Trzyskrzydlec – Tripterygium wilfordii Hooker w praktycznej fitoterapii

Trzyskrzydlec (winorośl księcia gromu)– Tripterygium wilfordii Hook.f. – jest półkrzewem dorastającym do 12 m wysokości, w postaci pnącza, występującym w Azji (Japonia, Korea, Wietnam, Tajwan, Chiny). Za młodu filcowato owłosiona. Liście jajowate lub odwrotnie jajowate, eliptyczne, długości ok. 12 cm, brzegiem ząbkowane lub karbowane. Kwiaty zebrane w stożkowe i szczytowe kwiatostany, długości nawet do 38 cm i 15 cm szerokości. Płatki kwiatowe białawe lub żółte. Kwiaty 5-krotne. Kwitnie od maja do października. Owoce uskrzydlone (3 pergaminowe skrzydełka), różowo-fioletowe, do pół cm długości i 3 mm szerokości. Występuje w zaroślach śródpolnych i na skrajach lasów. Stosowany głównie w medycynie wschodniej. Należy do rodziny dławiszowatych – Celastraceae.

Ma zastosowanie do przyrządzania naturalnych insektycydów (środków owadobójczych). Podobnie, jak krajowa pokrzywa, trzyskrzydlec może obniżać liczbę plemników w nasieniu, stąd roślina jest w stanie zmniejszyć płodność mężczyzn, szczególnie, gdy jest zażywana dłuższy czas. Trzyskrzydlec jest ziołem wybitnie immunosupresyjnym, dlatego można go polecać w leczeniu chorób autoimmunologicznych.

Surowcem farmaceutycznym jest korzeń i kora trzyskrzydlca – Radix et Cortex Tripterygii wilfordii.

Surowiec jest dostępny w zagranicznych sklepach internetowych, podobnie jak preparaty złożone zawierające ten surowiec.

Do składników aktywnych należą saponiny: wilforgina = wilforgine, wilforgina B = wilforgine-B, wilfordyna = wilfordine, wilfornina = wilfornine, wilfortryna = wilfortrine, wilfortryna D = wilfortrine-D, wilforzyna = wilforzine, wilformina = wilformine, kwas wilfordynowy = wilfordinic acid, kwas hydroksywilfordynowy = hydroxywilfordinic acid, neowilforyna = neowilforine, celacynina = celacinnine, celafuryna = celafurine, celalocynina = celallocinnine, triptofordynina = triptofordinine A-1, A-2, triptofordyna = triptofordin D-1, D-2, E , A, B, C-1 C-2, F-1, F-2, F-3, F-4; związki terpenowe i seskwiterpenowe (diterpeny, triterpeny, cykloterpeny): triptolid = triptolide, tripdiolid = tripdiolide, triptonid = triptonide, tripterolid = tripterolide, triptolidenol, tripnolid = tripnolide, neotriptofenolid = neotriptophenolide, eter metylowy triptofenolidu = triptophenolide methyl ether, izoneotriptofenolid = isoneotriptophenolide, eter metylowy hipolidu = hypolide methyl ether, triptonoterpen = triptonoterpene, eter metylowy triptonoterpenu = triptonoterpene methyl ether, triptonoterpenol 12-hydroxy-abieta-8, 11, 13 -trien-3-one, 11-hydroxy-14-methoxy-abieta-8, 11-hydroxy-14-methoxy-abieta-8, 11, 13-trien-3-one; związki tetratrójterpenowe = tetra-triterpene group: wilforlidy = wilforlide A, wilforlide B; laktony terpenowe: kwasy tritotrójterpenowe: tritotriterpenic acid A, tritotriterpenic acid B, tritotriterpenic acid C, kwas epikatonowy = 3-epikatonic acid, kwas polpunonowy = polpunonic acid, triptodihydroxy acid methyl ester, tripteryna = tripterine, 3,24-dioxofridelan-29-oic acid, salaspermic acid; antrachinony: 1,8-dihydroxy-4-hydroxymethyl anthraquinone; syringarezyna – syringaresin; alkohole cukrowe dulcytol = dulcitol; kwasy fenolowe (kwas taninowy); sole mineralne (żelazo, mangan, cynk, miedź, selen), alkaloidy pirydynowe.

Trójterpenowy kwas: salaspermic acid – inhibitor odwrotnej transkryptazy HIV.

Roślina jest silna w działaniu, stąd powinna być polecana przez wytrawnych fitoterapeutów. Przy dłuższym podawaniu i przedawkowaniu u niektórych osób daje reakcje uboczne: bóle brzucha, zaburzenia miesiączkowania, skoki ciśnienia, biegunki.

Daje dobre efekty lecznicze przy chorobach reumatycznych, stanach zapalnych wątroby, trzustki i nerek na tle autoimmunizacyjnym oraz w chorobach wirusowych z objawami burzy cytokinowej. Preparaty Tripterygium obniżają odporność na infekcje, dlatego trzeba umiejętnie je podawać przy nadmiernym uwalnianiu cytokin prozapalnych w czasie infekcji, a jednocześnie stosować zioła fitoncydowe, np. felandrenowe (patrz: https://www.biofarmakologia.com/post/korze%C5%84-arcydzi%C4%99gla-radix-archangelicae).

Działa również przeciwpasożytniczo, przeciwwirusowo, przeciwzapalne. Hamuje syntezę cytokin (np. IL) limfocytów T. Zatrzymuje białkomocz (proteinuric renal disease) pochodzenia nerkowego wywołany przewlekłym zapaleniem kłębków nerkowych na tle autoimmunologicznym.

Tinctura 1:10 in. 70% eth. 30 kropli 3 razy dziennie przez 2 tygodnie, potem raz dziennie, do 3 miesięcy.

Decoctum 1 %, gotowane 20 min. 100 ml 1 raz dz. przez kwartał, raz na pół roku. Przed zalaniem wodą polecam zwilżyć surowiec spirytusem w celu poprawy ekstrakcji.

Octan etylu jest również dobrym rozpuszczalnikiem dla składników czynnych, można stosować do wcierania w autoimmunologicznych chorobach skóry (AZS, łuszczyca, reumatyzm), najlepiej jako dodatek (15-20%) do lotio, kremów i maści, w zależności od charakteru zmian i stanu skóry.