Pawłownia – Paulownia w praktycznej fitoterapii.

Paulownia tomentosa, Krosno 2017

Rodzaj pawłownia (paulownia) – Paulownia obejmuje 7 gatunków i należy do rodziny trędownikowatych – Scrophulariaceae lub w nowszych systemach do rodziny paulowniowatych – Paulowniaceae. Są to drzewa wyjątkowe pod względem przyrostu. Dają w krótkim czasie zarówno drewno jak i masę liści. Pochodzą z Azji Wschodniej.

Większość polskich podręczników i słowników botanicznych w ogóle nie uwzględnia w opisach paulowni. Również właściwości lecznicze paulowni są w Europie bardzo słabo propagowane. Bardziej zwraca się uwagę na paulownie jako rośliny ozdobne, energetyczne i potencjalne źródło drewna. Niestety nasze srogie zimy najczęściej niszczą paulownie, szczególnie gdy są młode, stąd na początku trzeba je chronić przed mrozem. Zielone pędy wymarzają. Mają szansę przetrwania zdrewniałe pnie i gałęzie. Im starsze tym większa szansa na przetrwanie i rozwój. Radzę je sadzić w zacisznych miejscach (mroźne wiatry są zabójcze dla paulowni) i nie zalewanych (podmokłych) zimą.

Surowcem zielarskim są liście, gałązki, kwiaty i owoce – Folium, Frondes, Flos et Fructus Paulowniae. Starajmy się je suszyć w półmroku, bowiem światło niszczy składniki czynne paulowni. Pod względem surowcowym (gałązki, liście) jest to roślina bardzo wydajna. Można wykorzystywać świeże surowce do dalszego przerobu: nalewka, maceraty wodne, octy, syropy itd.

Różne gatunki paulowni są wykorzystywane w medycynie ludowej krajów azjatyckich. Paulownia należy też do tradycyjnych leków medycyny chińskiej.

Najbardziej znane gatunki:

1. Paulownia puszysta – Paulownia tomentosa (Thunberg) Steudel (=Bignonia tomentosa Thunb. = Paulownia imperialis Siebold & Zucc.)

2. Paulownia katalpolistna – Paulownia catalpifolia T. Gong ex D.Y. Hong

3. Paulownia fortunei (Seemann) Hemsley (=Campsis fortunei Seemann = Paulownia duclouxii Dode)

Liście paulowni zawierają ok. 22-23% białka, 0.6% fosforu, ok. 2% wapnia, 0,6% żelaza i 0,9% cynku. Zawartość białka w liściach paulowni jest znaczna, bowiem większość drzew, nawet z rodziny motylkowatych zawiera nie więcej niż 20% białka. Trawy pastewne zawierają kilkanaście procent białka.

W paulowniach zawarte są geranylowane flawanony ( np. 6-geranyl-5,7-dihydroxy-3’,4’-dimethoxyflavanone; 6-geranyl-3’,5,7-trihydroxy-4’-methoxyflavanone; 6-geranyl-4’,5,7-trihydroxy-3’,5’-dimethoxyflavanone; 6-geranyl-4’,5,5’,7-tetrahydroxy-3’-methoxyflavanone; 6-geranyl-3,3’,5,7-tetrahydroxy-4’-methoxyflavanone; 4’,5,5’,7-tetrahydroxy-6-[6-hydroxy-3,7-dimethyl-2(E),7-octadienyl]-3’-methoxyflavanone;  3,3’,4’,5,7-pentahydroxy-6-[6-hydroxy-3,7-dimethyl-2(E),7-octadienyl]flavanone; 3,3’,4’,5,7-pentahydroxy-6-[7-hydroxy-3,7-dimethyl-2(E)-octenyl]flavanone; 3,4’,5,5’,7-pentahydroxy-3’-methoxy-6-(3-methyl-2-butenyl)flavanone), irydoidy (katalpinozyd, katalpol, paulowniozydy), glikozydy ligninowe i lignany (paulownin, sezamin, izopaulownin), fitosterole, trójterpeny (kwas ursolowy, oleanolowy i ich pochodne), furanochinony, kwasy fenolowe (galusowy, cynamonowy, hydroksycynamonowy, elagowy); flawonoidy (apigenina, trycyna, luteolina), glikozydy fenylopropanoidowe (syringina), fenyloetanoidowe glikozydy (akteozyd, izoaktezoyd), glikozydy kumarynowe (defnezyd), azulen, bisabolol.

Paulownioside – paulowniozyd

 

Paulownin

Olejek eteryczny kwiatów paulowni zawiera geraniol, 1-octen 3-ol, cis-metylo-izoeugenol, anetol, octan nerylu, aldehyd stearylowy, nonadekan, heptadekan, nonanal, pentakozan, nerolidol i in.

Dafnezyd

Diplacone – przykład flawonoidu Paulowni

Działanie farmakologiczne preparatów z paulowni jest silne i wielokierunkowe. Hamuje rozwój większości bakterii Gram+ i Gram-, wirusów i grzybów. Działa bakteriobójczo i bakteriostatycznie, wirusostatycznie i fungistatycznie. Obniża podniesione ciśnienie tętnicze krwi (wpływ hipotensyjny). Posiada aktywność antyrodnikową i antyoksydacyjną. Stabilizuje błony komórkowe, wpływa przeciwwysiękowo i przeciwzapalnie. Hamuje odczyny autoagresji immunologicznej. Rozkurcza mięśnie gładkie i szkieletowe. Działa przeciwbólowo i przeciwgorączkowo. Posiada aktywność przeciwartretyczną i przeciwreumatyczną. łagodzi objawy alergii. Przerywa atak dychawicy oskrzelowej i zapobiega astmie. Wyraźna jest aktywność hepato-, pancreo- i neuroprotekcyjna.

Przyspiesza gojenie ran. W medycynie ludowej Wietnamu i Chin używane dla pobudzenia wzrostu włosów na głowie i przeciwko łysieniu. Opublikowano wyniki badań nad właściwościami przeciwnowotworowymi paulowni (np. przy raku płuc, piersi, czerniaku, nowotworach układu nerwowego), (patrz m.in. In Moon, Hyung & Zee, Okpyo. (2001). Anticancer compound of Paulownia tomentosa. Natural Product Sciences. 7. 21-22; Jung S, Moon HI, Ohk J, Lee S, Li C, Kim
SK, Lee M-S. Inhibitory effect and mechanism on antiproliferation of Isoatriplicolide Tiglate (PCAC) from Paulownia coreana. Mol.   2012;17:5945-5951).

Preparaty z paulowni mają zdolność rozjaśniania (wybielania) cery, usuwania rumienia, nadmiernego rogowacenia skóry i wykazują działanie przeciwtrądzikowe (nawet jest z tego zakresu patent: Compositions comprising Paulownia tomentosa wood extracts and uses thereof US 9168207 B2).

Przetwory ze świeżego surowca mają właściwości przeciwpasożytnicze. Paulownia jest cenna w leczeniu hemoroidów (czopki z wyciągiem gęstym – przynajmniej 500 mg na czopek, na maśle kakaowym).

Wskazania dla paulowni są szerokie: przede wszystkim stany zapalne i infekcje miejscowe jak i ogólne, choroby autoimmunizacyjne, np.  choroba Hashimoto, reumatyzm, alergie, łuszczyca…, zespół koinfekcji i autoagresji immunologicznej – poboreliozowy, nowotwory, stany nieżytowe układu oddechowego, pokarmowego i moczowego, stany zapalne skóry, układu rozrodczego i w obrębie układu nerwowego. Hiperglikemia, cukrzyca. Zapobieganie tumorogenezie (wzrostowi guzów) i metastazom nowotworowym. Nadciśnienie. Choroby przeziębieniowe i zakaźne. Choroby pasożytnicze. Bóle mięśni, bóle stawów, nerwobóle. Bóle głowy. Wraz z lepiężnikiem – profilaktyka migreny (1:1) – nalewka z paulowni i lepiężnika.

Wodne wyciągi ze świeżego surowca hamują rozwój, m.in. Salmonella entericа, Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus,  Streptococcus  pyogenes, Paenibacillus alvei, Candida albicans (patrz: PopovaTP, Baykov BD.   Antimicrobial activity of aqueous extracts of leaves and silage from Paulownia elongata. Am J Biol Chem Pharm Sci. 2013;1(2):8-15).

Od kilku lat pracuję nad przetworami z paulowni. Proponuję z liści i gałązek przygotowywać 2% napary (2 g suchego surowca na 100 ml wrzącej wody) lub 5% napary ze świeżego surowca. Napar taki przyjmować 2 razy dziennie po 100 ml, w nieżytach układu oddechowego co 2 h 30 ml naparu. Napar nadaj się również do przemywania skóry, do okładów na oczy i płukania błon śluzowych. Przy katarze stosować napar do otworów nosowych.

Ocet z paulowni: 1 cz. surowca suchego na 7-10 części octu 5-10%. Stosować do płukania włosów, okładów na opuchnięte miejsca i nacierania skóry (repelent). 1 łyżka octu na 100 ml wody. Nadaje się też do płukania jamy ustnej i narządów płciowych przy zakażeniach bakteryjnych i grzybiczych oraz stanach zapalnych. Ponadto do przemywania ran.

Macerat, nalewka, ocet z paulowni to świetny składnik kosmetyków (udział w preparacie 5-15%): rumień, plamy, trądzik, ropnie…

Nalewka na świeżym lub suchym surowcu: 1 część liści lub gałązek na 10 części alkoholu 50%, macerować minimum 7 dni. Zażywać 1-2 razy dziennie po 10 ml. Ponadto do płukanek, obmywań – po uprzednim rozcieńczeniu wodą (1 łyżka na 100 ml wody).

Wino z paulowni: 1 część suchego lub świeżego surowca na 10 cz. wina wytrawnego. Materiał świeży przed zalaniem winem radzę zwilżyć spirytusem. Pić 50-100 ml wina z paulowni 1 raz dziennie. stosować 20-30 dni. Powtarzać co kwartał. Zalecam przy chorobach przewlekłych.

Syrop z paulowni: 100 ml nalewki z paulowni wymieszać z 100 ml miodu. Zażywać 1 łyżkę kilka razy dziennie przy kaszlu i katarze oraz zaflegmieniu układu oddechowego.

Papka ze świeżych liści paulowni+ olej konopny/rydzowy lub lniany (ewentualnie dodatkowo + Balsam Szostakowskiego 15-20% i tlenek cynku 3-5%, allantoina 3-5%) – nakładać w opatrunkach na trudno gojące się rany, odleżyny, wrzody…

Choroby pasożytnicze, rany, owrzodzenia – macerat: świeże liście zmielić, zalać wodą przegotowaną lekko zakwaszoną witaminą C lub kwasem cytrynowym/jabłkowym lub bursztynowym, tak aby materiał przykryło. Zostawić na 6 godzin. Wypić na czczo 200 ml, ponadto do okładów i obmywań.

Nalewka i ocet z paulowni – do wcierania w skórę głowy dla pobudzenia wzrostu, regeneracji i hamowania łysienia.

Paulownia wykazuje synergizm z katalpą (surmia), trędownikiem, sarsaparilla (smilax), juką, tojeścią, zagorzałkiem, łuskiewnikiem, pszeńcem, szelężnikiem, psianką słodkogórz, agawą. Warto łączyć paulownię z surowcami salicylowymi i zawierającymi irydoidy oraz saponiny sterydowe lub trójterpenowe.