Aldehyd mrówkowy w dawnej dermatologii.

Aldehyd mrówkowy HCHO otrzymał A.W. Hofmann (1818-1892) w 1867 r. W czystym stanie jest gazem o ostrej duszącej woni. 35-40% roztwór wodny aldehydu mrówkowego nosi nazwę formaliny (Formalinum, Formaldehydum solutum). Posiada właściwości bakteriobójcze i wirusobójcze. Działa ściągająco, a w większych dawkach nekrotyzująco. Paraformaldehyd jest polimerem aldehydu mrówkowego, który wydziela lotny formaldehyd po podgrzaniu. Paraformaldehyd służy do odkażania pomieszczeń (skuteczny tylko przy wysokiej wilgotności powietrza, tylko wtedy może uszkadzać komórki mikroorganizmów, chodzi o wilgotność rzędu co najmniej 75%).

August Wilhelm von Hofmann (1818-1892), niemiecki chemik, otrzymał syntetycznie formaldehyd, odkrył również kwas sorbowy. Pracował nad składnikami smoły , aniliną, chinoliną i aminami.

Wg dra Karol’a Fuerst’a (1928 r.) prątki wąglika giną w roztworach 1:20.000, a spory (zarodniki) w 1:1000 w ciągu 1 godziny. Pod wpływem formaliny skóra ludzka twardnieje, “garbuje się”. Wskutek działania ściągającego zostaje ograniczone wydzielanie gruczołów potowych. Formalina był środkiem stosowanym zewnętrznie w leczeniu nadmiernego pocenia się, szczególnie rąk i nóg.

Dla odkażania narzędzi lekarskich stosowano powszechnie roztwór:

Rp. Boracis 10,0
Formalin 10,0
Phenol 15,0
Aq. dest. ad 1000,0

W dermatologii jako środek przeciwpotowy używano:

Rp. Formaldehyd. solut 20,0-30,0
Aq. dest. ad 100,0
D.S. Do nacierania rąk i nóg.

Rp. Formaldehyd solut. 10,0-40,0
Acid. salicylici 3,0-5,0
Camphor. trit. 3,0-5,0
Spirit. ad 200,0
D.S. Do nacierania rąk i nóg.

Po II wojnie światowej lekarze zapisywali słabsze roztwory formaliny jako środek przeciwpotowy: roztwór alkoholowy lub wodny 1-5%. W latach 30 XX wieku do roztworów formalinowych dodawano glicerynę, aby zapobiegać bolesnym pęknięciom skóry, jakie wywołuje formalina dłużej używana.
Rp. wg dra J. Modrakowskiego (1930 r.)
Sol. Formalini alcohol 10% 95,0
Glicerini 5,0
M.D.S. Pędzlowanie rąk i nóg.

10% roztwór alkoholowy formaliny do zwilżania skóry lub maczania skarpetek ( dr R.J. Leszczyński 1931 r.). Ponadto do odkażania czyraków. W postaci lyzoformu (10% roztwór roztwór formaliny w mydle potasowym) – do odkażania rąk i ran (2-3% roztwór lizoformu).

Roztwory formaliny (0,5-1%) służyły też do przemywania skóry przy łojotoku.

Przy omyłkowym zażyciu doustnym formaliny, zatrutych ratowano podając im roztwór amoniaku (4 g na 280 ml wody), chlorku amonu lub octanu amonu, który tworzy z formaliną mniej toksyczną hexamethylentetraminę (przed wszystkim nie drażniącą przewód pokarmowy). Jako odtrutka skuteczna też jest mieszanina 0,1 n roztworu chlorku amonu i 0,1 n roztworu amoniaku (w równych częściach).

Formalina i formaldehyd jako środki odkażające (wg dr H. Krzywickiej 1979 r.):

– bakterie Gram-dodatnie – średnio wrażliwe’;
– bakterie Gram-ujemne – wrażliwe;
– prątki gruźlicy – średnio wrażliwe;
– spory bakterii – słabo wrażliwe
– grzyby chorobotwórcze – wrażliwe
– wirusy – wrażliwe.
Stosowane: roztwory 3-20% w wodzie lub wodno-alkoholowe.