Ożanka karbowana (właściwa) – Teucrium chamaedrys Linne, z rodziny Lamiaceae = Labiatae, występuje w Polsce w górach i na południowym pogórzu. Ma postać krzewinki. Łodyga jest owłosiona, liście dolne odwrotnie jajowate, klinowato złożone w krótki ogonek. Liście górne podługowate. Brzegi liście są karbowane. Kwiaty zebrane w nibyokółki, skupione w szczytowe nibygrono. Barwa kwiatów purpurowa. owocem jest rozłupka.Kwitnie od lipca do września. Kwiaty mają zapach balsamiczny. Smak ziela gorzki.
Surowcem leczniczym jest ziele ożanki – Herba Chamaedryos, bogate w olejek eteryczny zasobny w kariofilen; nadto kwasy fenolowe (chlorogenowy, cynamonowy, chlorogenowy, neochlorogenowy, kawowy, wanilinowy, p-kumarowy), trójterpeny (kw. ursolowy, alfa-amyryna), amidy (cholina), cukry (ajugoza, stachioza, verbaskoza), garbniki, flawonoidy (luteolina, diosmina, izokwercytryna, apigenina, skutelaryna).
Jest to zioło o wielokierunkowym działaniu. Uważane za środek czyszczący krew (depurativum), odtruwający, moczopędny, ochronny na miąższ wątroby i przyśpieszający przemianę materii. Sprawdza się jako zioło wspomagające odchudzanie. Ma właściwości wzmacniające, odżywcze i przeciwreumatyczne. Ziele ożanki stosowane jest w leczeniu zaburzeń przemiany materii, zaburzeń trawienia, chorób skórnych na tle zaburzeń metabolicznych, zatruć, marskości i zapalenia wątroby, reumatyzmu, blednicy, podagry. Ponoć hamuje nadmierne krwawienia miesiączkowe, wzmacnia ogólnie. Okłady z naparu i maceratu przyśpieszają gojenie ran. Okłady z naparu, maceratu lub odwaru na oczy leczą stany zapalne, znoszą objawy piasku w oczach, opuchnięcia i obrzęku. Ziele ożanki polecano w terapii kaszlu i kataru, wreszcie żółtaczki i osłabienia. Napar i odwar słodzono miodem. 1 łyżka surowca rozdrobnionego, suchego lub świeżego i rozdrobnionego przypada na 1 szklankę wody. Pić 2 razy dziennie po 1 szklance naparu lub odwaru. W przypadku odwaru nie gotować dłużej niż 5 minut. Warto stosować przy trądziku doustnie i zewnętrznie. łagodzi objawy atopowego zapalenia skóry. Można podawać nawet małym dzieciom, 2-3 letnim.
Ożanka daje się uprawiać w ogrodach, nawet na niżu. Wiosną posadziłem w moim ogrodzie ożanki, przyjęły się i ładnie rosną.
W Szwajcarii ożanka właściwa jest znana pod nazwą Edel-Gamander (Germandree peti chene, Camedrio comune, Giamander nobel).
Related Posts
Jemioła – Viscum raz jeszcze
Matricaria chamomilla L. – rumianek pospolity w ziołolecznictwie XIX wieku
Pluskwica – Cimicifuga w fitoterapii.
Z wielką przykrością informuję, że wczoraj zmarł prof. Aleksander Ożarowski
lipotropina LPH a otyłość
Zapraszam na kurs BALSAMY, ŻYWICE I OLEJKI ETERYCZNE, zaczynamy od stycznia 2025 r.
Król Pontu Mitrydates opracował odtrutkę skuteczną podobno na niemal wszystkie trucizny. W jej skład wchodziło 54 rośliny, a jedną z nich, była opisywana przez pana Henryka ożanka właściwa. Nasza medycyna ludowa stosowała ją w: bólach gośćcowych, anemii spowodowanej ciążą, podagrze i zaburzeniach miesiączkowania; zewnętrznie – do przemywania trudno gojących się i ropiejących ran, przy żylakach. Spotkałem też informacje, że napary i wyciągi z tej rośliny działają również ściągająco, przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie. Dawni zielarze w naszym kraju stosowali być może równie często (albo i częściej) inne gatunki – ożankę czosnkową Teucrium scordium L. i ożankę nierównoząbkowaną Teucrium scordonia L.
Naparów z ożanki czosnkowej używa się przy nieżytach przewodu pokarmowego, w nerwicy żołądka, oraz przy biegunkach. Napary z ożanki nierównoząbkowanej mają działanie napotne, żółciopędne, przeciwreumatyczne oraz gojące.
Ożanki właściwej używa się przy wyrobie gorzkich nalewek żołądkowych (co nie dziwi zważywszy na jej walory opisane przez pana doktora). Wspomnianą ożankę nierównoząbkowaną zaś, w niektórych rejonach Europy, do warzenia piwa (przypomina w smaku chmiel).
Uczę się rozpoznawania ziół. Są jednak takie, które przynajmniej na pierwszy rzut oka są bardzo do siebie podobne. Ożanka kojarzy mi się z kilkoma innymi roślinami. Gdzie można by się nauczyć w plenerze ich rozpoznawania? Bo co na łące, w ogrodzie, czy w lesie to co innego niż na fotografii.