Zioła, których nie należy stosować podczas ciąży i karmienia – laktacji, cz. I

Sukcesywnie będę podawał zwarte informacje na temat ziół, które nie powinny być stosowane podczas ciąży i laktacji. Podane negatywne skutki nie należy przyjmować bezkrytycznie, tj. odnosić do organizmu nie będącego w ciąży i laktacji. Organizm kobiety ciężarnej, karmiącej oraz niemowlęcia są w szczególnej sytuacji i w szczególnym okresie życia. Młody organizm jest bardzo wrażliwy na substancje chemiczne, normalnie nie występujące w ustroju. Komórki zarodka i płodu są szczególnie podatne na mutacje, onkogeny, czynniki zmieniające rozdział i poziomy enzymów, związków wysokoenergetycznych (GTP, ATP, cAMP) itd.; dlatego w tym okresie trzeba obowiązkowo zachować dużą rozwagę, ostrożność, aby nie zaszkodzić zdrowiu przyszłego dziecka oraz obciążonej fizjologicznie matce. Ostrożność powinna odnosić się nie tylko do ziół, ale również do spożywanego pokarmu, rodzaju stosowanych kosmetyków i leków syntetycznych. Nie wszystko wiemy na temat biologii rozmnażania, embriogenezy, czynników wpływających na te procesy. Niewiele wiemy na temat właściwości substancji chemicznych w lekach, kosmetykach i pokarmie, stąd nie należy ufać do końca bezpieczeństwu, jak i popadać w drugą skrajność – widzieć wyłącznie zagładę.

Dzięki postępowi fitochemii i fitofarmakologii wiemy coraz więcej o właściwościach endokrynoaktywnych wielu składników roślinnych. Z nimi trzeba uważać w okresie ciąży, bowiem zioła potrafią zmieniać wzajemne stosunki między hormonami, naśladować hormony jak i blokować pewne receptory ważne dla prawidłowej fizjologii ciąży jak i rozwoju zarodka i płodu. Wiele z tych składników jest lipofilna i swobodnie przechodzi do wnętrza komórek matki i płodu, ponadto do gruczołu mlekowego, skąd są wydzielane do mleka.

Dla przykładu podam, że we krwi płodów i noworodków znajduje się alfa-fetoproteina, białko wiążące estrogeny. Wiążąc estrogeny fetoproteina nie dopuszcza estrogenów płodów żeńskich do wiązania się z receptorami w tkance nerwowej. Paradoksalnie, u płodów męskich testosteron nie jest wiązany przez alfa-fetoproteinę i wnika do komórek nerwowych, gdzie ulega konwersji do estrogenów, które ulegają związaniu na miejscu z receptorami. Zależności te powodują ukształtowanie stereotypu zachowania chłopięcego przez estrogeny (odwrotnie niż by się wydawało!) oraz hipertrofię komórek nerwowych, czego efektem jest zwiększenie liczby połączeń między komórkami nerwowymi, ponadto zwiększenie liczby komórek nerwowych przeżywających, także w korze mózgu.

Oczywiście estrogeny są żeńskimi hormonami płciowymi, pobudzającymi rozwój jajników w życiu płodowym, wykształcają i podtrzymują istnienie II-rzędowych cech płciowych kobiety, regulują menstruację. Należy odróżnić te właściwości estrogenów od ich roli w kształtowaniu stereotypu zachowania chłopięcego (nie dziewczęcego!) w obszarze układu nerwowego.

Testosteron i inne androgeny pobudzają spermatogenezę oraz warunkują wykształcenie i utrzymanie II-rzędowych męskich cech płciowych. Testosteron powoduje hipertrofię (przerost) wielu komórek ciała:tkanki łącznej, tkanki mięśniowej, tkanki kostnej.

Proszę sobie teraz wyobrazić skutki ingerencji składników hormonalnych obcego pochodzenia, np. z leków, ziół, w ten delikatny i skomplikowany proces (kształtowania stereotypu zachowania). Jakie będą skutki zaburzenia wiązania estrogenów endogennych (prawidłowych, wewnętrznego pochodzenia) przez estrogeny, albo androgeny roślinne lub syntetyczne? Można jednak stwierdzić, że będzie to miało wpływ na stereotyp zachowania płci. Może być tak, że chłopiec będzie się zachowywał jak dziewczynka. W okresie ciąży i karmienia trzeba dążyć do tego, aby jak najmniej powodować zmian w biochemii organizmu. Unikać kontrowersyjnych leków, ziół, pokarmów. Prowadzić naturalny i zdrowy tryb życia.