Rutwica lekarska – Galega officinalis L. należy do rodziny motylkowatych – Papilionaceae (=Fabaceae) i jest rozpowszechniona w południowej części naszego kraju. Występuje na wilgotnych łąkach, w zaroślach, przy rowach melioracyjnych. Kwitnie od lipca do sierpnia. Kwiaty ma liliowe lub niebieskie. Jest rośliną wieloletnią, łatwą do uprawy w ogródku, a przy tym bardzo oryginalną. Surowcem jest ziele zbierane w czasie kwitnienia – Herba Galegae. W Polsce roślina chroniona.
Ziele rutwicy zawiera alkaloid galeginę C6H13O3, flawonoidy w postaci glikozydów (galuteolina, luteolina), garbniki, goryczki i saponiny. Nalewka 1:5 – Tinctura Galegae (30 kropli 3 razy dziennie), macerat ze świeżej rośliny – Maceratio Galegae (2 łyżki ziela mielonego na 150 ml wody chłodnej przegotowanej, pozostawić na 6 godzin, przecedzić, pić 3 razy dziennie po 50 ml), sok z rutwicy – Succus Galegae recens (10 ml 3 razy dziennie) pobudzają laktogenezę i wydzielanie mleka w czasie laktacji. Obniżają podwyższony poziom cukru we krwi. Działają moczopędnie. Wartościowa w leczeniu cukrzycy. Ponadto dla matek karmiących. Dla osesków bezpieczny środek, stymuluje trawienie. U zwierząt rutwica może zwiększyć produkcję mleka nawet o 30%. W medycynie ludowej i fitoterapii oficjalnej jest to wypróbowany i pewny w działaniu środek mlekopędny i przeciwcukrzycowy. Działanie przeciwpadaczkowe rutwicy wymaga sprawdzenia.
Rutwica lekarska najbardziej znana jest we współczesnej fitoterapii jako roślina przydatna w leczeniu cukrzycy typu II. Typ ten występuje u osób które w efekcie nadmiernego jedzenia są otyłe i u których wytwarzanie insuliny jest spowolnione (to jest oczywiście uproszczenie). Warto wiedzieć, że tradycyjne systemy medyczne stosowały około tysiąca roślin w leczeniu tego schorzenia (m.in.: goździki, cebulę, cynamon, czosnek, kurkumę itd.). Jedną z bardziej obiecujących roślin wspomagających leczenie cukrzycy jest rutwica lekarska. Stwierdzono, że u osób zdrowych obniża poziom glukozy we krwi po 3 – 4 godzinach od przyjęcia i utrzymuje go na obniżonym poziomie przez 9 godzin. U chorych osób działa podobnie. Dodatkowo wyciąg z tej rośliny hamuje gromadzenie się płytek krwi i zmniejsza jej krzepliwość (obniża ryzyko powikłań naczyniowych w cukrzycy np. zawału serca czy udaru mózgu). Nawiązując jednak do wątku zawartego w tytule wpisu – rutwica jest znanym ziołem stosowanym w przypadku niedostatecznego wydzielania mleka u matek karmiących. Takie jej zastosowanie ma swoją historię. Suszone kwiaty tej rośliny stosowano onegdaj do zwiększania mleczności kóz. Nazwa łacińska Galega pochodzi od greckiego gala czyli mleko. Spostrzeżenia starożytnych Greków udokumentowali dopiero w XIX wieku francuscy naukowcy. Opisali oni zwiększenie mleczności krów karmionych paszą z dodatkiem rutwicy. Wobec tego typu zalet była ona uprawiana jako pasza dla bydła. W innych badaniach stwierdzono, że w niektórych przypadkach przyjmowanie preparatów z rutwicy może zwiększyć wytwarzanie mleka u kobiet karmiących nawet o 50% (jak pisze wyżej pan Henryk – u zwierząt o 30%). Jednakże od czasu do czasu pojawiały się doniesienia o śmierci owiec pasących się na rutwicy. Niektórzy naukowcy uważali ponadto, że wpływ związków zawartych w rutwicy na noworodki nie jest do końca znany. To wpłynęło na badania naukowców nad jej składem i toksycznością. Ewentualna toksyczność pewnych związków zawartych w roślinie, skłaniała część autorów z zakresu fitoterapii do formułowania zaleceń dotyczących ostrożności, szczególnie w przypadku samoleczenia. W literaturze mi znanej, brakuje często propozycji odpowiedniego dawkowania. Dlatego cieszyć musi powyższy wpis pana doktora.
Rutwicę można polecać w mieszankach na obfitsze wytwarzanie pokarmu. Oto jedna z nich.
Mieszanka ziołowa mlekopędna:
Ziele rutwicy (Herb. Galagae) – 100
Owoc kminku (Fruct. Carvi) – 100
Owoc anyżu (Frukt. Anisi) – 100
Ziele kopru ogrodowego (Herb. Anethi) – 100
Ziele bazylii (Herb. Basilici) – 50
Łyżeczkę ziół zalać szklanką wrzącej wody, gotować 2 -3 minuty. Pić dwa razy dziennie po ½ szklanki.
lactagoga? czy to synonim do „mlekopęd”? Roman M. znasz może więcej takich ziołowych mieszanek na „mlekopęd”?