Paproć Włosy Wenus – Adianthum capillus-veneris L. jako dawny oficjalny lek w Szwajcarii, Hiszpanii i Francji

Adianthum capillus-veneris Linne, niem. Venushaar, fr. Cheveu de Venus, ital. Capelvenere comune, czyli włosy Wenus jest paprocią z rodziny Adiantaceae. Należy do rzędu szparnicowatych – Schizaeales, występujących w krajach klimatu tropikalnego i subtropikalnego. Wytwarza zarodnie pękające podłużną szparą, które są rozmieszczone na brzegach liści, co jest cechą pierwotną, nawiązującą do staropaproci. Paproć włosy Wenus nie występuje w naszym kraju.  Rosną natomiast dziko w Szwajcarii (kanton Ticino, Vaud, Graubünden, Neuchatel), we Francji, w Hiszpanii i we Włoszech. Surowiec oficjalny w XVIII – XX wieku ziele lub liść włosów Wenus – Herba (Folium, Frons) Adianthi, z których przyrządzano napar i syrop.

Adianthum jest w Pharmacopoea Parisiensis z 1758 r. Farmakopea Paryska uwzględnia również syrop z tej paproci.

Pharmacopoea Hispanica z 1826, wydana za króla Ferdynanda VII (1784-1833) wymienia Adianthum (Capillus veneris) jako surowiec oficjalny.

Również moje ulubione: Pharmacopoea Helvetica z 1893 r. obejmują Folium Adianti (w pisowni pominięto literkę h) – Frauenhaar, Capillaire, Capilvenere z gatunku Adiantum Capillus Veneris L. lub Adiantum pedatum L.; Pharmacopoea Helvetica z 1907 r. Wedel von Adiantum capillus veneris L. oraz syrop.

Sirupus Adianti (Sirupus Capilli veneris) przygotowywano przez zalanie liści paproci (10 części) gorącą wodą (36 części) i macerację przez 12 h (odstawić pod przykryciem na pół doby). Następnie filtrowano, dodawano cukier (60 części), mieszano podgrzewając. Na końcu wlewano wodę z kwiatów pomarańczy (4 części). W nowszym wydaniu Ph. Helv. syrop przyrządzano z dodatkiem gliceryny.

Włosy Wenus zawierają śluzy i fenole ( w tym garbniki i glikozydy fenolowe; kwas kumarowy, kawowy). W naparze i syropie działają przeciwkaszlowo i przeciwzapalnie, osłaniająco. Polecane były przy kaszlu, chrypce, nieżycie oskrzeli, przeziębieniu, anginie. Dawkowano łyżkami kilka razy dziennie. Napar w większych dawkach.