Satureja hortensis L. – cząber

Ostatnio podziwiam w swoim ogródku kwitnienie i czerwienienie cząbru.

Satureja – cząber (Summer Savory), wrzesień 2008, Swarzędz.

Ta mało popularna w naszej fitoterapii roślina jest bardzo skuteczna w leczeniu i zapobieganiu wielu chorób. Nie raz już pisałem o niej jako przyprawie.

Zawiera olejek eteryczny i to on decyduje o jej sile działania leczniczego. Cząber zmielony, źle suszony i przechowywany szybko traci swoje właściwości. Dlatego polecam kupowanie cząbru w krajach Południowej Europy, uprawianie jej w ogrodach do swoich celów, ewentualnie cząber jako przyprawę – dobrej firmy. Z cząbrem jest jak z majerankiem – najcenniejsze są listki i wierzchołki pędów wysuszone delikatnie, rozdrobnione do leku lub potrawy tuż przed użyciem. Doskonały jest również olejek cząbrowy, ale trudno dostępny na rynku i kosztowny (Savory Oil, Saturejae Oleum).

W cząbru jest około 1-1,5% olejku eterycznego o zmiennym składzie jakościowym i ilościowym, zależnym od fazy rozwoju rośliny, warunków siedliskowych i klimatycznych, odmiany.Generalnie olejek cząbrowy zawiera głównie karwakrol (carvacrol), węglowodory monoterpenowe (beta-pinen, p-cymen, beta-felandren, kamfen, limonen), cyneol, kamforę i borneol. W cząbru obecne są trójterpenowe kwasy (oleanolowy, ursolowy), flawonoidy (apigenina, skutelareina).

Cząber niewątpliwie posiada silne właściwości przeciwdroboustrojowe (antybakteryjne, pierwotniakobójcze, fungistatyczne). Działa rozkurczowo na mięśnie gładkie, przeciwbólowo, wykrztuśnie i moczopędnie. Wzmaga ukrwienie skóry i jelit, poprawia trawienie. Hamuje fermentację i procesy gnilne w jelitach. Ma właściwości przeciwpasożytnicze. Pobudza wydzielanie żółci, zapobiegając jej zastojom i kamicy. Odkaża układ pokarmowy, układ oddechowy i moczowy. Zastosowany na skórę rozgrzewa, działa antyseptycznie i przeciwzapalnie. Doskonały do leczenia niestrawności, wzdęć, dyskinez dróg żółciowych, suchego kaszlu, przeziębień, zapalenia oskrzeli. Dłużej używany do wewnątrz reguluje wypróżnienia i usuwa przykry zapach z ust, jeśli jest on wywołany zaburzeniami trawienia.

Olejek cząbrowy można zażywać 3 razy dziennie po 3-4 krople. Napar z cząbru – 2-3 razy dziennie po 100-200 ml, w chorobach przeziębieniowych i kaszlu – częściej i w mniejszych dawkach. Oliwka cząbrowa na świeżym zielu i oliwie z oliwek z pierwszego tłoczenia – 1 łyżka na czczo, w leczeniu niedoboru żółci i w kuracjach odtruwających. Intrakt cząbrowy 1:3 (na 30-40% alkoholu) – 1 łyżeczka 1-3 razy dziennie w 100 ml wody. Olejek i nalewka (1:3 na 70% alkoholu) zewnętrznie do wcierania jako środek przeciwpasożytniczy, rozgrzewający, przeciwreumatyczny, odkażający stopy.