśl hakowata (niem. Hakiger Wasserstern, fr. Etoile d’eau en crochet; ital. Gamberaia arrotondata; retorom. Staila d’aua cun crutschs),

– Callitriche platycarpa Kützing – rzęśl płaskoowockowa (niem. Flachfrüchtiger Wasserstern, fr. Etoile d’eau a fruits plats; ital. Gamberaia appiattita,

– Callitriche obtusangula Le Gall (niem. Stumpfkantiger Wasserstern; Etoile d’eau a angles obtus; ital. Gamberaia ottusa),

– Callitriche stagnalis Scopoli – rzęśl wielkoowockowa (niem. Teich-Wasserstern; fr. Etoile d’eau des etangs; ital. Gamberaia maggiore).

Callitriche hamulata W.D.J.Koch, Swarzędz, sierpień 2010r.

Rodzaj rzęśl – Callitriche należy do rodziny rzęślowatych – Callitrichaceae.

Surowiec: ziele rzęśli – Herba Callitricheae, zbierane przed lub w czasie kwitnienia, suszone w ciemnym miejscu, w temp. do 40 stopni C. Macerat ze świeżego ziela zachowuje aktywność białek i glikoprotein, o działaniu odżywczym, immunostymulującym i proregenerującym.

Składniki aktywne. Ziele rzęśli to surowiec irydoidowy, bogaty w catalpol, aukubinę oraz kawoilo-aukubiny. Istotnymi znanymi składnikami są flawonoidy (apigenina, luteolina), fenolokwasy (kwas kawowy, ferulowy, chinowy, cynamonowy), fenyloetanoidy (verbaskozyd = akteozyd).

Działanie: rozkurczowe na mięśnie gładkie (spazmolityczne), wyraźnie przeciwzapalne, antyseptyczne, bakteriostatyczne, przeciwwirusowe, ochronne na wątrobę (hepatoprotekcyjne), moczopędne, immunostymulujące. Działa uspokajająco i przeciwkaszlowo. Macerat ze świeżego ziela działa immunostymulująco i aktywująco na regenerację tkanek.

Wskazania: niewydolność i uszkodzenie wątroby mikotoksynami, lekami, jadami bakteryjnymi lub węglowodorami, wirusowe zapalenie wątroby; stany skurczowe układu pokarmowego, układu moczowego i płciowego (bolesne miesiączkowanie, kolka); stany zapalne gardła, jamy ustnej i przewodu pokarmowego; stany zapalne skóry; zaburzenia w wydzielaniu żółci. Owrzodzenia jelit i żołądka.

Zewnętrznie: zapalenie i suchość skóry, trądzik różowaty, wyprysk, suche trudno gojące się rany – okłady, przemywanie z wywaru; stany zapalne spojówek i gałki ocznej; suchość oczu, uczucie piasku w oczach, cienie i worki pod oczami, zmęczenie oczu – okłady z wywaru 30-minutowe 1-2 razy dziennie, przez 3-5 dni.

Preparaty.

Napar rzęślowy – Infusum Callitricheae: 1 łyżkę rozdrobnionego suchego lub świeżego ziela zalać 1 szklanką wrzącej wody; odstawić na 30 minut, przecedzić. W chorobach przewlekłych pić 2 razy dziennie po 1 szklance naparu, minimum przez 3 tygodnie. Do okładów na oczy i rany gotować napar 3-5 minut, odstawić do przestygnięcia, przecedzić przez sito z watą i dopiero używać do okładów i przemywań.

Intrakt ze świeżego ziela – Intractum Callitrichaea: 1 część rozdrobnionego (przemielone lub posiekane) surowca zalać 5 częściami gorącego alkoholu 40-50%, odstawić na 7 dni, przefiltrować. Zażywać 2 razy dziennie po 5-10 ml, przez 2 tygodnie. Potem kuracje 7-dniowe powtarzać co 2 miesiące (2-3 razy).

Macerat rzęślowy – Maceratio Callitricheae: świeże ziele rzęśli przemyć w letniej wodzie, potem zanurzyć na 1 minutę w alkoholu 40%, wyjąć, rozdrobnić, zalać letnią przegotowaną wodą (2-3 łyżki rozdrobnionego ziela na 1 szklankę wody). Przykryć i odstawić na 6-8 godzin. Przefiltrować. Macerat przechowywać w lodówce maks. 2 dni. Można zamrozić w woreczkach na lód, np. na okres zimowy. Doustnie przyjmować 60-100 ml 2 razy dziennie. Zamrożony macerat wyciągać na bieżąco i rozmrażać. Macerat zawiera proteiny i cukry o działaniu nawilżającym skórę suchą i wrażliwą. Macerat w kostkach lodowych nadaje się do okładów odmładzających, pojędrniających, przeciwobrzękowych i przeciwzapalnych,obkurczających pory skórne i rozszerzone naczynia krwionośne.

Rzęśl jest bezpieczna w stosowaniu. Można podawać małym dzieciom.