Liść babki lancetowatej (niem. Spitzwegerich)– Plantaginis lanceolate folium jest w Farmakopei Europejskiej 5. Surowiec pozyskiwany z gatunku babka lancetowata – Plantago lanceolata L., z rodziny babkowatych – Plantaginaceae. Roślina występuje naturalnie w całej Europie oraz w Północnej i Środkowej Azji.
Składniki czynne babki lancetowatej:
1. Glikozydy irydoidowe 2-3%, głównie aukubina i katalpol, asperulozyd, globularyna, ester metylowy kwasu deacetyloasperulozydowego.
2. Glikozydy fenyloetanoidowe 3-8%, głównie werbaskozyd (akteozyd), cistanozyd F, lawandulifoliozyd, izoakteozyd, plantamajozyd; wg PhEur. surowiec powinien zawierać przynajmniej 1,5% o-dihydroksycynamonianów, w przeliczeniu na akteozyd.
3. Flawonoidy (apieganina, luteolina – ich glikozydy).
4. Polisacharydy: ramnogalakturonian, ramnoarabinogalaktan, arabinogalaktan, glukomannan.
5. Kwasy fenolokarboksylowe (p-hydroksybenzoesowy, protokatechowy, gentyzynowy).
6. Garbniki.
7. Aeskuletyna (kumaryna).
8. Loliolid (ksantofil).
Działanie udowodnione naukowo: przeciwbakteryjne, przeciwzapalne miejscowo i ogólnie, immunostymulujące (jednak nie do końca, bowiem hamuje równocześnie niektóre procesy autoimmunologiczne). Babka zawiera inhibitory 5-lipooksygenazy, kinazy proteinowej C, hamuje produkcję śródnabłonkowego (międzykomórkowego) czynnika adhezji komórek ICAM-1, przez co hamuje procesy diapedezy (migracji krwinek białych do przestrzeni pozanaczyniowych), stan zapalny i niektóre wysięki. Poprzez hamowanie produkcji ICAM-1 – składniki babki utrudniają szerzenie się infekcji rhinowirusowych. Babka może również w ten sposób hamować objawy alergiczne, np. w przebiegu pyłkowicy.
Z babki można przyrządzić napar, nalewkę, intrakt, wino, sok, ziołomiód i macerat. W kraju i za granicą są dostępne gotowe preparaty z liści babki (sok, syrop, intrakt, tabletki). W sklepach zielarskich jest również liść babki lancetowatej.
Oficjalnie jest używana w leczeniu zapalenia gardła i oskrzeli, przeziębienia, kataru nosa na tle infekcji wirusowej oraz alergii. Łagodzi kaszel, szczególnie w syropach; leczy podrażnienia gardła.
Komisja E wydała pozytywną opinię na temat zastosowania ziela babki (monografia nr 223 z 30 XI 1985 r.). Średnia dawka dobowa 3-6 g surowca; przetwory odpowiednio. Wg Komisji E wewnętrznie przy nieżytach dróg oddechowych, zapalnych zmianach błony śluzowej jamy ustnej i gardła; zewnętrznie: zapalne zmiany skórne.
Rolą badań naukowych jest mówiąc najprościej, oddzielenie faktów od fantazji. Dotyczy to również ziół. Dobrze przeprowadzone badania są podstawą nowoczesnej medycyny. J.M. Ellwood w swojej książce Casual Relationships in Medicine: A Practical for Critical Appraisol (Przypadkowe zależności w medycynie: praktyczny system oceny) wypowiada pogląd, iż podstawowym modelem medycyny, winna być medycyna oparta na dowodach. Zwróćmy uwagę, iż w przypadku roślin leczniczych tradycyjne zastosowanie rośliny w celach terapeutycznych (skuteczność działania określonej rośliny potwierdzona doświadczalnie przez wiele pokoleń) może być inspiracją do projektowania i prowadzenia badań. Przeto nie może dziwić, że babka którą tak często i w tak wielu miejscach używano w tradycyjnych systemach leczenia, stała się obiektem tak licznych badań. Pliniusz w swoich dziełach sugerował , że jeśli kilka kawałków mięsa włożymy do rondla razem z babką, to zrosną się one ponownie. To jest oczywiście fantazja. Badania dzisiejsze mówią zaś, iż faktem jest gojące miejscowo działanie babki. Jednym z powodów dla których lubię odwiedzać blog pana Henryka jest właśnie to, iż mogę tu oddzielać fakty na temat roślin od fantazji które ich dotyczą i czasem są powtarzane przez autorów ksiąg zielarskich przez wieki. W nawiązaniu do tego co napisał pan doktor:
1. Najnowsze badania dotyczące składu babki wskazują, iż wiele substancji (wymienionych wyżej) może być wykorzystanych w praktycznej medycynie np.: związki irydoidowe (aukubina) oraz fenyloetanoidy (np. akteozyd) działają przeciwzapalnie oraz przeciwbakteryjnie, aukubina i katalpol – spazmolitycznie, polisacharydy śluzowe – immunostymulująco oraz osłaniająco itd. Przy czym należy stwierdzić, że jeśli chodzi o skład, naukowcy mają jeszcze sporo do roboty. Nie do końca bowiem zidentyfikowano występujące w babce saponiny i flawonoidy.
2. Doświadczalnie udowodniono działanie bronchodylatacyjne, lekko przeczyszczające oraz ochronne na wątrobę (mechanizmy działania do tej pory nie do końca znane).
3. Rozwijając: badania naukowe przeprowadzone niezależnie w różnych ośrodkach badawczych w Rosji, Niemczech, Chinach, Indii wskazują, że babka i preparaty sporządzone na jej bazie są skuteczne w leczeniu m.in.: kaszlu, świszczącego oddechu, zapaleniu oskrzeli, łagodzą bóle w klatce piersiowej itd.
4. W Szwecji opublikowano badania w których wykazano, że wstrzykiwanie myszom wielocukrowych pektyn uzyskanych z liści babki miało uchronić zwierzęta przed zakażeniem paciorkowym zapaleniem płuc.
5. Przygotowane na zimno wyciągi wykazywały w badaniach in vitro działania przeciwbakteryjne.
6. W doświadczeniach na świnkach morskich zauważono, że babka powoduje rozszerzenie oskrzeli (to potwierdza sensowność stosowania surowca np. w astmie, zapaleniu oskrzeli itp.).
7. Dożylne podanie 0,2 ml odwaru z liści babki lancetowatej (2g na 100 ml wody) powodowało u myszy 15 krotny i 3 krotny wzrost produkcji interferonu odpowiednio po 24 i 48 godzinach.
8. Wykazano w licznych badaniach działanie przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe zarówno świeżego soku z liści babki jaki i ekstraktu wodno – alkoholowego (wobec licznych bakterii wymienię tu dla przykładu Bacillus subtilis, B. cereus, Streptococcus ureus itd.).
9. Działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe oraz przeciwzapalne uwarunkowane są w znacznym stopniu z obecnością w surowcu aukubiny. Badacze francuscy podają, że najwięcej aukubiny zawierają liście zebrane w lipcu (3,1% suchej masy), najmniej w kwietniu i maju (0,7% suchej masy). To pokazuje, jak istotne są badania dotyczące nawet tego by określić optymalny termin zbioru rośliny.
To tylko niektóre z licznych badań. Jeśli chodzi o babkę i jej zastosowania, pozostaje jeszcze sporo do zrobienia. Podam tylko jeden przykład. Wielu byłych palaczy potwierdza, że regularne picie herbatki z babki lancetowatej pomaga w rzucaniu palenia. Jak dotąd w badaniach nie wyjaśniono tego zjawiska. Fakt to czy fantazja? Póki co do końca nie wiemy.
15 sierpień 20009
– tego dnia jak co roku niesiemy nasze ziołowe bukiety do polskich ołtarzy,odmawiając cichutko własną litanię do ziół., jeżeli mamy w sobie wiarę to mogą dotknąć nas tego dnia ” ziołowe ” cuda – mnie się w tym roku to przydarzyło., za ten cud dziękuję.
Panie Henryku – z tym ziołowym bukietem właśnie 15 sierpnia dziękuję za wiedzę ,rady , które nieustannie od Pana otrzymujemy na stronach blogu Luskiewnika.Moja wiedza z zakresu fitoterapii jeszcze niewielka ale pasja dorównuje Pańskiej.Zapewniam ,że od dłuższego
czasu wykorzystuję Pańskie receptury z pozytywnym skutkiem. Udało się Panu spiąć jedną klamrą i wiedzę i pasję i potęgę ziół jednocześnie.Z niecierpliwością oczekuję każdego nowego Pańskiego wpisu na blogu .Dziękuję też P. Romanowi,że tak umiejętnie dorysowuje jakiś nowy szczegół do tematu, a przy Luskiewniku to trudne oj trudne zadanie .
Życzę więc Luskiewnikowi, P. Romanowi, koleżankom i kolegom – użytkownikom blogu , abyśmy tak wędrując polnymi, leśnymi , ścieżkami widzieli w ziołach i wiedzę i pasję i miłość do ziół i do drugiego człowieka bo tak odczytuję przesłanie tej witryny. pozdrawiam