Dziurawiec w praktycznej fitoterapii.

Ziele dziurawca – Herba Hyperici niegdyś popularne jako środek żółciopędny i przeciwbiegunkowy, przywracający równowagę w przewodzie pokarmowym.

Obecnie zalecany również w fitoterapii chorób układu nerwowego. Wyciągi alkoholowe i ekstrakty suche z dziurawca zawierające hiperycynę, ksantony i floroglucyny działają przeciwdepresyjnie i uspokajająco. Poprawiają samopoczucie, wzmacniają, uodparniają na stres, działają adaptogennie. Uprawniają procesy uczenia się i zapamiętywania oraz odtwarzania informacji. Przywracają chęć do życia. Dodatkowo poprawiają trawienie i pobudzają przemianę materii. Działanie jest odczuwalne po dłuższym i regularnym zażywaniu preparatów dziurawca. Hiperycyna jest inhibitorem monoaminooksydazy (MAO).

Dziurawiec działa przeciwdepresyjnie również poprzez hamowanie wchłaniania zwrotnego dopaminy, serotoniny, kwasu gamma-aminomasłowego GABA, glutaminianu i noradrenaliny. Niewątpliwie podnosząc stężenie tych mediatorów dziurawiec wyzwala zadowolenie, radość i euforię.

Wyciągi olejowe i wodno-alkoholowe stosowane są w leczeniu trudno gojących się ran.

Hiperforyna działa antybakteryjnie. Naftodiantrony dziurawca mają właściwości przeciwwirusowe.

Karotenoidy, chlorofil i pochodne floroglucyny pobudzają ziarninowanie.

Obecnie mamy w handlu coraz więcej nowoczesnych form (kapsułki, drażetki) zawierających standaryzowane wyciągi z dziurawca.

Surowiec dobrej jakości powinien zawierać 0,5-0,7% hiperycyny oraz 3-6% hiperforyny.

Zawartość olejku eterycznego waha się w granicach 0,05-0,9%. Właściwości ściągające, przeciwnieżytowe nadają garbniki, których może być w zielu nawet 16%. Dawka 2-4 g ziela dostarcza ustrojowi 0,2-1 mg hiperycyny.

Ziele dziurawca pozyskiwane jest z gatunku dziurawiec zwyczajny – Hypericum perforatum L., z rodziny dziurawcowatych (okrętnicowatych) – Hypericaceae (Clusiaceae).

Składnikami czynnymi dziurawca są: naftodiantrony (hiperycyna, pseudohiperycyna, nie mniej niż 0,08-015%), floroglucyny (hiperforyna 2-4,5%, adhyperforyna, hydroperoksykadiforyna), ksantony gamma-pironowe, olejek eteryczny (do 1%), seskwiterpeny (gurjunen), flawonoidy (wg FP nie mniej niż 1,8% w przeliczeniu na hiperozyd; kwercetyna, izokwercytryna, rutozyd, apigenina), kwasy fenolowe (kawowy, chlorogenowy), garbniki (8-16%), kwas gamma-aminomasłowy, karotenoidy (0,015 mg%), fitosterole.

Składniki czynne dziurawca działają rozkurczowo na mięśnie gładkie układu pokarmowego, żółciopędnie, żółciotwórczo, lekko ściągająco, antyseptycznie i przeciwdepresyjnie.

Hiperycyna wykazuje wpływ antywirusowy, dlatego wyciągi olejowe i spirytusowe zalecane są w terapii wirusowego zapalenia wątroby.

Naftodiantrony, floroglucyny i ksantony są inhibitorami monoaminoksydazy MAO. Frakcja bogata w te związki jest składnikiem preparatów przeciwdepresyjnych.

Hiperycyna zwiększa wrażliwość skóry na promienie UV, co w umiejętny sposób może być wykorzystane w leczeniu łuszczycy, trądziku i bielactwa. Alkoholowe i olejowe ekstrakty z kwiatów dziurawca pobudzają hemopoezę.

F. Eckstein i S. Flamm (1933 r.) opisali wpływ preparatów dziurawcowych na gospodarkę hormonów płciowych u kobiet i zalecali stosowanie ich w leczeniu zaburzeń miesiączkowania.

Bohn opisał właściwości przeciwnerwicowe i uspokajające dziurawca.

Wskazaniami do stosowania wyciągów z dziurawca są: schorzenia żołądka, nieżyt jelit, dolegliwości ze strony wątroby po usunięciu pęcherzyka żółciowego, kamica żółciowa, dyskinezy układu żółciowego.

Zewnętrznie do leczenia ran (nalewka, sok), owrzodzeń i oparzeń (wyciąg olejowy).

Alkoholowe i olejowe wyciągi z dziurawca pobudzają regenerację tkanki łącznej i nabłonkowej, co opisał znany fitoterapeuta H. Leclerc (1935 r.).