Języcznik zwyczajny – Phyllitis scolopendrium (Linne) Newman należy do rodziny zanokcicowatych – Aspleniaceae. Jest paprocią chronioną, której grozi wyginięcie. Występuje w Karpatach i Sudetach. W Szwajcarii znany pod nazwami Hirschzunge, Langue de cerf, Scolopendria comune i Lieunga-tschierv. Dawna nazwa języcznika to Asplenium scolopendrium Linne. W Szwajcarii rozpowszechniona praktycznie we wszystkich kantonach, z wyjątkiem obszarów najwyższych gór.
W przeszłości języcznik zwyczajny dostarczał do celów medycznych ziele lub sam liść – Herba seu Folium Scolopendrii = Herba et Folium Linguae cervinae (Scolopendrium officinararum = Scolopendrium vulgare Smith). Przetwory z języcznika były używane w leczeniu padaczki, gruźlicy, biegunek, kaszlu i nieżytu oskrzeli. W użyciu była herbatka (Infusum) i wyciąg alkoholowy z ziela (liści) języcznika. Ten środek opisał krótko mój ulubiony farmakolog – dr Fr. Oesterlen w 1861 r. Języcznik pomagał ponoć zwiększa też krzepliwość krwi, dlatego stosowano go przy krwotokach.
Inny pokrewny gatunek paproci – zanokcica skalna – Asplenium trichomanes L. również był składnikiem leków wykrztuśnych polecanych w terapii nieżytu górnych dróg oddechowych.
Języcznik zwyczajny – Asplenium scolopendrium L. = Phyllitis scolopendrium (L.) Newman. Spiez (kanton Bern) Szwajcaria, lipiec 2008 r.
Zanokcica murowa – Asplenium ruta-muraria L., Locarno (Szwajcaria), lipiec 2009 r.
Na murze rośnie drobna paproć – zanokcica zielona – Asplenium viride Hudson (Locarno, Szwajcaria, lipiec 2009 r.). Pokrojem podobna do niej jest zanokcica skalna – Asplenium trichomanes L.
Zanokcice są słabo poznane pod kątem chemicznym. Zawierają kwas gamma-aminomasłowy, kwas pimelinowy (pimelic acid C7H12O4 – powstaje z utlenienia kwasu oleinowego), kwas gamma-oksy-alfa-aminopimelinowy, acetyloornitynę, kwercetynę, kaempferol, rutynę.
Języcznik zawiera leukodelfinidynę, śluzy, garbniki, kwas asparaginowy i glutaminowy, kwas gamma-metylo-glutaminowy, kwas gamma-metyleno-glutaminowy, kwas gamma-metylo-gamma-oksyglutaminowy, kaempferol, kwas kawowy.
Related Posts
Kokornak – Aristolochia i Thomas Sydenham
Chrom w XIX wieku
Szanta zwyczajna – Marrubium vulgare L.
Borelioza – problemy diagnostyczne i terapeutyczne Krosno 10 maja 2017. KOMUNIKAT II.
Tymianek – Thymus w praktycznej fitoterapii
Echinocystis lobata (Michaux) Torrey & A. Gray – kolczurka klapowana w medycynie
Po czartawie, którą pan Henryk opisał w poprzednim poście, kolejna roślina tj. języcznik nie jest ziołem o którym można dużo poczytać (przynajmniej w mojej literaturze). Tym chętniej przeczytałem swoje zaległości na blogu. Nie znalazłem wielu przypadków stosowania języcznika w naszej medycynie ludowej. M. Fedorowski w książce „Lud białoruski na Rusi Litewskiej” (1897 r.) wymienia odwar z języcznika jako lek przeciwmalaryczny. Nie znam również wielu historycznych przekazów o leczniczym zastosowaniu tej rośliny. W dawnych księgach, można znaleźć ledwie kilka recept na rozmaite leki i medykamenty. Brzmią mniej więcej tak: „… Ziele rozmarynu wraz z języcznikiem zwyczajnym macerowane w winie przez noc, a trunek takowy wypity, żółtą niemoc leczy….” – B. Montagnana (? – 1525). W tradycyjnej medycynie europejskiej (ludowe przekazy i lokalne tradycje), można odnaleźć rozmaite zastosowania języcznika i wymienionych wyżej przez pana doktora zanokcic. Stosowano je jako środki moczopędne, gojące rany, w niektórych zaburzeniach trawienia, a nade wszystko, jako środki wykrztuśne. Jeśli zdarzy mi się wyjazd w Karpaty lub Sudety, to spróbuję odnaleźć tę roślinę. Lubię poznawać nowe, nieznane mi zioła. W tym roku pan Henryk dostarczył mi w tym względzie sporo atrakcji.
Języcznik daje się uprawiać w zacienionym miejscu na działce.
U mojej mamy jest ziemia torfowa z dosypywanymi co jakiś czas zmurszałymi liściami bukowymi (w Gdańsku to łatwe do zorganizowania).
Udaje się rozmnażanie z zarodników pobranych na kartkę papieru, więc nie trzeba wykopywać chronionych roślin.